Văn Phòng Luật LVN

Sự sáng tạo của con người là vô hạn và vô cùng rộng lớn, đó không chỉ là sự sáng tạo hoàn toàn mới mẻ mà bên cạnh đó còn là sự sáng tạo bắt nguồn từ những nền tảng đã có từ trước đó. Và cải biên cũng không phải là ngoại lệ. Tác phẩm cải biên có được sáng tạo dựa trên một hay nhiều tác phẩm gốc, có thể cùng cách thức thể hiện hoặc không. Và tác phẩm cải biên này được pháp luật sở hữu trí tuệ bảo hộ một cách chặt chẽ. Vậy cải biên là gì và tại sao lại được pháp luật bảo hộ chặt chẽ đến vậy? Hãy xem nội dung trình bày bên dưới của LVN Group để biết rõ hơn về điều này.

Tác phẩm điện ảnh được cải biên từ truyện

1. Cải biên là gì?

Căn cứ theo Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009, 2019:

– Cải biên là sửa đổi một phần nội dung, chuyển thể loại, thay đổi cách thức thể hiện trên cơ sở bản gốc hoặc một phần bản gốc của tác phẩm văn học, nghệ thuật hoặc dựa trên nội dung cơ bản của tác phẩm đó để sáng tạo ra tác phẩm mới. Khi cải biên tác phẩm phải được chuyên gia hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc cho phép và phải trả thù lao cho chuyên gia hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc.

2. Tác phẩm cải biên là gì?

– Tác phẩm cải biên là tác phẩm được sáng tạo ra trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi cách thức diễn đạt. Tính sáng tạo trong tác phẩm cải biên là sự thay đổi phong cách diễn đạt nên người cải biên được thừa nhận là chuyên gia của tác phẩm cải biên đó.

3. Quy định pháp luật về tác phẩm cải biên

– Theo Khoản 8, Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung 2009, 2019đưa ra khái niệm tác phẩm phái sinh như sau: Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.

3.1 Những đặc điểm của tác phẩm phát sinh

Thứ nhất: tác phẩm phái sinh chỉ được hình thành trên cơ sở một hoặc những tác phẩm đã tồn tại. Tác phẩm đã tồn tại có thể còn thời hạn hoặc hết thời hạn bảo hộ quyền công bố tác phẩm và quyền tài sản. Quyền cho làm tác phẩm phái sinh thuộc nhóm quyền tài sản đối với tác phẩm. Trong cả hai loại tác phẩm phái sinh trên thì các quyền nhân thân luôn luôn tồn tại, do đó thì người sáng tạo tác phẩm phái sinh vẫn phải tôn trọng quyền nhân thân không thể chuyển giao của chuyên gia tác phẩm gốc.
Thứ hai: về cách thức thể hiện của tác phẩm phái sinh, pháp luật quyền chuyên gia không bảo hộ nội dung ý tưởng mà chỉ bảo hộ cách thức thể hiện của ý tưởng. Nhưng tác phẩm phái sinh không phải là bản sao của tác phẩm gốc. Nên trong nhiều trường hợp cách thức thể hiện của tác phẩm phái sinh phải khác biệt hoàn toàn hoặc khác biệt từng phần với cách thức thể hiện của tác phẩm gốc.
Thứ ba: về tính nguyên gốc, tác phẩm phái sinh phải do chuyên gia tự mình sáng tạo nên mà không sao chép từ tác phẩm hoặc những tác phẩm khác.
Thứ tư: về dấu ấn của tác phẩm gốc trong tác phẩm phái sinh, có nghĩa là khi nhận biết tác phẩm phái sinh thì công chúng phải liên tưởng đến tác phẩm gốc, sự liên tưởng này được thể hiện qua nội dung của tác phẩm gốc.

3.2 Căn cứ phát sinh và xác lập quyền chuyên gia

– Quyền chuyên gia phát sinhkể từ khi tác phẩm phái sinh được tạo ra. Giống như tác phẩm gốc, quyền chuyên gia của tác phẩm phái sinh là quyền tự động, phát sinh ngay khi tạo ra tác phẩm, được pháp luật bảo hộ mà không cần phải đăng ký. Tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ nếu không gây phương hại đến quyền chuyên gia đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.

Tìm hiểu thêm một số thông tin về quyền chuyên gia đối với tác phẩm phát sinh qua nội dung trình bày sau: Quyền chuyên gia đối với tác phẩm phát sinh trong sở hữu trí tuệ.

4. Một số câu hỏi thường gặp

Quyền chuyên gia bao gồm các quyền nào?

Tác giả gốc của tác phẩm được bảo hộ bởi quyền chuyên gia có độc quyền sử dụng hoặc cho phép người khác sử dụng tác phẩm theo những điều kiện thoả thuận. Tác giả của tác phẩm có thể ngăn cấm hoặc cho phép:

Tái bản dưới nhiều cách thức khác nhau, như bản in hoặc bản ghi âm;
Phân phối lần đầu tiên đến công chúng thông qua bán và chuyển nhượng quyền sở hữu trong các bản sao hữu hình;
Cho thuê các bản sao (đối với chương trình máy tính và bản ghi âm, cũng như các tác phẩm nghe nhìn);
Biểu diễn trước công chúng, đối với một vở kịch hoặc tác phẩm âm nhạc;
Sao chép, ví dụ, dưới cách thức đĩa compăc, cát-xét hoặc băng video;
Phát sóng, thông qua truyền thanh, cáp quang và vệ tinh;
Dịch từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ khác hoặc chuyển thể, ví dụ, một tiểu thuyết thành kịch bản phim.

Các loại tác phẩm phái sinh hiện nay?

– Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được tạo ra trên cơ sở nội dung đã có của một hoặc nhiều tác phẩm trước đó bằng cách sáng tạo trong việc thay đổi cách thức diễn đạt, loại hình biểu diễn hoặc ngôn ngữ trình bày nội dung tác phẩm. Các tác phẩm phái sinh bao gồm:

+ Tác phẩm dịch thuật: Là tác phẩm trong đó tác nếu dụng ngôn ngữ khác một cách sáng tạo để thể hiện về nội dung của tác phẩm đã có.

+ Tác phẩm phóng tác: Là tác phẩm được tạo ra dựa theo nội dung, tư tưởng của tác phẩm đã có. Tác phẩm phóng tác chỉ dựa vào chủ đề tư tưởng được thể hiện trong nội dung của tác phẩm có trước mà không dựa vào các yếu tố khác của tác phẩm đó và được thể hiện bằng một cách hoàn toàn riêng và độc đáo.

+ Tác phẩm cải biên: Là tác phẩm được sáng tạo ra trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi cách thức diễn đạt. Tính sáng tạo trong tác phẩm cải biên là sự thay đổi phong cách diễn đạt nên người cải biên được thừa nhận là chuyên gia của tác phẩm cải biên đó.

+ Tác phẩm chuyển thể: Là tác phẩm được sáng tạo trên cơ sở tác phẩm gốc bằng cách thay đổi từ loại hình này sang loại hình khác. Chẳng hạn, một tác phẩm gốc thuộc loại hình văn học được một người khác viết kịch bản và chuyển sang tác phẩm thuộc loại hình điện ảnh.

+ Tác phẩm tuyển tập: là tác phẩm trong đó tập hợp các tác phẩm được tuyển chọn từ nhiều chuyên gia khác nhau theo yêu cầu nhất định.

5. Dịch vụ tư vấn Luật LVN Group

– Trên đây là toàn bộ thông tin về “Cải biên” cũng như những “Quy định pháp luật về tác phẩm cải biên” mà LVN Group đã thông tin đến với các bạn. Nếu bạn có những câu hỏi cũng như có những vấn đề pháp lý nào khác vui lòng liên hệ với LVN Group qua trang web:https://lvngroup.vnđể được trả lời cụ thể.

Công ty Luật LVN - Địa chỉ: Số 16B Nguyễn Thái Học, Yết Kiêu, Hà Đông, Hà Nội, Việt Nam