Vay thế chấp là cách thức vay tiền có tài sản đảm bảo, người đi vay sẽ bàn giao giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản để đảm bảo cho khoản vay và người đi vay phải còn quyền sở hữu đối với tài sản đó. Tài sản dùng để thế chấp thường là động sản và bất động sản, phổ biến nhất chính là quyền sử dụng nhà đất hoặc xe ô tô.. Tuy nhiên hiện nay rất nhiều trường hợp câu hỏi Vay online cầm cố bằng tiền gửi tiết kiệm được không? Trong nội dung trình bày này, Luật LVN Group sẽ gửi tới một số thông tin liên quan đến vấn đề trên.
1. Vay cầm cố sổ tiết kiệm là gì ?
Theo Điều 13 Thông tư 48/2018/TT-NHNN quy định: “Tiền gửi tiết kiệm được sử dụng để làm tài sản bảo đảm theo hướng dẫn của tổ chức tín dụng phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch bảo đảm.”
Tóm lại, việc dùng sổ tiết kiệm thế chấp tại ngân hàng để vay vốn là hợp pháp. Hiện hay việc thế chấp bằng sổ tiết kiệm rất được ngân hàng ưu thích bởi tính an toàn của nó. Hạn mức cho vay đối với sổ tiết kiệm của nhiều ngân hàng có thể lên tới trên 90% tài sản thế chấp. Tuy nhiên, theo hướng dẫn của Bộ luật Dân sự thế chấp tài sản là việc một bên dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để đảm bảo nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia. Vì vậy đối tượng được dùng để bảo đảm trong hợp đồng thế chấp phải là tài sản. Theo quy định tại Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015, quy định về tài sản thì sổ tiết kiệm không được coi là tài sản. Do đó, thực tiễn việc thế chấp sổ tiết kiệm tại ngân hàng là chúng ta đang thế chấp số tiền tiết kiệm đang gửi tại ngân hàng.
2. Đặc điểm cơ bản các cách thức vay cầm cố, thế chấp
– Quyền sở hữu tài sản: Quyền sở hữu tài sản vẫn thuộc về người đi vay và trong thời gian vay vẫn có quyền sử dụng đối với tài sản này, tổ chức tài chính chỉ nắm giữ giấy tờ chứng minh sở hữu tài sản
– Tài sản thế chấp đa dạng: Tài sản được chấp thuận dùng để đảm bảo rất đa dạng như sổ đỏ hoặc sổ hồng, ô tô, chỉ cần sở hữu tài sản giá trị là khách hàng có thể đăng ký vay bất cứ lúc nào. Sau khi đăng ký hồ sơ vay sẽ được tổ chức tài chính thẩm định giá trị và xác minh thực tiễn quyền sở hữu.
– Thời gian vay linh hoạt: có thể kéo dài lên đến 25 năm.
– Lãi suất thấp hơn cách thức vay tín chấp: Vì mức độ rủi ro của cách thức này thấp hơn so với cách thức vay tín chấp, do đó mức lãi suất áp dụng cũng sẽ có nhiều ưu đãi hơn, số tiền lãi phải trả cũng thấp hơn. Đồng thời lãi suất của cách thức này thường sẽ giảm dần theo số nợ đã thanh toán, thời gian vay dài giúp khách hàng có nhiều thời gian để xoay sở, cân đối tài chính và trả nợ.
– Hạn mức vay lớn có thể lên đến 70-100% giá trị tài sản đảm bảo: Do đó đây là cách thức vay phù hợp với mục đích vay vốn lớn để đầu tư.
– Hình thức trả nợ linh hoạt: Khách hàng có thể lựa chọn các cách thức trả nợ như trả lãi hàng tháng, hàng quý, hàng năm; tiền gốc trả dần hoặc trả một lần tùy vào quy định và thỏa thuận áp dụng riêng của từng tổ chức tài chính.
3. Vay online cầm cố bằng gửi tiết kiệm được không ?
Sổ tiết kiệm là sổ giữ tiền của bạn ở ngân hàng nơi bạn chọn mở tài khoản tiết kiệm, là một nguồn tài sản tích lũy mang tính chất lâu dài. Do đó sổ tiết kiệm cũng là một loại tài sản và được nhiều tổ chức tài chính chấp thuận là tài sản bảo đảm cho khoản vay thế chấp. Khi dùng sổ tiết kiệm để vay thế chấp thì cũng sẽ được áp dụng chung các ưu đãi dành cho cách thức vay thế chấp dù loại tài sản thế chấp khác nhau.
Đặc điểm riêng của cách thức vay thế chấp bằng sổ tiết kiệm thì giá trị cho vay tối đa thường đạt đến 95% số tiền có trong số tiết kiệm, thời gian vay tối đa là 12 tháng và không vượt quá thời hạn còn lại của STK. Ngoài đặc điểm trên ra thì phương thức trả nợ vẫn được áp dụng linh hoạt như Trả gốc và lãi cuối kỳ hoặc lãi trả hàng tháng, gốc trả hàng tháng/hàng quý/6 tháng/cuối kỳ.
Quay trở lại câu hỏi có sổ tiết kiệm có nên vay tiền không thì câu trả lợi còn phụ thuộc vào điều kiện cụ thể, mục đích vay tiền và khả năng trả nợ thì mới có thể chọn được câu trả lời chính xác. Tuy nhiên vay thế chấp bằng sổ tiết kiệm cũng mang lại cho người vay rất nhiều điểm lợi như:
– Vẫn bảo toàn được lãi suất ưu đãi sổ tiết kiệm: nghĩa là số tiền bạn gửi tiết kiệm vẫn phát sinh lãi suất tiết kiệm trong suốt thời gian thế chấp và số tiền trong sổ tiết kiệm cùng lãi suất này vẫn thuộc về người đi vay.
– Vì sổ tiết kiệm là loại tài sản dễ xác thực và tỷ lệ thanh khoản cao do đó khi vay thế chấp bằng sổ tiết kiệm sẽ được giải ngân nhanh chóng và linh hoạt cách thức rút tiền.
– Xét về mặt lãi suất, người đi vay có tài khoản tiết kiệm chưa đến hạn tất toán mà lại muốn có tiền phục vụ nhu cầu trước mắt, nếu rút tiền tiết kiệm trước hạn thì sẽ chỉ được hưởng lãi suất không kỳ hạn rất thấp. Thay vào đó, họ có thể vay bằng cách cầm cố sổ tiết kiệm trong thời gian chờ tất toán, lãi suất vay có thể cao hơn lãi suất tiết kiệm nhưng bù trừ với phần lãi của sổ tiết kiệm cuối kỳ thì vẫn lợi hơn.
Do đó bạn có thể lựa chọn cách thức vay thế chấp bằng sổ tiết kiệm nếu chỉ vay trong một khoảng ngắn hạn và cân đối mức lãi suất tiết kiệm nên cao hơn mức lãi suất vay vốn.
Nhưng cũng không thể chủ quan mà bỏ qua việc cân đối về khả năng trả nợ dẫn đến vay số tiền quá khả năng chi trả dẫn đến tình trạng mất luôn quyền sở hữu đối với tài sản thế chấp.
Trên thực tiễn, việc vay cầm cố online bằng gửi tiết kiệm được diễn ra khá nhiều. Các ngân hàng vẫn chấp nhận và hỗ trợ cho người có nhu cầu vay online cầm cố bằng gửi tiết kiệm. Vì vậy, nhìn chung vay online cầm cố bằng gửi tiết kiệm vẫn được chấp nhận.
Tuy nhiên theo ngân hàng nhà nước, qua công tác thanh tra, giám sát thấy có sự kiện một số ngân hàng cho khách hàng vay vốn bảo đảm bằng cầm cố sổ tiết kiệm nhưng không có phương án sử dụng vốn theo hướng dẫn, vi phạm quy định về sử dụng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt để giải ngân vốn vay.
4. Ưu, nhược điểm của vay online cầm cố bằng gửi tiết kiệm
4.1 Ưu điểm của vay online cầm cố bằng gửi tiết kiệm
Xét về ưu điểm của biện pháp bảo đảm này, theo có thể cần nhìn nhận những giá trị tích cực như sau:
– Lợi ích của người gửi tiền nếu phải rút vốn khi chưa đáo hạn (lãi suất chuyển sang không kỳ hạn, mức lãi này rất thấp, thông thường khoảng từ 0,1% – 1%/năm) để giải quyết cho các nhu cầu cấp bách, với các thủ tục nhanh gọn, người vay tự do sử dụng vốn vay theo quyết định của mình;
– Lợi ích của ngân hàng cho vay lãi suất cao hơn các khoản vay bình thường khác với cùng mục đích, duy trì quan hệ với khách hàng vay vốn;
– Mở rộng các biện pháp bảo đảm, tăng cường cho vay đưa vốn tín dụng ra thị trường. Song, ở chiều ngược lại, về bản chất, giao dịch dạng này không tạo ra dư nợ tín dụng trong quan hệ với việc sử dụng hợp lý tiền gửi của tổ chức tín dụng. Nghiên cứu khoa học ngân hàng còn chỉ ra sự kiện “tín dụng ma” (phantom loan), tín dụng tạo ra tài sản ảo trên sổ sách ngân hàng tại thời gian cho vay, “làm méo mó tổng tài sản của ngân hàng”, các nước cấm áp dụng.
4.2 Nhược điểm của vay online cầm cố bằng gửi tiết kiệm
Qua nghiên cứu, có thể nhận diện thêm hai rủi ro xuất phát từ mối quan hệ cách thức pháp lý của hai hợp đồng xuất phát từ đặc thù, chủ thể vay vốn cũng chính là chủ thể quản lý tài sản bảo đảm tiền gửi tiết kiệm. Theo lẽ thông thường, bên vay hoàn toàn dễ dàng rút tiền gửi tiết kiệm để sử dụng vào bất kỳ mục đích nào mong muốn. Việc các ngân hàng cho phép áp dụng phương thức bảo đảm này dễ dẫn đến những hệ lụy khó lường, nguy cơ làm vô hiệu hợp đồng bảo đảm.
Thứ nhất, hành vi lập thẻ tiết kiệm giả mạo, vi phạm quy định gửi tiền vào tài khoản tiết kiệm
Tình trạng ngân hàng phát hành thẻ tiết kiệm không đúng quy trình gửi tiền, người gửi không nộp tiền mặt, vi phạm quy định tiền gửi tiết kiệm vẫn có thể xảy ra trên thực tiễn.
Về phương diện nghiệp vụ, kinh nghiệm tại một ngân hàng thương mại có hướng dẫn như sau:“Giám đốc nơi cho vay phân công cán bộ có trách nhiệm kiểm tra, đối chiếu các yếu tố ghi trên giấy tờ có giá khớp đúng với số tiền gửi lưu tại đơn vị (bao gồm cả dữ liệu trên IPCAS), phong tỏa giấy tờ có giá trong thời gian vay vốn…”
– Theo Điều 10 Quyết định số 318/QĐ-NHNN-HSX do Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ban hành ngày 17/3/2015 hướng dẫn cho vay cầm cố giấy tờ có giá, thẻ tiết kiệm trong hệ thống Ngân hàng. Với nghiệp vụ kể trên, công tác kiểm tra tài khoản tiền gửi tiết kiệm là bắt buộc, căn cứ để xác định số dư thực tiễn tại thời gian giao dịch, cũng như áp dụng các giới hạn rút tiền gửi (phong tỏa tài khoản), biện pháp này phần nào sẽ phát huy tác dụng nếu các bên tuân thủ nghiêm túc các quy định gửi tiền trước đó, được quy định khá cụ thể tại Điều 12 Thông tư số 48/2018/TT-NHNN ngày 31/12/2018 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về tiền gửi tiết kiệm. Theo đó, tổ chức tín dụng thực hiện việc nhận đủ tiền gửi tiết kiệm và giao thẻ tiết kiệm cho người gửi tiền theo các cam kết ràng buộc được ghi trong thẻ tiết kiệm và quy định của pháp luật.
Đặc biệt, đối với các trường hợp cầm cố thẻ tiết kiệm ngoài hệ thống ngân hàng cấp thẻ tiết kiệm, trong điều kiện sự kết nối giữa các ngân hàng chưa được thực hiện tốt, người gửi tiền đồng thời cũng là người bảo đảm có thể cấu kết với chuyên viên ngân hàng hoặc chủ động đưa ra nhiều lý do để rút tiền gửi, vi phạm quy trình gửi tiền (không nộp tiền mặt hoặc chuyển khoản vào kho quỹ ngân hàng). Điều này đẩy rủi ro các cho các tổ chức tín dụng nếu họ chỉ đơn thuần nhìn nhận số dư trên thẻ (chủ thẻ đang nắm giữ), lược bỏ quy trình kiểm tra giá trị hợp pháp của số dư tài khoản tiết kiệm, vi phạm các nguyên tắc cơ bản, an toàn trong hoạt động gửi tiết kiệm, cho vay của ngân hàng.
Thứ hai, nguy cơ tài sản (số dư thẻ tiết kiệm) không thuộc quyền sở hữu hợp pháp của bên bảo đảm, làm vô hiệu hóa giao dịch bảo đảm
Việc nắm giữ thẻ tiết kiệm theo quan điểm của chuyên gia, không đồng nghĩa số dư tiền gửi tiết kiệm và lãi suất thuộc sở hữu hợp pháp của người đó, từ đó trao quyền cho ngân hàng nhận cầm cố được phép toàn quyền định đoạt bằng biện pháp nghiệp vụ, phong tỏa cấn trừ nợ vay khi cần thiết. Người nắm giữ tài sản và các chứng từ pháp lý kèm theo là điều kiện để xác lập giao dịch bảo đảm, song quy định này dưới góc độ dân sự chỉ phù hợp đối với một số tài sản nhất định. Điều 167 Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2015 vẫn duy trì cho phép chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản không phải đăng ký quyền sở hữu, ngay cả trong trường hợp người chiếm hữu ngay tình có được động sản từ việc lấy cắp, bị mất hoặc bị chiếm hữu ngoài ý chí của chủ sở hữu. Dựa vào quan điểm của nhà làm luật quy định tài sản bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm (Xem: Khoản 1 Điều 295 Bộ luật Dân sự năm 2015). Khi đó các giao dịch cầm cố tiền gửi để bảo đảm khoản vay từ ngân hàng, nếu người bảo đảm không phải là chủ sở hữu hợp pháp, thì tổ chức tín dụng không được công nhận quyền ưu tiên xử lý tài sản (tiền gửi) đó.
Tóm lại, quan hệ giữa hợp đồng bảo đảm và hợp đồng vay dựa trên nguyên tắc an toàn, bảo đảm quyền lợi cho các tổ chức tín dụng. Duy trì quy định hợp đồng cho vay vô hiệu không làm ảnh hưởng đến hiệu lực của hợp đồng bảo đảm cũng nhằm mục đích này. Song, với bản chất hợp đồng có phương thức cho vay đa dạng, thời hạn kéo dài, thêm vào đó, do tính phức tạp của chính tài sản bảo đảm nên việc gắn kết, ràng buộc này vẫn chưa được thực tiễn pháp luật giải quyết triệt để. Các sai phạm khi vận dụng luật vẫn thường xảy ra, gây tổn hại lớn cho các tổ chức tín dụng, tạo tâm lý hoang mang cho các cán bộ, chuyên viên tín dụng khi cho vay phải chịu trách nhiệm bồi thường do làm mất vốn.
Trên đây là nội dung nội dung trình bày của Luật LVN Group về “Vay online cầm cố bằng tiền gửi tiết kiệm được không?”. Bài viết trên là những thông tin cần thiết mà quý bạn đọc có thể áp dụng vào đời sống thực tiễn. Trong thời gian cân nhắc nếu có những vướng mắc hay thông tin nào cần chia sẻ hãy chủ động liên hệ và trao đổi cùng luật sư để được hỗ trợ đưa ra phương án giải quyết cho những vướng mắc pháp lý mà khách hàng đang mắc phải.