Cách lập báo cáo kiểm toán nội bộ như thế nào?

1. Kiểm toán nội bộ là gì?

Kiểm toán nội bộ là hoạt động đảm bảo và tư vấn độc lập nhằm gia tăng giá trị và cải thiện hoạt động kinh doanh, đặc biệt là hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp. Họ giúp cho doanh nghiệp dễ dàng đạt được các mục tiêu đề ra nhờ vào việc áp dụng các phương pháp, thiết kế các hệ thống và nâng cao hiệu quả các quy trình quản lý rủi ro, kiểm soát và quản trị.

2. Vai trò, chức năng của kiểm toán nội bộ là gì?

Dựa vào hệ thống vận hành và phát triển của một doanh doanh nghiệp, kiểm toán nội bộ có vai trò, chức năng:

– Đảm bảo với các bên liên quan của doanh nghiệp là hoạt động kiểm soát tài chính đã được vận hành hữu hiệu và hiệu quả trong phạm vi đạo đức nghề nghiệp.

– Duy trì việc quản lý rủi ro của doanh nghiệp để đảm bảo giám sát và đánh giá hợp lý.

– Phát hiện kịp thời, điều tra các hành vi gian lận trong doanh nghiệp.

– Phát hiện những sai sót trong hoạt động của doanh nghiệp để từ đó kịp thời tư vấn, tham mưu cho lãnh đạo doanh nghiệp có những định hướng trong hoạt động quản trị rủi ro.

3. Các trường hợp bắt buộc phải kiểm toán nội bộ theo hướng dẫn của Pháp luật Việt Nam

Theo quy định tại Điều 10 Nghị định 05/2019/NĐ–CP thì các doanh nghiệp sau đây bắt buộc phải thực hiện kiểm toán nội bộ:

(1)  Công ty niêm yết.

(2)  Doanh nghiệp có vốn điều lệ của nhà nước trên 50% là công ty mẹ theo mô hình công ty mẹ – công ty con.

(3)  Doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ – công ty con.

Các doanh nghiệp nêu trên có thể thuê ngoài các tổ chức kiểm toán độc lập đủ tiêu chuẩn hoạt động theo hướng dẫn để thực hiện kiểm toán nội bộ. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải đảm bảo rằng các tổ chức kiểm toán phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của kiểm toán nội bộ và các yêu cầu theo Điều 5, Điều 6 tại Nghị định 05/2019/NĐ–CP

4. Phạm vi công việc của kiểm toán viên nội bộ trong doanh nghiệp

Nhìn chung, công việc của một kiểm toán viên nội bộ trong một doanh nghiệp khá rộng. Và cụ thể các công việc đó như sau:

• Thực hiện và kiểm soát các chu trình vận hành trọn vẹn bao gồm quản lý rủi ro, quản lý và kiểm soát hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, độ tin cậy của các thông tin tài chính và việc tuân thủ tất cả các chỉ thị, quy định hiện hành.
• Thu thập, phân tích, đánh giá các chứng từ kế toán, báo cáo những năm trước đó,…
• Chuẩn bị và trình bày, thuyết minh các báo cáo phản ánh kết quả và quy trình của kiểm toán.
• Tư vấn độc lập khách quan để đảm bảo tính hợp lệ, hợp pháp các mục tiêu doanh nghiệp cần đạt được.
• Xác định những sai sót và đề xuất các biện pháp loại trừ hoặc giảm thiểu rủi ro đến mức chấp nhận được và tiết kiệm chi phí.
• Theo dõi và báo cáo về việc thực hiện các kiến nghị sau kiểm toán, nếu cần thiết.
• Tham gia công tác đánh giá rủi ro và xây dựng Kế hoạch kiểm toán hàng năm định hướng rủi ro. Công tác báo cáo của phòng Kế toán – Kiểm toán.
• Tham gia hoàn thiện, xây dựng các chuẩn mực kiểm toán cho phòng Kế toán – Kiểm toán, như:
  • Chương trình kiểm toán;
  • Quy trình phòng Kế toán – Kiểm toán;
  • Hệ thống mẫu biểu phục vụ công tác kiểm toán.
• Giám sát, hướng dẫn một/một số cán bộ kiểm toán theo phân công của Trưởng phòng Kế toán – Kiểm toán; đề xuất các biện pháp về nhân sự kiểm toán; tham gia bồi dưỡng, đào tạo, quản lý tri thức.

5. Báo cáo trong kiểm toán nội bộ là gì và bao gồm những nội dung gì?

Báo cáo kiểm toán nội bộ là văn bản do kiểm toán viên lập sau khi kết thúc việc kiểm toán, đưa ra ý kiến, đánh giá về báo cáo tài chính của công ty và những nội dung khác đã được kiểm toán theo hợp đồng kiểm toán. Một báo cáo kiểm toán cơ bản phải tuân thủ các nội dung sau:

• Tổng quan về đơn vị được kiểm toán
• Ý kiến kiểm toán
• Các phát hiện có rủi ro trọng yếu
• Phạm vi công việc
• Phương pháp thực hiện
• Kết quả kiểm toán chi tiết: trình bày chi tiết kết quả theo từng quy trình hoặc trình bày tổng hợp kết quả theo từng nội dung rà soát thuộc phạm vi kiểm toán

6. Các yêu cầu của báo cáo trong kiểm toán nội bộ và quy trình báo cáo

Nhìn chung, các yêu cầu của báo cáo kiểm toán bao gồm các tiêu chuẩn: chuẩn xác, khách quan, rõ ràng, súc tích, mang tính xây dựng và kịp thời. Và các báo cáo kiểm toán phải được thực hiện theo quy trình chung như sau:

• Lập báo cáo kiểm toán dự thảo: Cập nhật báo cáo kiểm toán nội bộ dự thảo sau buổi họp tổng kết với đơn vị được kiểm toán
• Phê duyệt báo cáo dự thảo: Giám đốc kiểm toán nội bộ phê duyệt báo cáo kiểm toán dự thảo, rà soát lại các tài liệu kiểm toán nội bộ
• Lấy ý kiến về báo cáo dự thảo: Gửi báo cáo dự thảo cho ban quản lý đơn vị được kiểm toán để xác nhận và xin phản hồi
• Lập báo cáo chính thức: Báo cáo kiểm toán nội bộ chính thức trên cơ sở báo cáo kiểm toán dự thảo và các ý kiến phản hồi
• Phát hành báo cáo kiểm toán: Bao gồm Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Ban Giám đốc, Đơn vị bị kiểm toán khác,…