Hiện nay, đối với các chuyên gia, luật sư trong lĩnh vực tư vấn đầu tư có lẽ không còn xa lạ với Tài khoản DICA. Tuy nhiên, từ góc độ của doanh nghiệp hoặc những người tư vấn chưa thực sự có vụ việc phát sinh trên thực tiễn, có thể khó nắm bắt cách áp dụng cũng như vận hành loại tài khoản này trong giao dịch. Bài viết dưới đây, góp phần cụ thể hóa các quy định liên quan đến Tài khoản vốn đầu tư trực tiếp DICA cũng như cách áp dụng được rút ra từ các vụ việc thực tiễn.
Mở và sử dụng Tài khoản vốn đầu tư trực tiếp DICA
1. Tài khoản DICA là gì?
DICA (Direct Investment Capital LVN Groupount) là cách gọi tắt của tài khoản vốn đầu tư trực tiếp. Đây là một loại tài khoản thanh toán bằng ngoại tệ hoặc bằng đồng Việt Nam do doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, nhà đầu tư nước ngoài mở tại ngân hàng được phép tại Việt Nam để thực hiện các giao dịch liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
Có thể hiểu tài khoản DICA là cầu nối cho nhà đầu tư nước ngoài chuyển tiền đầu tư từ nước ngoài về Việt Nam, để thực hiện hoạt động đầu tư theo sự chấp thuận của đơn vị cấp phép đầu tư.
2. Đối tượng bắt buộc phải mở và sử dụng tài khoản DICA
Căn cứ theo khoản 1 Điều 5 Thông tư 06/2019/TT-NHNN quy định các đối tượng mở và sử dụng tài khoản DICA là doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài hoặc nhà đầu tư nước ngoài, cụ thể như sau:
Thứ nhất, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài quy định tại khoản 2 Điều 3 Thông tư 06/2019/TT-NHNN gồm có:
– Doanh nghiệp được thành lập theo cách thức đầu tư thành lập tổ chức kinh tế, trong đó có nhà đầu tư nước ngoài là thành viên hoặc cổ đông và phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo hướng dẫn của pháp luật về đầu tư.
– Doanh nghiệp không thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 1 Điều 5 Thông tư 06/2019/TT-NHNN có nhà đầu tư nước ngoài sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên của doanh nghiệp, bao gồm:
+ Doanh nghiệp có nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp vào doanh nghiệp (hoạt động trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện hoặc không có điều kiện áp dụng đối với nhà đầu tư nước ngoài) dẫn đến nhà đầu tư nước ngoài sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên của doanh nghiệp.
+ Doanh nghiệp được thành lập sau khi chia tách, sáp nhập, hợp nhất dẫn đến nhà đầu tư nước ngoài sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên của doanh nghiệp.
+ Doanh nghiệp được thành lập mới theo hướng dẫn của pháp luật chuyên ngành.
– Doanh nghiệp dự án do nhà đầu tư nước ngoài thành lập để thực hiện dự án PPP theo hướng dẫn của pháp luật về đầu tư.
Thứ hai, nhà đầu tư nước ngoài tham gia hợp đồng BCC, nhà đầu tư nước ngoài trực tiếp thực hiện dự án PPP trong trường hợp không thành lập doanh nghiệp dự án (sau đây gọi là nhà đầu tư nước ngoài trực tiếp thực hiện dự án PPP). Theo đó, Khoản 1 Điều 3 Thông tư 06/2019/TT-NHNN quy định Nhà đầu tư nước ngoài” bao gồm: cá nhân có quốc tịch nước ngoài, tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài thực hiện hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
Mặt khác, các đối tượng mở và sử dụng tài khoản vốn đầu tư trực tiếp nêu trên cần lưu ý quy định theo khoản 2 Điều 5 Thông tư 06/2019/TT-NHNN như sau:
a) Phải mở tài khoản vốn đầu tư trực tiếp bằng ngoại tệ tại 01 (một) ngân hàng được phép để thực hiện các giao dịch thu, chi hợp pháp bằng ngoại tệ liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
b) Tương ứng với loại ngoại tệ thực hiện góp vốn đầu tư, chỉ được mở 01 (một) tài khoản vốn đầu tư trực tiếp bằng loại ngoại tệ đó tại 01 (một) ngân hàng được phép.
c) Trường hợp thực hiện đầu tư bằng đồng Việt Nam, được mở 01 (một) tài khoản vốn đầu tư trực tiếp bằng đồng Việt Nam tại ngân hàng được phép nơi đã mở tài khoản vốn đầu tư trực tiếp bằng ngoại tệ để thực hiện các giao dịch thu, chi hợp pháp bằng đồng Việt Nam liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
d) Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài tham gia nhiều hợp đồng BCC hoặc trực tiếp thực hiện nhiều dự án PPP, nhà đầu tư nước ngoài phải mở tài khoản vốn đầu tư trực tiếp riêng biệt tương ứng với mỗi hợp đồng BCC, dự án PPP.
3. Lợi ích của Tài khoản DICA
Việc mở tài khoản DICA của doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài hoặc nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện đầu tư, kinh doanh trực tiếp vào thị trường Việt Nam có những lợi ích sau đây:
– Mọi hoạt động và giao dịch như thu, chi bằng ngoại tệ hoặc đồng Việt Nam liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam của nhà đầu tư nước ngoài là hoàn toàn hợp pháp.
– Được pháp luật bảo vệ khi có tranh chấp xảy ra liên quan đến việc chuyển vốn qua tài khoản DICA hoặc các giao dịch của nhà đầu tư để thực hiện hoạt động đầu tư trực tiếp tại Việt Nam.
– Giao dịch dễ dàng và thuận tiện hơn.
– An toàn, bảo mật các giao dịch và nguồn vốn từ nước ngoài gửi về.
4. Quy định về việc mở tài khoản đầu tư vốn trực tiếp DICA
Các đối tượng phải mở tài khoản DICA nêu tại mục 1 ở trên, phải mở tài khoản DICA bằng ngoại tệ tại một ngân hàng được phép tại Việt Nam, không nhất thiết phải mở tại ngân hàng mà Doanh nghiệp có tài khoản thanh toán. Tuy nhiên, tương ứng với loại ngoại tệ góp vốn đầu tư, chỉ được mở 01 (một) tài khoản DICA bằng loại ngoại tệ đó (sau đây gọi là “DICA ngoại tệ”) tại 01 (một) ngân hàng được phép.
Trường hợp thực hiện đầu tư bằng đồng Việt Nam, được mở 01 (một) tài khoản DICA bằng đồng Việt Nam (sau đây gọi là “DICA VNĐ”) tại ngân hàng được phép nơi đã mở tài DICA ngoại tệ để thực hiện các giao dịch thu, chi hợp pháp bằng đồng Việt Nam liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
Trường hợp nhà đầu tư nước ngoài tham gia nhiều hợp đồng BCC hoặc trực tiếp thực hiện nhiều dự án PPP, nhà đầu tư nước ngoài phải mở tài khoản DICA riêng biệt tương ứng với mỗi hợp đồng BCC, dự án PPP.
5. Thời điểm mở tài khoản DICA
Đối với doanh nghiệp có nhà đầu tư nước ngoài là cổ đông, thành viên và đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC) Thời điểm mở tài khoản DICA cho trường này, là kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đến không quá 90 ngày. Vì mục đích của tài khoản DICA là để nhận tiền góp vốn đầu tư để thực hiện dự án, tránh trường hợp trễ hạn góp vốn 90 ngày theo Luật doanh nghiệp thì lưu ý không mở tài khoản DICA trễ hơn 90 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Vậy nhà đầu tư nước ngoài chuyển tiền thế nào để thanh toán cho các khoản chi phí phát sinh trước thời gian được cấp giấy chứng nhận đầu tư? Trước khi được đơn vị có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài được phép chuyển tiền từ nước ngoài hoặc từ tài khoản thanh toán bằng ngoại tệ, đồng Việt Nam của nhà đầu tư nước ngoài đó mở tại ngân hàng được phép tại Việt Nam để thanh toán các chi phí hợp pháp trong giai đoạn thực hiện hoạt động chuẩn bị đầu tư tại Việt Nam.
Doanh nghiệp có nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp dẫn đến nhà đầu tư nước ngoài sở hữu từ 51% vốn điều lệ Thời điểm mở tài khoản DICA cho trường hợp này, là kể từ ngày có Thông báo về việc đáp ứng điều kiện góp vốn, mua cổ phần, mua lại phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài đến trước khi thực hiện thủ tục điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (thay đổi thành viên/cổ đông). Lưu ý: Nhiều trường hợp trên thực tiễn, doanh nghiệp thực hiện mở DICA sau bước thay đổi thành viên/cổ đông trên Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, sẽ gặp nhiều vấn đề ở khâu chuyển tiền, có nhiều ngân hàng không chấp thuận.
Nhà đầu tư nước ngoài tham gia hợp đồng BCC Thời điểm mở tài khoản DICA cho trường hợp này, là kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đến trước ngày cam kết góp vốn theo hợp đồng BCC đối với trường hợp góp tiền để thực hiện dự án.
6. Những lưu ý khi mở và sử dụng tài khoản DICA
Thứ nhất, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và nhà đầu tư nước ngoài có trách nhiệm kê khai trung thực, trọn vẹn nội dung giao dịch; gửi tới các tài liệu, chứng từ liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam theo yêu cầu và hướng dẫn của tổ chức tín dụng được phép khi mở tài khoản.
Thứ hai, khi thực hiện các khoản vay nước ngoài mà đồng tiền đi vay không tương ứng với đồng tiền mà doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài sử dụng để mở tài khoản DICA, thì doanh nghiệp được phép mở thêm tài khoản vay, trả nợ nước ngoài bằng loại đồng tiền đi vay tại ngân hàng được phép – nơi đã mở tài khoản DICA để thực hiện các giao dịch thu, chi hợp pháp liên quan đến khoản vay nước ngoài (Khoản 3 Điều 5 Thông tư 06/2019/TT-NHNN).
Thứ ba, Theo khoản 4 Điều 5 Thông tư 06/2019/TT-NHNN doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư nước ngoài muốn thay đổi ngân hàng được phép – nơi đã mở tài khoản DICA thì phải thực hiện các bước sau:
– Bước 1: Mở tài khoản DICA tại ngân hàng được phép khác.
– Bước 2: Chuyển toàn bộ số dư trên tài khoản DICA đã mở trước đây sang tài khoản DICA mới, sau đó đóng tài khoản DICA đã mở trước đây lại.
– Bước 3: Tài khoản DICA tại ngân hàng được phép khác (tài khoản mới) chỉ được sử dụng để thực hiện các giao dịch thu, chi được quy định tại Điều 6 và Điều 7 Thông tư 06/2019/TT-NHNN sau khi hoàn tất các bước nêu trên.
Thứ năm, tài khoản vốn đầu tư trực tiếp có thể mở bằng ngoại tệ hoặc bằng đồng Việt Nam. Các giao dịch thu, chi trên tài khoản vốn đầu tư trực tiếp bằng ngoại tệ hoặc bằng đồng Việt Nam cần tuân thủ quy định tại Điều 6, Điều 7 Thông tư 06/2019/TT-NHNN.
Trên đây là toàn bộ các quy định, diễn giải liên quan đến Tài khoản vốn đầu tư trực tiếp DICA và cách sử dụng tài khoản DICA trong hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam, được tổng hợp và rút ra từ quy định pháp luật và áp dụng trên thực tiễn. Các quy định này nhìn chung không còn quá mới tuy nhiên hoạt động giao dịch trên thực tiễn còn diễn ra nhiều. Hi vọng nội dung trình bày sẽ có giá trị sử dụng cho các bạn đang trên đường hành nghề luật sư tư vấn nói chung và mảng tư vấn đầu tư nói riêng.