ĐIỀU 74 BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015
QUY ĐỊNH VỀ PHÁP NHÂN TRONG BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015
Sự khác nhau của một tổ chức có tư cách pháp nhân và không có tư cách pháp nhân dẫn đến nhiều hệ quả khác nhau khi tham gia vào các quan hệ pháp luật. Xác định tư cách pháp nhân hay xác định tư cách chủ thể, có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định quyền và nghĩa vụ, xác định các vấn đề thiết yếu và các điều kiện liên quan đến sự tồn tại, phát triển, chấm dứt hoạt động của một tổ chức.
Vì vậy việc xác định tư cách pháp nhân có vai trò đặc biệt cần thiết. Chúng ta cùng nghiên cứu pháp luật dân sự quy định thế nào về một pháp nhân.
Cơ sở pháp lý: Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015
1. Pháp nhân là gì?
Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015 quy định Pháp nhân là:
1. Một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:
- a) Được thành lập theo hướng dẫn của Bộ luật này, luật khác có liên quan;
- b) Có cơ cấu tổ chức theo hướng dẫn tại Điều 83 của Bộ luật này;
- c) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;
-
d) Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.
-
Mọi cá nhân, pháp nhân đều có quyền thành lập pháp nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác
Về bản chất, pháp nhân là một tổ chức nhưng không phải tổ chức nào cũng có thể trở thành pháp nhân. Theo pháp luật Việt Nam tổ chức phải có trọn vẹn 4 điều kiện nêu trên mới được thừa nhận là pháp nhân.
Mọi pháp nhân đều phải có năng lực pháp luật dân sự khi tham gia vào các quan hệ pháp luật trong đời sống xã hội. Theo Khoản 1 Điều 86 Bộ luật dân sự, năng lực pháp luật dân sự của pháp nhân được hiểu là: “Khả năng pháp nhân có các quyền và nghĩa vụ dân sự”. Thời điểm phát sinh năng lực pháp luật dân sự của pháp nhân là thời gian được đơn vị có thẩm quyền thành lập hoặc cho phép thành lập. Còn đối với trường hợp phải đăng ký hoạt động, thì pháp nhân có năng lực pháp luật dân sự từ thời gian được ghi vào sổ đăng ký.
2. Tư cách pháp nhân của doanh nghiệp (pháp nhân thương mại)
Ở Việt Nam hiện nay theo hướng dẫn của Luật Doanh nghiệp 2020 có 4 loại hình doanh nghiệp, trong đó có ba loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân bao gồm: Công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH), Công ty cổ phần, Công ty hợp danh. Và một doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân là Doanh nghiệp tư nhân.
3. Các điều kiện để là pháp nhân bao gồm:
3.1. Được thành lập theo hướng dẫn của Bộ luật Dân sự, luật khác có liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư,…
Pháp nhân phải được thành lập hợp lệ, hợp pháp theo trình tự thủ tục mà pháp luật quy định. Trong đó mỗi loại hình pháp nhân khác nhau lại có những yêu cầu, điều kiện khác nhau khi thành lập
3.2. Theo điều 83 Bộ luật dân sự 2015, pháp nhân phải là một tổ chức có cơ cấu quản lý chặt chẽ:
“1. Pháp nhân phải có đơn vị điều hành. Tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của đơn vị điều hành của pháp nhân được quy định trong điều lệ của pháp nhân hoặc trong quyết định thành lập pháp nhân.
- Pháp nhân có đơn vị khác theo quyết định của pháp nhân hoặc theo hướng dẫn của pháp luật.”
Vì vậy một tổ chức muốn trở thành pháp nhân phải có điều lệ hoặc quyết định thành lập pháp nhân. Trong điều lệ và quyết định thành lập phải có quy định cụ thể về tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của đơn vị điều hành pháp nhân.
3.3. Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;
Đây là một điều kiện cần thiết để xác định một chủ thể có tư cách pháp nhân được không. Tài sản độc lập của pháp nhân là tài sản thuộc quyền của pháp nhân đó, do pháp nhân chiếm hữu, sử dụng, định đoạt trong phạm vi nhiệm vụ và phù hợp với mục đích của pháp nhân. Một pháp nhân khi tham gia vào một quan hệ giao dịch phải có tài sản độc lập với cá nhân, và tự chịu trách nhiệm bằng chính tài sản của mình trong quá trình hoạt động. Trách nhiệm của pháp nhân khi vi phạm nghĩa vụ không thể do một đơn vị hay tổ chức khác gánh vác và các thành viên của pháp nhân chỉ phải chịu trách nhiệm trong phạm vi tài sản của mình đã góp.
Chẳng hạn như Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân vì có tài sản không độc lập với cá nhân, và chủ doanh nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn về mọi nghĩa vụ của doanh nghiệp tư nhân bằng toàn bộ tài sản của mình chứ không dừng lại ở số vốn đăng ký đầu tư.
3.4. Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập
Tổ chức có thể nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập là một trong những điều kiện cần thiết để có tư cách pháp nhân.
Pháp nhân có quyền nhân danh mình tham gia vào các quan hệ pháp luật thông qua người uỷ quyền theo pháp luật, không bị phụ thuộc vào tổ chức cá nhân nào.
Trên đây chúng tôi đã gửi tới cho bạn các quy định về Pháp nhân, nếu bạn đọc có câu hỏi vui lòng liên hệ với Luật LVN Group theo thông tin trên Website để được trả lời.