Hợp đồng theo mẫu là gì theo quy định pháp luật hiện hành

Hợp đồng mẫu được áp dụng phổ biến trong nền kinh tế thị trường. Lợi ích không thể phủ nhận của hợp đồng mẫu là sự gia tăng hiệu quả về mặt kinh tế, giảm thiểu chi phí giao dịch một cách đáng kể về thời gian và công sức để thương lượng chi tiết từng điều khoản nội dung của hợp đồng mỗi lần giao dịch. Bài viết sau của LVN Group sẽ gửi tới tới bạn đọc một số thông tin về Hợp đồng theo mẫu là gì theo hướng dẫn pháp luật hiện hành.

1. Hợp đồng theo mẫu là gì?

Theo Điều 405 Bộ luật dân sự 2015 nêu rõ, Hợp đồng theo mẫu là hợp đồng gồm những điều khoản do một bên đưa ra theo mẫu để bên kia trả lời trong một thời gian hợp lý; nếu bên được đề nghị trả lời chấp nhận thì coi như chấp nhận toàn bộ nội dung hợp đồng theo mẫu mà bên đề nghị đã đưa ra.

Hợp đồng theo mẫu phải được công khai để bên được đề nghị biết hoặc phải biết về những nội dung của hợp đồng.

Trình tự, thể thức công khai hợp đồng theo mẫu thực hiện theo hướng dẫn của pháp luật.

Vì vậy, Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định cụ thể rõ ràng về hợp đồng theo mẫu khi hợp đồng này phải được công khai để bên đề nghị được biết hoặc phải biết, trình tự, thể thức công khai hợp đồng thực hiện theo hướng dẫn của pháp luật.

Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010 tại khoản 5 Điều 3 cũng có quy định về khái niệm hợp đồng theo mẫu như sau: Hợp đồng theo mẫu là hợp đồng do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ soạn thảo để giao dịch với người tiêu dùng.

2. Đặc điểm của hợp đồng theo mẫu

– Hợp đồng mẫu là một loại hợp đồng đặc biệt. Ý chí của hai bên vẫn được thể hiện qua hợp đồng, ý chí chung được thể hiện thông qua việc cả hai bên cùng mong muốn tham gia vào quan hệ hợp đồng và đã chấp nhận giao kết hợp đồng. Tuy nhiên, ý chí của bên được đề nghị chỉ thể hiện ở sự quyết định tham gia được không tham gia giao kết hợp đồng. Sự thỏa thuận trong giao dịch chỉ mang tính chất cách thức.

– Tính chất theo mẫu. Tính chất “theo mẫu” được thể hiện thông qua các điều khoản của hợp đồng đã được tiêu chuẩn hóa do một bên của hợp đồng chuẩn bị từ trước nhằm mục đích sử dụng nhiều lần và để giao kết với nhiều người.

– Để đảm bảo quyền lợi của bên được đề nghị, bên đưa ra hợp đồng theo mẫu phải công khai hợp đồng theo những trình tự và thể thức theo hướng dẫn của pháp luật để bên được đề nghị biết về những nội dung của hợp đồng.

3. Khi nào phải giao dịch bằng hợp đồng mẫu?

Trước khi áp dụng hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký theo hướng dẫn của Thủ tướng Chính phủ và hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung chỉ được áp dụng đối với người tiêu dùng khi việc đăng ký được hoàn thành. Những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung được quy định tại Quyết định số 02/2012/QĐ-TT và Quyết định số 35/2015/QĐ-TT. Căn cứ như sau:

– Cung cấp điện sinh hoạt

– Cung cấp nước sinh hoạt

– Truyền hình trả tiền

– Dịch vụ điện thoại cố định mặt đất

– Dịch vụ thông tin di động mặt đất

– Dịch vị truy cập Internet

– Vận chuyển hành khách đường hàng không

– Vận chuyển hành khách đường sắt

– Mua bán căn hộ chung cư, các dịch vụ sinh hoạt do đơn vị quản lý khu chung cư gửi tới

– Phát hành thẻ ghi nợ nội địa, mở và sử dụng dịch vụ tài khoản thanh toán (áp dụng cho khách hàng cá nhân), vay vốn cá nhân (nhằm mục đích tiêu dùng).

– Bảo hiểm nhân thọ

4. Một số yêu cầu cụ thể về hợp đồng theo mẫu

Thứ nhất, yêu cầu về công khai và giải thích hợp đồng

Trong trường hợp hợp đồng có điều kiện thoải mái

Pháp luật quy định rằng trong trường hợp hợp đồng có điều khoản không rõ ràng thì bên đưa ra hợp đồng phải chịu bất lợi khi giải thích điều khoản đó. Tức là trong trường hợp có điều khoản không rõ ràng và khi tiến hành giải thích hợp đồng thì bên đưa ra hợp đồng sẽ bị xem xét ở thế bất lợi hơn. Bên được yêu cầu giao kết hợp đồng sẽ được ưu tiên bảo vệ lợi ích. Quy định này được hiểu theo hướng, nếu việc giải thích hợp đồng có thể đều có lợi cho cả hai bên thì vẫn được áp dụng theo nguyên tắc có lợi cho bên được đề nghị giao kết hợp đồng.

Thứ hai, điều khoản vô hiệu khi loại bỏ quyền lợi hoặc tăng trách nhiệm của bên được yêu cầu giao kết hợp đồng.

Pháp luật quy định trong trường hợp, hợp đồng có điều khoản miễn trách nhiệm dân sự của bên đưa ra mẫu hợp đồng mà pháp luật quy định phải chịu trách nhiệm, thì điều khoản đó vô hiệu. Ngược lại, trường hợp hợp đồng có điều khoản tăng trách nhiệm của bên được đề nghị giao kết hợp đồng mà trái với quy định về trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ thì điều khoản đó vô hiệu. 

Thông thường một hợp đồng theo mẫu bao gồm những điều khoản cơ bản là những điều khoản do một bên soạn sẵn để sử dụng, bên còn lại không có khả năng đàm phán thay đổi nội dung mà chỉ có khả năng chấp thuận hoặc từ chối điều khoản. Sử dụng hợp đồng hay điều khoản mẫu cho nhiều giao dịch góp phần giảm chi phí và thời gian đàm phán, qua đó tăng hiệu quả kinh tế của việc giao kết hợp đồng đặc biệt thường thấy trong hoạt động mua bán hàng hóa hiện nay hay như giao dịch giữa người tiêu dùng và người gửi tới sản phẩm. Tuy vậy, hợp đồng theo mẫu cũng có nhiều vấn đề pháp lý cần quan tâm để bảo vệ lợi ích các bên chủ thể khi tham gia quan hệ này.

5. Hợp đồng mẫu vô hiệu khi nào?

Trong các trường hợp cụ thể nếu trong hợp đồng có điều khoản miễn trách nhiệm dân sự của bên đưa ra mẫu hợp đồng mà pháp luật quy định phải chịu trách nhiệm, thì điều khoản đó vô hiệu theo hướng dẫn của pháp luật.

Bên cạnh đó có các trường hợp nếu hợp đồng có điều khoản tăng trách nhiệm của bên được đề nghị giao kết hợp đồng mà trái với quy định về trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ thì điều khoản đó vô hiệu theo hướng dẫn của pháp luật và phát sinh hậu quả pháp lý đó là việc các bên thực hiện hợp đồng mẫu không có hiệu lực.

Trong các trường hợp dẫn đến hợp đồng mẫu vô hiệu đó là có các lý do như nội dung của hợp đồng có điều khoản loại bỏ quyền lợi chính đáng của bên được đề nghị giao kết hợp đồng thì điều khoản đó vô hiệu, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận khác.

Trên đây là  tư vấn của chúng tôi về chủ đề: Hợp đồng theo mẫu là gì theo hướng dẫn pháp luật hiện hành. Nếu quý khách hàng có bất kỳ câu hỏi liên quan đến chủ đề này có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi để nhận được câu trả lời nhanh chóng, chính xác nhất. Với đội ngũ luật sư và chuyên viên pháp lý nhiều kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, chúng tôi tự tin cam kết cho Quý khách hàng dịch vụ pháp lý tốt nhất, nhanh nhất, giá cả hợp lý nhất.