Gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự [Mới nhất 2023]

1. Khái niệm thời hạn điều tra vụ án hình sự

Thời hạn điều tra vụ án hình sự là khoảng thời gian tối đa mà các đơn vị có thẩm quyền điều tra tiến hành các hoạt động điều tra nhằm xác định tội phạm, người phạm tội và các tình tiết khác của vụ án, hoàn thành hoạt động điều tra vụ án hình sự, quyết định có chuyển sang giai đoạn truy tố được không.

2. Đối với thời hạn điều tra của vụ án hình sự phụ thuộc vào các yếu tố nào

Để xác định thời hạn điều tra vụ án hình sự, các nhà làm luật đưa ra các quy định dựa vào các căn cứ sau đây để xây dựng thời hạn điều tra vụ án hình sự phù hợp nhất, giải quyết nhanh chóng vụ án hình sự, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của những người có liên quan. Vì vậy, căn cứ để xác định thời hạn điều tra vụ án hình sự bao gồm:

Loại tội phạm theo hướng dẫn Bộ luật Hình sự: Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, tội phạm bao gồm 4 nhóm tội phạm:

• Tội phạm ít nghiêm trọng (phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm),
• Tội phạm nghiêm trọng (khung hình phạt từ 03 năm tù đến 07 năm tù),
• Tội phạm rất nghiêm trọng (Khung hình phạt từ 07 năm tù đến 15 năm tù),
• Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (khung hình phạt từ 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình)

(Điều 9 của Bộ luật hình sự 2015)

Tính chất phức tạp của vụ án: Vụ án là phức tạp khi có nhiều bị can, bị cáo, tình tiết, chứng cứ không rõ ràng, mâu thuẫn, cần kết hợp nhiều hoạt động thu thập chứng cứ mới có thể xác định có dấu hiệu phạm tội hay có hành vi phạm tội trên thực tiễn không.

Yêu cầu đấu tranh phòng, bảo vệ quyền và lợi ích của người tham gia tố tụng

Tuỳ thuộc vào từng yêu cầu nhất định thì thời hạn điều tra vụ án hình sự sẽ có cách xác định khác nhau cũng như việc gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự cũng sẽ khác nhau.

Khả năng của đơn vị có thẩm quyền: Nếu việc xác định tội phạm, người phạm tội cần thêm thời gian để đơn vị có thẩm quyền điều tra thực hiện hoạt động điều tra một cách hiệu quả, khách quan nhất để xác định hành vi phạm tội hoặc dấu hiệu phạm tội.

3. Thời hạn điều tra vụ án hình sự

• Đối với tội phạm ít nghiêm trong, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 02 tháng, có thể gia hạn một lần không quá 02 tháng
• Đối với tội phạm nghiêm trọng, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 03 tháng, có thể gia hạn điều tra hai lần, lần thứ nhất không quá 03 tháng, lần thứ hai không quá 02 tháng.

• Đối với tội phạm rất nghiêm trọng, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 04 tháng, có thể gia hạn điều tra hai lần, mỗi lần không quá 04 tháng.
• Đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 04 tháng, có thể gia hạn bốn lần, mỗi lần không quá 04 tháng
• Đối với tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia (đặc biệt nghiêm trọng), thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 04 tháng, có thể gia hạn năm lần, mỗi lần không quá 04 tháng.

(Điều 172 Bộ luật tố tụng hình sự 2015)

3. Thẩm quyền ra quyết định gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự

Đối với quyết định gia hạn thời hạn điều tra, Cơ quan điều tra phải trình Viện kiểm sát phê duyệt và quyết định. Theo đó thẩm quyền gia hạn thời hạn điều tra của Viện kiểm sát cụ thể như sau:

– Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện và Viện kiểm sát quân sự khu vực có thẩm quyền gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự trong các trường hợp sau:

+ Gia hạn lần thứ nhất đối với tội phạm ít nghiêm trọng, rất nghiêm trọng;

+ Gia hạn lần thứ nhất và lần thứ hai đối với tội phạm nghiêm trọng;

– Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh hoặc Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu có thẩm quyền gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự trong các trường hợp sau:

+ Gia hạn lần thứ nhất đối với tội phạm ít nghiêm trọng đối với các vụ án do Cơ quan điều tra cấp tỉnh hoặc cấp quân khu thụ lý điều tra;

+ Gia hạn lần thứ hai đối với tội phạm rất nghiêm trọng;

+ Gia hạn lần thứ nhất và thứ hai đối với tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng đối với các vụ án do Cơ quan điều tra cấp tỉnh hoặc cấp quân khu thụ lý điều tra;

+ Gia hạn lần thứ nhất và thứ hai đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

– Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát quân sự trung ương có thẩm quyền gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự khi:

+ Gia hạn lần thứ ba đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

+ Tất cả các vụ án ở các mức độ và tính chất nguy hiểm cho xã hội mà do Cơ quan điều tra Bộ Công an, Cơ quan điều tra Bộ Quốc phòng, Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao thụ lý điều tra;

Các trường hợp phải tiến hành phục hồi điều tra, điều tra lại hoặc điều tra bổ sung vụ án hình sự thì theo hướng dẫn tại Điều 174 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 sẽ được gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự với thẩm quyền gia hạn thời hạn điều tra tương tự như khi điều tra lần đầu theo hướng dẫn nêu trên. 

Vì vậy đối với các quy định về thời hạn điều tra vụ án hình sự cũng như thời hạn gia hạn điều tra nêu trên luật quy định rất rõ ràng và chi tiết, trên thực tiễn phù hợp và đáp ứng được trách nhiệm phát hiện tội phạm của đơn vị điều tra. Người phạm tội cũng như đơn vị điều tra và Viện kiểm sát nhân dân, Viện kiểm sát quân sự cần phải nắm rõ những quy định mới nhất của pháp luật về vấn đề này để tránh ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đảm bảo phát hiện tội phạm cũng như thực hiện đúng các chức năng của đơn vị tiến hành tố tụng.