Chỉ số tiếp cận đất đai là gì?

Tiếp cận đất đai là lĩnh vực rất nhạy cảm, chính sách pháp luật về lĩnh vực này phức tạp, có tính lịch sử và thường xuyên điều chỉnh, bổ sung, khối lượng công việc phát sinh nhiều, trong khi dữ liệu số hóa cơ sở đất đai của tỉnh vẫn chưa hoàn thiện. Vậy Chỉ số tiếp cận đất đai là gì? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu qua nội dung trình bày dưới đây!

1. Tiếp cận đất đai là gì

Tiếp cận đất đai là một trong những điều kiện để doanh nghiệp mở rộng, phát triển sản xuất, mang lại giá trị thặng dư, đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước nhưng cũng là lĩnh vực phát sinh nhiều vướng mắc và thường xuyên nhận được nhiều kiến nghị từ phía các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong các hội nghị, diễn đàn về cơ chế, chính sách.

2. Chỉ số tiếp cận đất đai là gì

Chỉ số tiếp cận đất đai là một trong 10 chỉ số thành phần đánh giá Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), thể hiện việc tiếp cận đất đai có dễ được không và tính ổn định trong quá trình sử dụng đất. Đây là chỉ số cần thiết trong việc đánh giá khả năng thu hút đầu tư trên địa bàn tỉnh.

Theo nghiên cứu của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đất đai là một trong những lĩnh vực gây khó khăn nhiều nhất cho doanh nghiệp khi thực hiện các thủ tục hành chính để có đất sản xuất kinh doanh. Ngoài nguyên nhân từ thủ tục hành chính thì khả năng để có được quyền sử dụng đất (QSDĐ) của các nhà đầu tư cũng có sự phân biệt đối xử từ chính sách pháp luật. Cho đến thời gian hiện tại thì pháp luật đất đai gần như đã tạo sự “công bằng” cơ bản trong việc giao, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư đối các chủ thể kinh doanh.

3. Quyền tiếp cận đất đai của nhà đầu tư

Thuật ngữ  “tiếp cận đất đai” hay “tiếp cận quyền sử dụng đất” chưa bao giờ được ghi nhận trong các văn bản pháp luật đất đai mặc dù trên thực tiễn nó đã trở nên phổ biến và được chính thức sử dụng bởi các đơn vị nhà nước và các tổ chức trong các nghiên cứu kinh tế, pháp luật. Theo Từ điển Bách khoa toàn thư mở, “Sự tiếp cận là một cụm từ chung dùng để miêu tả mức độ một sản phẩm, thiết bị, dịch vụ, hoặc môi trường có thể được sử dụng bởi càng nhiều người càng tốt. Sự tiếp cận có thể được xem như khả năng tiếp cận và khả năng hưởng lợi từ một hệ thống hay vật chất”.

Vì vậy, “tiếp cận đất đai” hay “tiếp cận quyền sử dụng đất” chính là khả năng của các chủ thể có thể sử dụng, hưởng lợi từ đất đai. Quyền tiếp cận QSDĐ từ đó có thể coi là quyền (khả năng) mà pháp luật quy định cho các chủ thể nhất định để trở thành người SDĐ theo pháp luật đất đai hoặc ít nhất có thể trực tiếp sử dụng đất phục vụ cho mục đích của mình một cách hợp pháp. Theo quy định hiện hành thì các chủ thể có thể tiếp cận QSDĐ thông qua hai con đường:

(i) nhận QSDĐ từ Nhà nước theo cách thức giao đất hoặc cho thuê đất 

(ii) nhận QSDĐ từ một chủ thể SDĐ khác đã được công nhận QSDĐ hợp pháp thông qua các cách thức chuyển QSDĐ (giao dịch QSDĐ).

4. Giải pháp để nâng cao điểm số của chỉ số thành phần “Chỉ số tiếp cận đất đai”

Theo kết quả khảo sát PCI năm 2023, Chỉ số thành phần “Tiếp cận đất đai và ổn định trong sử dụng đất” trong chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2021 của tỉnh Hà Tĩnh đạt 6,55 điểm (tăng 0,22 điểm so với năm 2020), có được kết quả này là sự nỗ lực của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, của các cấp, các ngành, đặc biệt là của toàn ngành tài nguyên và môi trường đã triển khai nhiều giải pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư tiếp cận trong lĩnh vực đất đai. tuy nhiên, xét về tổng thể điểm số của chỉ số thành phần này vẫn còn thấp.

Nguyên nhân do: Công tác lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, xác định giá đất chưa thật sự kịp thời; công tác phát triển quỹ đất, tạo quỹ đất sạch để thu hút các nhà đầu tư chưa được đầu tư đúng mức do quy định pháp luật chưa thật sự đồng bộ, thiếu cơ chế, chính sách; Việc rà soát, cập nhật, công khai bộ thủ tục hành chính về lĩnh vực đất đai mặc dù đã tập trung chỉ đạo nhưng vẫn còn chậm so với tiến độ đề ra; Tỷ lệ phát triển dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 chưa cao, do hiện nay người dân, doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm nhiều đến các dịch vụ công trực tuyến của các đơn vị nhà nước; Cơ sở dữ liệu về đất đai chưa được hoàn thiện nên còn khó khăn trong việc liên thông giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Tiếp cận đất đai còn nhiều trở ngại cần cải thiện, do vậy trong thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tập trung tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản QPPL để làm căn cứ triển khai thực hiện như: Quyết định sửa đổi một số điều của Quyết định 37/2020/QĐ-UBND ngày 01/12/2020 của UBND tỉnh Quy định một số nội dung của Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh để thực hiện trên địa bàn tỉnh; Quyết định Quy định điều kiện, tiêu chí, quy mô, tỷ lệ để tách khu đất thành dự án độc lập; giao đất, cho thuê đất đối với các thửa đất nhỏ hẹp do Nhà nước quản lý trên địa bàn tỉnh; Quyết định Quy định chi tiết các chỉ tiêu trong phương pháp xác định giá đất cụ thể trên địa bàn tỉnh; Tham mưu UBND tỉnh phê duyệt Quy hoạch sử dụng đất cấp huyện giai đoạn 2021-2030, Kế hoạch phát triển quỹ đất giai đoạn 2023-2025; trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất 05 năm (2021 – 2025) tỉnh Hà Tĩnh; Tiếp tục cải cách hành chính theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch để giảm thời gian, giảm chi phí chính thức và không chính thức cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, nhất là trong bối cảnh phục hồi kinh tế do tác động của dịch Covid-19; thực hiện đổi mới cách thức công khai thủ tục hành chính, sơ đồ hoá quy trình các bước thực hiện để tổ chức, công dân dễ tiếp cận đối với các thủ tục về lĩnh vực đất đai, môi trường; Công bố công khai, trọn vẹn thông tin quy hoạch và tăng cường công tác quản lý quy hoạch; thông tin về giá đất để các nhà đầu tư quan tâm có cơ sở tiếp cận, nghiên cứu tham gia thị trường; công khai danh mục quỹ đất đấu giá hàng năm. Đẩy nhanh tiến độ Dự án xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai.

Trên đây là Chỉ số tiếp cận đất đai mà LVN Group muốn giới thiệu đến quý bạn đọc. Hi vọng nội dung trình bày sẽ hỗ trợ và giúp ích cho quý bạn đọc về vấn đề này!