Trong hệ thống pháp luật nước ta, Hiến pháp là đạo luật cơ bản có giá trị pháp lý cao nhất, là đạo luật gốc. Các văn bản quy phạm pháp luật khác phải được ban hành trên cơ sở Hiến pháp và phải phù hợp với Hiến pháp. Vậy sau đây mời quý bạn đọc cùng theo dõi nội dung trình bày này để biết thêm thông tin về Hợp hiến là gì?
Hợp hiến là gì? (Cập nhật 2023) Luật LVN Group
1. Hợp hiến là gì?
Chủ nghĩa hợp hiến (còn được gọi là chủ nghĩa lập hiến hay chủ nghĩa hiến pháp) là hệ thống những định chế chính trị với một đạo luật tối cao (thường được gọi là “hiến pháp”), trong đó tất cả (đặc biệt là hệ thống chính quyền) được cai quản bởi đạo luật tối cao này, mà chỉ có dân ý mới có thể thay thế và sửa đổi nó.
Hợp hiến là đúng với quy định của Hiến pháp; phù hợp với tinh thần, nội dung các quy định của Hiến pháp. Trong hệ thống pháp luật các nước, Hiến pháp là đạo luật cơ bản có giá trị pháp lí cao nhất; các văn bản quy phạm pháp luật khác phải được ban hành dựa trên cơ sở Hiến pháp và phải phù hợp với Hiến pháp.
Nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp là nghĩa vụ của mọi đơn vị, tổ chức, cá nhân. Mọi hành vi vi phạm Hiến pháp, pháp luật đều sẽ bị xử lí nghiêm khắc theo hướng dẫn của pháp luật.
Tại Hoa Kỳ, không chỉ bản thân hiến pháp hạn chế quyền lực của chính phủ, mà còn quy định rằng ba ngành khác nhau của chính phủ hạn chế quyền hạn của các ngành khác của chính phủ bằng cách áp đặt một hệ thống kiểm soát và cân bằng.
>>>> Tham khảo thêm thông tin Quy tắc xử sự chung là gì?
2. Biểu hiện của Hợp hiến.
Ở nước ta, Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân thủ Hiến pháp, bãi bỏ các văn bản do đơn vị nhà nước ban hành mà trái với Hiến pháp, pháp luật. Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật cũng khẳng định nguyên tắc tuân thủ Hiến pháp, các văn bản quy phạm pháp luật phải hợp hiến. Bộ Tư pháp có trách nhiệm thẩm định tính hợp hiến của các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật.
Tính hợp hiến của các văn bản là yêu cầu cần thiết của Nhà nước pháp quyền. Hiện nay, ở nhiều nước có Toà án Hiến pháp để xem xét và tuyên bố một văn bản của đơn vị nhà nước, nhà chức trách trung ương là có hợp hiến được không.
3. Nhận thức chung về Hiến pháp.
Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là hệ thống các quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý cao nhất quy định những vấn đề cơ bản nhất về chủ quyền quốc gia, về chế độ chính trị, về chính sách kinh tế – văn hóa – xã hội, tổ chức quyền lực nhà nước, địa vị pháp lý của con người và công dân.
Hiến pháp đã phản ánh được ý chí, nguyện vọng của nhân dân, phù hợp với tình hình thực tiễn và yêu cầu xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước và hội nhập quốc tế trong thời kỳ mới.
Hiến pháp là luật bảo vệ các quyền con người và công dân. Các quyền con người và công dân bao giờ cũng là một phần cần thiết của Hiến pháp. Do Hiến pháp là đạo luật cơ bản của nhà nước nên các quy định về quyền con người và công dân trong hiến pháp chính là cơ sở pháp lý chủ yếu để nhà nước và xã hội tôn trọng và bảo đảm thực hiện các quyền con người và công dân.
Hiến pháp là luật có hiệu lực pháp lý tối cao, tất cả các văn bản pháp luật khác không được trái với hiến pháp. Bất kỳ văn bản pháp luật nào trái với hiến pháp đều được hủy bỏ và điều này là vi hiến.
4. Chủ nghĩa hợp hiến liên hệ với Hiến pháp thế nào?
Có thể thấy chủ nghĩa hợp hiến và hiến pháp có mối quan hệ không tách rời. Tất cả những đặc điểm bản chất của chủ nghĩa hợp hiến, từ quyền lực tối cao của nhân dân, giới hạn của quyền lực nhà nước và việc giám sát, kiểm soát quyền lực…đều được thể hiện trong hiến pháp.
Chính vì vậy, có quan điểm cho rằng, chủ nghĩa hợp hiến thực chất là một định chế chính trị được xây dựng vận hành dựa trên một đạo luật tối cao là hiến pháp.
Tuy nhiên, cần thấy rằng tuy gắn liền với hiến pháp, song không phải mọi quốc gia có hiến pháp thành văn đều thực thi chủ nghĩa hợp hiến, trong khi có những quốc gia có hiến pháp không thành văn, lại rất tuân thủ những nguyên tắc này.
Nói cách khác, khi nói đến chủ nghĩa hợp hiến, điều cần thiết nhất không phải là có một bản hiến pháp, mà là văn hóa, truyền thống chính trị của một quốc gia cho phép bảo đảm rằng chính quyền chỉ có thể làm những gì trong giới hạn được nhân dân cho phép.
Bài viết trên đây của LVN Group về Hợp hiến là gì? (Cập nhật 2023) đã phần nào gửi tới thêm những thông tin hữu ích cho quý bạn đọc. Trong quá trình nghiên cứu, nếu có bất kỳ những câu hỏi hay câu hỏi nào cần được trả lời, vui lòng liên hệ với LVN Group qua website lvngroup.vn.
Có thể bạn quan tâm
Hiến pháp là gì? Đặc trưng của HIến pháp.
Thực hiện pháp luật là gì? [Cập nhật chi tiết 2023]
Các câu hỏi liên quan
1. Thế nào là vi hiến?
Vi hiến là hành vi làm trái quy định của Hiến pháp. Hành vi này có thể được thực hiện bởi bất kì tổ chức, cá nhân nào trong xã hội bao gồm cả các đơn vị công quyền như Quốc hội, Chính phủ hay tòa án và các đơn vị tư pháp khác … và ở bất cứ thời gian nào trong thời gian Hiến pháp có hiệu lực.
2. Ngoài hợp hiến thành văn còn cách thức hợp hiến nào khác không?
Ngoài hợp hiến thành văn ra còn có hợp hiến bất thành văn.