Bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân là quyền tham gia, quản lý nhà nước của cử tri. Các quyền này được quy định trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật liên quan, theo đó xác định quyền lựa chọn người có năng lực, khả năng và tín nhiệm vào công tác trong Bộ máy nhà nước. Vậy Bẩu cử được tiến hành thế nào? Có bắt buộc phải đi bầu cử? Không đi bầu cử bị phạt không? Mời quý bạn đọc cùng theo dõi nội dung này trong nội dung trình bày dưới đây.
1. Bầu cử là gì?
Bầu cử là việc chọn lựa người nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước được thực hiện bởi người dân thông qua con đường bỏ phiếu tập thể. Người được người dân lựa chọn sẽ là người nắm giữ và thực thi quyền lực nhà nước. Sự khác biệt ở đây là hết sức cơ bản và nó nằm ở chủ thể thực hiện việc lựa chọn. Chủ thể thực hiện việc bầu hay bổ nhiệm đều là đơn vị nhà nước hoặc người đang nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước. Chủ thể thực hiện việc bàu cử là người dân, tức là những người không nắm giữ chức vụ trong bộ máy nhà nước. Họ là thành viên trong cộng đồng tiến hành bầu cử để lựa chọn người sẽ cai trị mình.
2. Có bắt buộc phải đi bầu cử không?
Quyền bầu cử là quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp, pháp luật quy định. Bởi nhà nước Việt nam là nước của dân, dân phải được thực hiện quyền làm chủ của mình. Từ đó nhằm bảo đảm cho mọi công dân có đủ điều kiện thực hiện việc lựa chọn người đại biểu của mình vào đơn vị quyền lực nhà nước.
Quyền của công dân không tách rời nghĩa vụ của công dân. Công dân đi bầu cử là đang thực hiện quyền của mình, để bầu người xứng đáng, uỷ quyền cho quyền lợi của chính mình.
Theo Điều 27 Hiến pháp 2013 quy định về quyền bầu cử như sau:
“Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do luật định.”
Độ tuổi cũng phản ánh trong khả năng, điều kiện được thực hiện quyền bầu cử, ứng cử của công dân. Đây là các điều kiện cần bên cạnh các điều kiện đủ về năng lực, phẩm chất.
Quy định này một lần nữa được khẳng định tại Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân 2015:
“Điều 2. Tuổi bầu cử và tuổi ứng cử
Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp theo hướng dẫn của Luật này.”
Theo đó, bầu cử là quyền của mỗi công dân. Đã là quyền thì bạn có thể lựa chọn thực hiện hoặc không mà đều được pháp luật cho phép. Do đó không ai được quyền bắt ép bạn bầu cử theo ý chí của họ.
3. Không đi bầu cử có bị phạt không?
Tuy nhiên, Điều 15 Hiến pháp 2013 quy định:
“1. Quyền công dân không tách rời nghĩa vụ công dân.”
Vì vậy, dù là quyền nhưng công dân cũng cần thực hiện quyền này trọn vẹn, đúng quy định của pháp luật. Các quyền lợi này được đảm bảo bên cạnh nghĩa vụ đóng góp, xây dựng đất nước. Các quyền lợi chỉ được đảm bảo nhận về nếu bạn thực hiện nghĩa vụ tương ứng.
Tuy vậy, hiện nay trong các văn bản xử phạt vi phạm hành chính, không ghi nhận quy định xử phạt đối với người đủ điều kiện bầu cử không tham gia bầu cử. Các đơn vị Nhà nước mới chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền, vận động, tạo điều kiện để người dân nâng cao ý thức, tham gia bầu cử. Các công tác tuyên truyền giúp người dân nhận thức được tầm cần thiết, ý nghĩa khi tham gia bầu cử.
4. Có được nhờ người nhà đi bầu cử hộ không?
Nguyên tắc bầu cử được quy định ngay tại Điều 1 Luật Bầu cử là: Việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.
Tại nguyên tắc bỏ phiếu, Luật này một lần nữa khẳng định: Cử tri phải tự mình đi bầu cử, không được nhờ người khác bầu cử thay, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều này; khi bầu cử phải xuất trình thẻ cử tri.
Trong đó, khoản 3 và 4 quy định như sau:
– Cử tri không thể tự viết được phiếu bầu thì nhờ người khác viết hộ, nhưng phải tự mình bỏ phiếu; người viết hộ phải bảo đảm bí mật phiếu bầu của cử tri. Trường hợp cử tri vì khuyết tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu.
– Trong trường hợp cử tri ốm đau, già yếu, khuyết tật không thể đến phòng bỏ phiếu được thì Tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến chỗ ở, chỗ điều trị của cử tri để cử tri nhận phiếu bầu và thực hiện việc bầu cử.
Vì vậy, công dân không được phép nhờ người nhà đi bầu cử hộ. Nhà nước luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để công dân thực hiện quyền bầu cử của mình.
Trên đây là Có bắt buộc phải đi bầu cử? Không đi bầu cử bị phạt không? Cảm ơn quý bạn đọc đã quan tâm và theo dõi nội dung trình bày của chúng tôi. Nếu có câu hỏi hay cần tư vấn, hãy liên hệ với công ty luật LVN Group để chúng tôi có thể trả lời cho quý bạn đọc một cách nhanh chóng nhất.