Bầu cử trước hết là do hiến pháp thiết định thành một nguyên tắc hiến định và được pháp luật bầu cử quy định thành chế độ bầu cử. Trong phạm vi nội dung trình bày này, LVN Group sẽ gửi tới thông tin về vấn đề Bầu cử là gì? Nội dung, yêu cầu của chế độ bầu cử.
1. Bầu cử là gì?
Bầu cử là một định chế trọng tâm của một nền dân chủ, nơi mà quyền lực của nhà nước xuất phát từ ý chí của người dân. Bầu cử, tuân thủ nguyên tắc tự do và công bằng, thường được tổ chức theo phương thức bầu cử đa số hoặc bầu cử theo tỉ lệ.
2. Khái niệm và nội dung chế độ bầu cử
Trong bộ máy nhà nước hiện đại có một số cách thức phổ biến để lựa chọn một người vào một chức vụ nào đó trong bộ máy nhà nước, bao gồm: bầu cử, bầu và bổ nhiệm. Bổ nhiệm là việc một cá nhân có chức vụ cao hơn trong bộ máy nhà nước chọn một người vào vị trí cấp dưới của mình, ví dụ, một vị bộ trưởng bổ nhiệm một vị lãnh đạo cấp cục hay tổng cục thuộc quyền quản lý của mình.
Bầu là cách thức lựa chọn người nắm giữ chức vụ do một đơn vị nhà nước thực hiện theo chế độ tập thể. Vì vậy, khi Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam bỏ phiếu để lựa chọn một ai đó vào vị trí Chủ tịch nước hay Thủ tướng Chính phủ thì chúng ta gọi đó là Quốc hội bầu Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ.
Khác với bầu và bổ nhiệm, bầu cử là việc chọn lựa người nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước được thực hiện bởi người dân thông qua con đường bỏ phiếu tập thể. Người được người dân lựa chọn sẽ là người nắm giữ và thực thi quyền lực nhà nước. Sự khác biệt ở đây là hết sức cơ bản và nó nằm ở chủ thể thực hiện việc lựa chọn. Chủ thể thực hiện việc bầu hay bổ nhiệm đều là đơn vị nhà nước hoặc người đang nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước. Chủ thể thực hiện việc bàu cử là người dân, tức là những người không nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước. Họ là thành viên trong cộng đồng tiến hành bầu cử để lựa chọn người sẽ cai trị mình.
Ngoài cách hiểu như một phương thức lựa chọn người bầu cư thi quyều lực nhà nước, thuật ngữ “bầu cử” cũng được dùng để chỉ quyền của người dân bong lĩnh vực chính trị – Quyền bầu cử. Chữ “quyền” ở đây có thể được hiểu ở hai góc độ. Thứ nhất, quyền có nghĩa là sự đúng đắn, sự chính đáng, có nghĩa là việc người dân bầu chọn người cai trị minh là một điều đúng đắn, một quyền tự nhiên phải có nếu một xã hội được coi là dân chủ. Thứ hai, quyền bầu cử là một quyền cơ bản của người dân lựa chọn người cầm quyền. Quyền bầu cử thường được ghi nhận trong hiến pháp của các quốc gia cũng như các điều ước quốc tế cần thiết về quyền con người, ví dụ, Điều 25 Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) năm 1966. Ở nghĩa rộng, quyền bầu cử bao gồm quyền bầu cử, tức là quyền bầu chọn hoặc không bầu chọn, và quyền ứng cử, tức là quyền được bầu chọn. Chủ thể của các quyền này đều là người dân. Tất nhiên điều kiện cụ thể để người dân được hưởng và thực hiện quyền bầu cử thường được quy định chi tiết trong hiến pháp và pháp luật quốc gia.
Vì vậy, nếu bầu cử là hoạt động phổ biến trên thế giới nhằm bầu chọn người nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước thì chế độ bầu cử là khái niệm mang tính đặc thù của mỗi quốc gia. Khi nói tới chế độ bầu cử là luôn nói tới chế độ bầu cử của một quốc gia cụ thể. Cũng có thể nói, chế độ bầu cử chính là cuộc bầu cử tiến hành trên lãnh thổ một quốc gia cụ thể, theo hướng dẫn của pháp luật quốc gia đó.
Xem thêm:
Vùng tiếp giáp lãnh hải là gì?
3. Giải đáp có liên quan
- Tầm cần thiết của bầu cử là thế nào?
Với tư cách là một cách thức để lựa chọn người nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước và là một quyền bầu chọn của người dân, bầu cử có tầm cần thiết đặc biệt trong nhà nước và xã hội hiện đại, thể hiện ở hai khía cạnh sau:
Bầu cử là cơ sở của nền dân chủ hiện đại.
Bầu cử là cơ sở hình thành bộ máy nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
- Vai trò của chế độ bầu cử là gì?
Để các cuộc bầu cử phát huy được hết ý nghĩa chính trị thì chúng phải được tổ chức một cách công bằng và trung thực, có nghĩa là không có sự gian dối và trong đó mọi người dân đều cảm thấy mình được tham gia hoặc không tham gia một cách bình đẳng và ở mức độ phù hợp.
Chính chế độ bầu cử có vai trò là nhân tố bảo đảm giá trị của một cuộc bầu cử. Dựa vào chế độ bầu cử mà người ta đánh giá cuộc bầu cử. Chế độ bầu cử công bằng, dân chủ sẽ bảo đảm tính công bằng, trung thực của cuộc bàu cử, qua đó bảo đảm tính dân chủ, uỷ quyền của chính quyền. Tất nhiên, ở chiều ngược lại, chế độ bầu cử không công bằng và hạn chế dân chủ cũng có thể là nhân tố làm cho bầu cử ở một quốc gia trở nên cách thức, nguy dân chủ, tất yếu dẫn tới một chính quyền không mang tính uỷ quyền, không thực sự là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
- Yêu cầu của chế độ bầu cử là gì?
Trên đây là nội dung tư vấn của LVN Group liên quan đến vấn đề Bầu cử là gì? Nội dung, yêu cầu của chế độ bầu cử. Nếu có bất kỳ thắc mặc gì liên quan đến nội dung nội dung trình bày hoặc cần được hỗ trợ, tư vấn về các vấn đề pháp lý khác, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua website: lvngroup.vn