Không phải lúc nào cũng có thể khởi tố một vụ án hình sự mà trong một số tình huống nhất định thì đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng không được khởi tố vụ án hình sự đó. Điều 107 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 đã quy định những căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự. Để nghiên cứu có những căn cứ nào và được quy định thế nào trong điều luật, hãy theo dõi nội dung trình bày sau đây của LVN Group để trả lời câu hỏi.
1. Căn cứ pháp lý.
Căn cứ theo hướng dẫn tại Điều 107 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003.
2. Những căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự.
Căn cứ quy định tại Điều 107 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 thì không được khởi tố vụ án hình sự khi có một trong những căn cứ sau đây:
– Không có sự việc phạm tội;
– Hành vi không cấu thành tội phạm;
– Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự;
– Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật;
– Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự;
– Tội phạm đã được đại xá;
– Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác.
Căn cứ:
– Không có sự việc phạm tội có thể là thông tin về tội phạm không chính xác, hoàn toàn không có sự việc xảy ra như thông tin mà các đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận hoặc đã có sự việc xảy ra nhưng mà sự việc đó không có dấu hiệu của tội phạm. Có thể do nhầm lẫn của người tố giác, có thể do khinh suất khi tiếp nhận thông tin của đơn vị đã báo tin đến các đơn vị có thẩm quyền.
– Hành vi không cấu thành tội phạm: Cấu thành tội phạm là tổng hợp các dấu hiệu pháp lý đặc trưng cho một tội phạm cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự. Hành vi không cấu thành tội phạm là hành vi của người hoặc pháp nhân nào đó không thỏa mãn các dấu hiệu pháp lý cấu thành một tội phạm cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự.
– Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự: Tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự năm 1999. Theo đó, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Do đó, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, hoặc chưa đủ 14 tuổi trở lên hoặc người từ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi và hành vi nguy hiểm họ thực hiện không cấu thành các tội phạm như đã nêu ở trên.
– Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật: Quyết định đình chỉ vụ án là quyết định tố tụng do Viện kiểm sát quyết định trong giai đoạn truy tố và do Tòa án quyết định trong giai đoạn xét xử làm chấm dứt hoạt động tố tụng giải quyết vụ án. Quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật ngay sau khi đơn vị có thẩm quyền ra quyết định. Khi đã xác định được người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật, thì đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng không được khởi tố vụ án hình sự, trừ trường hợp họ thực hiện một hành vi khác mà Bộ luật Hình sự coi là tội phạm.
– Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự: Theo quy định tại khoản 1 Điều 23 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời hạn do Bộ luật này quy định mà khi hết thời hạn đó thì người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc xác định được đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là căn cứ không khởi tố vụ án hình sự. Theo quy định tại khoản 2 Điều 23 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định như sau:
+ Năm năm đối với các tội phạm ít nghiêm trọng;
+ Mười năm đối với các tội phạm nghiêm trọng;
+ Mười lăm năm đối với các tội phạm rất nghiêm trọng;
+ Hai mươi năm đối với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Khi hết thời hạn nêu trên đối với từng loại tội phạm tương ứng thì không được khởi tố vụ án hình sự.
– Tội phạm đã được đại xá: Đại xá là một biện pháp khoan hồng đặc biệt của Nhà nước, do Quốc hội quyết định mà nội dung của nó là tha hoàn toàn đối với hàng loạt người phạm tội đã phạm một hoặc một số loại tội phạm nhất định. Việc đại xá có tác dụng tha tội, thường là hoàn toàn và triệt để cho hàng loạt những người phạm tội nhất định nào đó thường chỉ được ban hành vào những dịp có sự kiện đặc biệt cần thiết trong đời sống chính trị đất nước. Văn bản đại xá thường được ban hành khi có sự kiện chính trị đặc biệt cần thiết của đất nước và có hiệu lực đối với những tội phạm xảy ra trước và khi văn bản đại xá đó được ban hành. Tội phạm đã được đại xá là căn cứ để không khởi tố vụ án hình sự.
– Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác: Mục đích của việc áp dụng trách nhiệm hình sự và hình phạt đối với người phạm tội là nhằm giáo dục họ ý thức tuân theo pháp luật và các quy tắc của cuộc sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới. Mục đích đó chỉ có thể đạt được nếu áp dụng đối với người còn sống. Do vậy, trong quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố mà xác định được người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết thì đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác.
Trên đây là toàn bộ nội dung nội dung trình bày giới thiệu về những căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự theo hướng dẫn tại Điều 107 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003. Nội dung nội dung trình bày có phân tích từng căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự và các vấn đề pháp lý có liên quan. Nếu trong quá trình nghiên cứu, quý bạn đọc còn có vấn đề câu hỏi cần được trả lời hay có nhu cầu quan tâm đến các dịch vụ tư vấn do LVN Group gửi tới, vui lòng truy cập địa chỉ trang web sau đây: https://lvngroup.vn/ để được tư vấn trả lời câu hỏi một cách chi tiết nhất.