Đánh giá thực trạng dịch vụ hành chính công ở Việt Nam

Thực trạng thực hiện nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công trong quản lý trợ giúp pháp lý và khả năng chuyển giao cho các tổ chức, cá nhân xã hội có đủ năng lực thực hiện. Mời bạn cân nhắc nội dung trình bày sau để nghiên cứu thêm về thực trạng nêu trên.

Đánh giá thực trạng dịch vụ hành chính công ở Việt Nam

1/ Khái niệm về dịch vụ hành chính công

Theo như cách hiểu thông thường hiện nay thì hành chính công là hoạt động của đơn vị, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước, sử dụng nguồn lực công để thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao hoặc hoạt động của tổ chức, cá nhân được ủy quyền cung ứng dịch vụ công theo hướng dẫn của pháp luật. Dịch vụ công là những hoạt động phục vụ các lợi ích chung, thiết yếu, các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức, do Nhà nước trực tiếp đảm nhận hay ủy quyền cho tổ chức, cá nhân khác thực hiện nhằm bảo đảm trật tự, lợi ích chung và công bằng xã hội. Xét theo lĩnh vực cung ứng dịch vụ, dịch vụ công gồm 3 loại: dịch vụ công trong lĩnh vực sự nghiệp; dịch vụ công trong lĩnh vực công ích và dịch vụ công trong lĩnh vực hành chính nhà nước hay còn gọi là dịch vụ hành chính công. Vì vậy, dịch vụ hành chính công là một bộ phận cấu thành của dịch vụ công và được hiểu như sau:
Dịch vụ hành chính công là loại dịch công vụ gắn liền với chức năng quản lý nhà nước nhằm đáp ứng yêu cầu của người dân. Theo đó, dịch vụ hành chính công là một loại dịch vụ công do các đơn vị hành chính nhà nước hoặc tổ chức được ủy quyền thực hiện để phục vụ các quyền và nghĩa vụ cơ bản của các tổ chức và công dân. Nói cách khác, dịch vụ hành chính công là hoạt động thực thi pháp luật nhằm phục vụ các quyền và nghĩa vụ cơ bản của các tổ chức và công dân, do các đơn vị hành chính nhà nước hoặc tổ chức được ủy quyền thực hiện trên cơ sở quy định của pháp luật (Theo Nguyễn Ngọc Hiến (chủ biên), Hành chính công, Nxb Khoa học và Kỹ thuật, năm 2006, tr 453).

Theo Nghị định số 43/2011/NĐ-CP ngày 13/6/2011 của Chính phủ quy định về việc gửi tới thông tin và dịch vụ công trực tuyến trên Cổng thông tin điện tử của các đơn vị nhà nước thì dịch vụ hành chính công là những dịch vụ liên quan đến hoạt động thực thi pháp luật, không nhằm mục tiêu lợi nhuận, do đơn vị nhà nước có thẩm quyền cấp cho tổ chức, cá nhân dưới cách thức các loại giấy tờ có giá trị pháp lý trong các lĩnh vực mà đơn vị nhà nước đó quản lý. Mỗi dịch vụ hành chính công gắn liền với một thủ tục hành chính để giải quyết hoàn chỉnh một công việc cụ thể liên quan đến tổ chức, cá nhân.
Đến nay, khái niệm dịch vụ hành chính công đã được nghiên cứu và phát triển như sau: Dịch vụ hành chính công là dịch vụ liên quan đến hoạt động thực thi pháp luật không vì mục tiêu lợi nhuận, do đơn vị nhà nước, cá nhân có thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước hoặc đơn vị, tổ chức, cá nhân được ủy quyền thực hiện nhằm gửi tới thông tin, ban hành quyết định hành chính thực hiện giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ công cho đơn vị, tổ chức, cá nhân theo hướng dẫn của pháp luật. Mỗi dịch vụ hành chính công gắn liền với một thủ tục hành chính để giải quyết hoàn chỉnh một công việc cụ thể liên quan đến tổ chức, cá nhân.

2/ Thực trạng thực hiện nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công trong quản lý trợ giúp pháp lý

Trong những năm qua, Nhà nước đã chú trọng đổi mới và nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ hành chính công, coi đó là 1 khâu cần thiết trong thực hiện chương trình cải cách nền hành chính nhà nước theo hướng hiện đại. Theo công bố của Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ về chỉ số cải cách hành chính năm 2017 của các Bộ, đơn vị ngang Bộ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (PAR INDEX) và Chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính năm 2017 (SIPAS) thì Bộ Tư pháp đứng thứ 4 trong các Bộ, ngành. Đây là thành quả chung của Bộ, trong đó có việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công về trợ giúp pháp lý.
Trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý có thể thấy rằng các quy định để thực hiện nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công là khá trọn vẹn. Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành mới có hiệu lực từ ngày 01/01/2018, do đó, đến nay chưa các công việc triển khai mới đang ở bước đầu, do đó cần thời gian để kiểm chứng trên thực tiễn. Để triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành nói chung và triển khai các nhóm nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công trong quản lý trợ giúp pháp lý nói riêng, trong năm 2018 Bộ Tư pháp và các địa phương đã tích cực triển khai các công việc. Kết quả cụ thể như: 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật, đa số địa phương đã tổ chức Hội nghị cửa hàng triệt Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành; nhiều địa phương đang tổ chức triển khai việc rà soát văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017; tăng cường hoạt động truyền thông về Luật Trợ giúp pháp lý và hoạt động trợ giúp pháp lý; rà soát tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý, người tham gia trợ giúp pháp lý phù hợp với quy định Luật Trợ giúp pháp lý, người được trợ giúp pháp lý trên địa bàn để báo cáo về Bộ Tư pháp năm 2018.v.v. Tuy nhiên, đến nay không có trọn vẹn số liệu, báo cáo của các địa phương về kết quả đạt được cũng như khó khăn, vướng mắc khi thực hiện các nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công trong quản lý trợ giúp pháp lý. Do đó, xin điểm qua một số kết quả đạt được như sau:
(1) Nhóm nhiệm vụ để thực hiện các thủ tục hành chính thực hiện trợ giúp pháp lý, do tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý thực hiện.
Qua báo cáo của các địa phương, trong năm 2017, toàn quốc thụ lý 84.825 vụ việc (hoàn thành 79.186 vụ việc), trong đó có 15.519 vụ việc tham gia tố tụng. Trong 06 tháng đầu năm 2018, toàn quốc thụ lý 27.732 vụ việc (hoàn thành 20.125 vụ việc hoàn thành), trong đó có 10.307 vụ việc tham gia tố tụng.
(2) Nhóm nhiệm vụ để thực hiện các thủ tục hành chính về hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý, do Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước thực hiện và Sở Tư pháp thực hiện.
Qua nắm bắt trong quá trình quản lý, nhiệm vụ này đang được các địa phương lập kế hoạch và triển khai các công việc để ký hợp đồng với tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý và luật sư. Đến nay, một số Sở Tư pháp đã thực hiện ký hợp đồng với các tổ chức như: Vĩnh Phúc (đã ký hợp đồng với 04 tổ chức hành nghề luật sư), Đồng Tháp (đã ký hợp đồng với 02 tổ chức tư vấn pháp luật), một số Trung tâm đã ký hợp đồng với luật sư như (Hà Giang ký hợp đồng với 05 luật sư, Vĩnh Phúc ký hợp đồng với 04 luật sư, Thừa Thiên – Huế ký hợp đồng với 05 luật sư, Quảng Trị ký hợp đồng với 03 luật sư, Tây Ninh ký hợp đồng với 10 luật sư, Đồng Tháp ký hợp đồng với 20 luật sư…).
(3) Nhóm nhiệm vụ để thực hiện các dịch vụ hành chính công về đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý, do Sở Tư pháp thực hiện.
Qua báo cáo của các địa phương, nhóm nhiệm vụ, dịch vụ này thì trong năm 2017 trên toàn quốc có 336 tổ chức đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý (trong đó có 284 tổ chức hành nghề luật sư, 52 Trung tâm tư vấn pháp luật). Từ đầu năm 2018 đến nay, một số Sở Tư pháp đã cấp Giấy đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý cho các tổ chức (Vĩnh Long, Thừa Thiên – Huế, Đồng Tháp…).
(4) Nhóm nhiệm vụ để thực hiện các dịch vụ hành chính công về thẻ cộng tác viên trợ giúp pháp lý, do Sở Tư pháp thực hiện.
Qua báo cáo của các địa phương, nhóm nhiệm vụ, dịch vụ này thì trong năm 2017 trên toàn quốc có 7.077 cộng tác viên trợ giúp pháp lý (trong đó có 997 luật sư, 218 tư vấn viên pháp luật, 5.862 cộng tác viên khác). Trong năm 2017, các cộng tác viên thực hiện được 33.146 vụ việc/79.186 vụ việc trợ giúp pháp lý. Từ đầu năm 2018 đến nay, một số Trung tâm đã ký hợp đồng với cộng tác viên (như: Đồng Tháp ký 08 cộng tác viên,…).
(5) Nhóm nhiệm vụ để thực hiện các thủ tục hành chính về giải quyết khiếu nại về trợ giúp pháp lý, do người đứng đầu tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, giám đốc Sở Tư pháp thực hiện.
Qua báo cáo của các địa phương, nhóm nhiệm vụ giải quyết khiếu nại về trợ giúp pháp lý trong năm 2017 không có vụ việc nào.

Những khó khăn, hạn chế
– Quy định chung về quản lý dịch vụ hành chính công còn chưa cụ thể.
– Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 đã quy định về việc ghi nhận và tôn vinh các đơn vị, tổ chức, cá nhân tham gia, đóng góp cho hoạt động trợ giúp pháp lý, tuy nhiên không có văn bản hướng dẫn cụ thể để phát huy hiệu quả của quy định này.
– Hiện nay chưa công bố hết các thủ tục hành chính trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý.
– Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nói chung và trong việc thực hiện các nhiệm vụ, dịch vụ hành chính công trong quản lý trợ giúp pháp lý đang ở giai đoạn bước đầu.
– Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý chưa đạt được hiệu quả cao.
– Nguồn lực (con người và tài chính) chưa đáp ứng trọn vẹn nhu cầu trợ giúp pháp lý ngày càng cao của xã hội.

3/ Các giải pháp để nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ hành chính công trong quản lý trợ giúp pháp lý

– Hoàn thiện thể chế, chính sách, cơ chế quản lý và tổ chức cung ứng phù hợp với đặc điểm, tính chất của từng loại hình dịch vụ công, trong đó tính đến đặc thù đối với những dịch vụ là trách nhiệm của Nhà nước.
– Trong bối cảnh đang xây dựng Chính phủ điện tử cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong hoạt động trợ giúp pháp lý nói chung và trong quản lý trợ giúp pháp lý nói riêng, nhất là trong việc giám sát, đánh giá chất lượng và hiệu quả trợ giúp pháp lý.
– Tiếp tục nâng cao năng lực (kiến thức, kỹ năng, đạo đức nghề nghiệp) thực hiện trợ giúp pháp lý cho người thực hiện trợ giúp pháp lý thông qua các cách thức khác nhau như các lớp tập huấn,…
– Tiếp tục nghiên cứu và đổi mới phát huy tốt mọi nguồn lực của xã hội cho hoạt động trợ giúp pháp lý:
+ Có cơ chế ưu tiên, ưu đãi về cơ sở vật chất, kinh phí cho các tổ chức hành nghề luật sư, tổ chức tư vấn pháp luật tham gia trợ giúp pháp lý, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Cần lưu ý trợ giúp pháp lý là một dịch vụ pháp lý không có thu, hoàn toàn miễn phí đối với người thụ hưởng thì để tăng cường xã hội hóa hoạt động này thì càng cần thiết phải có cơ chế ưu tiên, ưu đãi để huy động nhiều hơn nữa các tổ chức, cá nhân tham gia.
+ Căn cứ các quy định về vinh danh, khen thưởng cho các tổ chức hành nghề luật sư, tổ chức tư vấn pháp luật, luật sư có nhiều đóng góp tích cực cho hoạt động trợ giúp pháp lý (trong thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, trong hỗ trợ kinh phí, truyền thông… cho hoạt động trợ giúp pháp lý).
+ Hỗ trợ tổ chức, cá nhân tham gia trợ giúp pháp lý nâng cao kiến thức kỹ năng nghề nghiệp; tiếp tục nghiên cứu các quy định để đơn giản hóa các thủ tục tham gia, tăng thù lao vụ việc trợ giúp pháp lý để thu hút được ngày càng nhiều tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý.
– Tăng cường, đa dạng hóa các hoạt động truyền thông về xã hội hóa trợ giúp pháp lý để nhiều tổ chức, cá nhân biết đến ý nghĩa nhân văn của hoạt động trợ giúp pháp lý.
– Tăng cường sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý nhà nước về trợ giúp pháp lý với các đơn vị chủ quản của các tổ chức xã hội – nghề nghiệp của luật sư, tổ chức chủ quản của tổ chức tư vấn pháp luật để quản lý hoạt động trợ giúp pháp lý của các luật sư, tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý.
– Có các biện pháp để tranh thủ hỗ trợ về kỹ thuật, kinh phí của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước cho việc nâng cao chất lượng hoạt động, đặc biệt trong việc tăng cường năng lực cho người thực hiện trợ giúp pháp lý, qua đó nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý cho người dân.

Trên đây là một số thông tin về Trung tâm dịch vụ hành chính công tỉnh Khánh Hòa – Công ty Luật LVN Group, trong trường hợp bạn cần nghiên cứu thêm những thông tin về lĩnh vực Dịch vụ công, hành chính, mời bạn đọc thêm cân nhắc và nếu có thêm những câu hỏi về nội dung trình bày này hay những vấn đề pháp lý khác về dịch vụ luật sư, tư vấn nhà đất, thành lập doanh nghiệp… hãy liên hệ với LVN Group theo thông tin bên dưới để nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả từ đội ngũ luật sư, chuyên viên pháp lý có nhiều năm kinh nghiệm từ chúng tôi. LVN Group đồng hành pháp lý cùng bạn.