Công ty nhà nước là gì? (cập nhật 2023)

Công ty nhà nước, hay còn gọi là doanh nghiệp nhà nước là một mô hình doanh nghiệp lâu đời và quen thuộc đối với chúng ta. Đó là những công ty có sự xuất hiện của Nhà nước với vai trò là chủ sở hữu, cổ đông chi phối, người quản lý chính của công ty. Doanh nghiệp Nhà nước có địa vị pháp lý đặc biệt so với doanh nghiệp thông thường. Vậy công ty nhà nước là gì (cập nhật 2023)? Bài viết này sẽ trả lời câu hỏi của Khách hàng.

1. Doanh nghiệp là gì? Công ty là gì?

Theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2020, doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo hướng dẫn của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. Doanh nghiệp bao gồm các công ty, doanh nghiệp tư nhân, … Công ty bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần và công ty hợp danh.

2. Công ty nhà nước là gì?

Doanh nghiệp nhà nước bao gồm các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết theo hướng dẫn tại Điều 88 Luật Doanh nghiệp năm 2020. Theo đó, Doanh nghiệp nhà nước được tổ chức quản lý dưới cách thức công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, bao gồm:

• Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ;
• Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết, trừ doanh nghiệp quy định tại điểm a khoản 1 Điều 88 Luật Doanh nghiệp năm 2020.

Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ bao gồm:

• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ là công ty mẹ của tập đoàn kinh tế nhà nước, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước, công ty mẹ trong nhóm công ty mẹ – công ty con;
• Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên là công ty độc lập do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết bao gồm:

• Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, công ty cổ phần do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết là công ty mẹ của tập đoàn kinh tế, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước, công ty mẹ trong nhóm công ty mẹ – công ty con;
• Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, công ty cổ phần là công ty độc lập do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết.

Doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp một chủ trong trường hợp nhà nước  sở hữu toàn bộ vốn điều lệ (tức sở hữu 100%). Doanh nghiệp nhà nước nhiều chủ sở hữu trong trường hợp có cổ phần, vốn góp chi phối có tỉ lệ trên 50% và dưới 100%.

Các công ty nhà nước thường có quy mô lớn và thường được tổ chức theo các cách thức như công ty mẹ – công ty con, tập đoàn kinh tế.

Doanh nghiệp Nhà nước thường tập trung ở các ngành kinh tế chủ chốt của đất nước như: dầu khí, viễn thông, điện lực, xăng dầu, hàng không, …

Vì vậy hiện nay có các loại hình doanh nghiệp nhà nước sau:

• Công ty TNHH 1 thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ;
• Công ty TNHH 2 thành viên trở lên do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ;
• Công ty cổ phần do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ.

Với đặc điểm của mình, công ty nhà nước được pháp luật doanh nghiệp ghi nhận một số chế định riêng như quy định về công bố thông tin, ban kiểm soát, điều kiện tiêu chuẩn của người quản lý doanh nghiệp khác với doanh nghiệp thông thường.

3. Cơ cấu tổ chức của công ty nhà nước

Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ được tổ chức quản lý dưới cách thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên theo hướng dẫn tại Chương IV và các quy định khác có liên quan của Luật Doanh nghiệp; trường hợp có sự khác nhau giữa các quy định của Luật thì áp dụng quy định tại Chương này.

Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ được tổ chức quản lý dưới cách thức công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên theo các quy định tại Mục 1 Chương III hoặc công ty cổ phần theo các quy định tại Chương V của Luật Doanh nghiệp.

Cơ quan uỷ quyền chủ sở hữu quyết định tổ chức quản lý doanh nghiệp nhà nước dưới cách thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên theo một trong hai mô hình sau đây:

• Chủ tịch công ty, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Ban kiểm soát;
• Hội đồng thành viên, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, Ban kiểm soát.

4. Đặc điểm công ty nhà nước

Về chủ đầu tư: là Nhà nước hoặc Nhà nước cùng với các tổ chức, cá nhân khác. Với tư cách là chủ đầu tư duy nhất vào doanh nghiệp, nhà nước có toàn quyền quyết định các vấn đề liên quan đến sự tồn tại và hoạt động của từng doanh nghiệp nhà nước.

Về sở hữu vốn: Nhà nước sở hữu toàn bộ vốn điều lệ (100%) hoặc sở hữu phần vốn góp chi phối (trên 50% nhưng dưới 100% vốn điều lệ).

Về cách thức tồn tại: doanh nghiệp nhà nước có nhiều cách thức tồn tại. Nếu doanh nghiệp nhà nước do nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ thì có các loại hình doanh nghiệp như: công ty nhà nước, công ty cổ phần nhà nước, công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước một thành viên, công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước. Nếu doanh nghiệp do nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ thì có thể tồn tại dưới các loại hình doanh nghiệp sau: công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn.

Về trách nhiệm tài sản: doanh nghiệp nhà nước chịu trách nhiệm trong phạm vi tài sản của doanh nghiệp. Nhà nước chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi tài sản góp vốn vào doanh nghiệp.

Về tư cách pháp lý: doanh nghiệp nhà nước có tư cách pháp nhân.

Về luật áp dụng: các công ty nhà nước đã thực hiện chuyển đổi thành công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn sẽ tổ chức và hoạt động theo luật doanh nghiệp. Các loại doanh nghiệp nhà nước khác tổ chức và hoạt động theo luật doanh nghiệp.

 

Trên đây là trả lời của chúng tôi về công ty nhà nước là gì (cập nhật 2023)? Quý Khách hàng hãy liên hệ với Văn phòng Luật sư LVN Group với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp để nhận được sự tư vấn nhanh chóng và chính xác nhất!