Ngày nay khi nền kinh tế phát triển mạnh, kéo theo nhu cầu sử dụng và tiêu dùng của con người rất lớn, dẫn đến thì hàng loạt các mặt hàng hóa cũng xuất hiện, đáp ứng nhu cầu cung – cầu mạnh mẽ . Kinh tế hàng hóa cũng từ đó mà ra đời. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta vẫn thường nghe nhắc đến kinh tế hàng hóa. Tuy nhiên để có thể hiểu và đưa ra định nghĩa chính xác lại không hề dễ.
Chính vì thế nội dung trình bày của Công ty Luật LVN Group sẽ giúp chúng ta nghiên cứu về nền Kinh tế hàng hóa.
1. Khái niệm Kinh tế hàng hóa
- Kinh tế hàng hóa là mô hình kinh tế được thực hiện bên ngoài thị trường thông qua hàng hóa và dịch vụ. Đây là nền kinh tế có sự phân công lao động và trao đổi hàng hóa giữa người mua và người bán.
- Đây là cách thức trái ngược với cách thức tự cung tự cấp , tự sản xuất và tự tiêu dùng của chúng ta.
- Ví dụ: Có hai nền kinh tế khác nhau như A và B . Khi A sản xuất ra rau, B sản xuất ra thịt , A và B trao đổi hàng hóa của mình với nhau để phục vụ cho nhu cầu của mình. Vì vậy được gọi là nền kinh tế hàng hóa.
2. Nguồn gốc ra đời
- Căn cứ, nền kinh tế hàng hoá ra đời từ nền kinh tế tự nhiên – sản xuất nhỏ chiếm ưu thế nhưng còn ở trình độ thấp.
- Nền kinh tế hàng hóa tại Việt Nam trở thành nền kinh tế thị trường lớn, hiện đại là một vấn đề của lực lượng sản xuất, đồng thời cũng là một vấn đề của quan hệ sản xuất. Hiện nay, chế độ công hữu được thực hiện ở kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể và một phần ở các thành phần kinh tế khác khi liên doanh với kinh tế nhà nước.
3. Đặc điểm của Kinh tế hàng hóa
- Ở giai đoạn đầu, người ta trao đổi với nhau trực tiếp – hàng đổi hàng.
Tuy nhiên với cách trao đổi này khi không gặp được hàng mình cần thì lại không thể trao đổi . Đây cũng là một điểm hạn chế của cách thức kinh tế này.
- Khi tiền ra đời , thì hình thái kinh tế đã có bước tiến triển cao hơn.
A bán Gạo cho B để lấy tiền và mua sản phẩm từ C – nền kinh tế tiền tệ ra đời.
Kinh tế hàng hóa là nền kinh tế tiếp nối hình thái tự cung tự cấp nhưng cao hơn một bậc, trong đó hàng hóa được sản xuất ra để thông qua mua bán trao đổi bằng tiền tệ – quan hệ hàng hóa tiền tệ.
- Khác với kinh tế thị trường, kinh tế hàng hóa vận hành theo mệnh lệnh kế hoạch từ trung tâm phát ra. Còn nền kinh tế thị trường vận hành theo cơ chế thị trường, tức là hoạt động chủ yếu dưới sự điều tiết của các qui luật thị trường.
4. Quy luật cơ bản của Kinh tế hàng hóa
4.1. Quy luật giá trị
- Là quy luật cần thiết nhất trong sản xuất và lưu thông hàng hóa.
- Sản xuất và trao đổi hàng hóa được thực hiện theo thời gian lao động xã hội cần thiết.
- Giá cả thị trường xoay quanh giá trị hàng hóa.
- Tác động của quy luật giá trị lên nền kinh tế hàng hóa:
- Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa.
- Kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất nhằm tăng năng suất lao động.
- Thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hóa giàu – nghèo giữa những người sản xuất hàng hóa.
- Tham khảo thêm Quy luật giá trị.
4.2. Quy luật cạnh tranh
- Cạnh tranh buộc người sản xuất, kinh doanh phải thường xuyên cải tiễn kỹ thuật, áp dụng khoa học tiên tiến, phương pháp công nghệ mới, tổ chức quản lý có hiệu quả… để chiếm ưu thế về nguyên liệu, nguồn lực, thị trường và giành nhiều lợi nhuận.
- Tuy nhiên bên cạnh đó, cạnh tranh cũng để lại nhiều tác hại:
- Làm xuất hiện và phát triển các cách thức lừa đảo, đầu cơ, làm giả hàng hóa để lưu thông trên thị trường, trốn thuế, vi phạm bản quyền, mua chuộc, hối lộ, tung tin không chính xác hoặc tin mật nhằm phá hoại uy tín của đối thủ cạnh tranh trên thị trường;
- Bên cạnh đó còn tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường;
- Thất nghiệp, lạm phát, gia tăng sự phân hóa giàu nghèo… cuối cùng là các tệ nạn xã hội.
- Tham khảo thêm tại Quy luật cạnh tranh.
4.3. Quy luật cung – cầu
4.3.1. Cung là gì ?
Cầu là nhu cầu – khối lượng hàng hóa và dịch vụ mà người tiêu dùng mua trong một thời kỳ nhất định.
4.3.2. Cầu là gì ?
- Cung là gửi tới – khối lượng hàng hóa, dịch vụ mà các chủ thể kinh tế đem ra bán trên thị trường trong một thời kỳ nhất định.
- Giá cả trên thị trường ảnh hưởng trực tiếp đến lượng cung của hàng hóa, dịch vụ.
Cung tỉ lệ thuận với giá. Giá cao thì cung lớn, giá thấp thì cung giảm.
4.3.3. Quan hệ giữa cung và cầu
- Khi cung lớn hơn cầu: người bán phải giảm giá, giá cả thấp hơn giá trị hàng hóa.
- Khi cung nhỏ hơn cầu, người bán có thể tăng gia, giá cả có thể cao hơn giá trị hàng hóa.
- Khi cung bằng cầu, người bán sẽ bán đúng giá trị, giá cả bằng giá trị hàng hóa.
Tham khảo thêm tại Quy luật cung – cầu.
5. Một số câu hỏi thường gặp
5.1. Nền Kinh tế hàng hóa có những ưu điểm gì?
- Tạo điều kiện thúc đẩy các hoạt động sản xuất.
- Phát huy được các tiềm năng của các chủ thể, các vùng sản xuất, các lợi thế của Quốc gia.
- Tạo động lực sáng tạo cho con người.
- Tạo ra nhiều cơ hội việc làm.
5.2. Những hạn chế của Kinh tế hàng hóa ?
- Dễ rơi vào tình trạng mất cân bằng về cung – cầu, dẫn đến khủng hoảng kinh tế.
- Khiến cho môi trường tự nhiên bị suy thoái, cạn kiệt tài nguyên, đe dọa đến các hoạt động khác.
5.3. Tiền tệ có phải là yếu có bắt buộc trong nền Kinh tế hàng hóa ?
- Tiền tệ là một hình thái kinh tế trong đó có sự trao đổi hàng hóa, dịch vụ diễn ra thông quan trung gian là tiền.
- Đề tiền tệ trở thành trung gian trao đổi, bản thân tiền cũng phải là hàng hóa, có tính phổ biến và được tin dùng. Sự phát triển của tiền góp phần làm cho tính chất hàng hóa và phổ biến của nó tăng thêm, làm cho hiệu quả của vai trò trung gian trao đổi của nó cũng lớn hơn, kinh tế phồn vinh hơn, đặc biệt là khi tiền giấy, tiền điện tử ra đời.
- Nếu tiền không được tin dùng, hiệu quả vai trò trung gian trao đổi của tiền sẽ thấp và làm cản trở phát triển kinh tế.