Khái niệm người dưới 18 tuổi phạm tội và những người thực hiện hành vi phạm tội này có những đặc điểm gì? Hãy cùng Luật LVN Group nghiên cứu thông qua nội dung trình bày sau !!
1. Khái niệm người dưới 18 tuổi phạm tội
Theo Bộ luật dân sự năm 2015 quy định tại Điều 21 về người chưa thành niên thì:
“1. Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.
2. Giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người uỷ quyền theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
3. Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người uỷ quyền theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.
4. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo hướng dẫn của luật phải được người uỷ quyền theo pháp luật đồng ý.”
Từ khái niệm tại Điều 21 của Bộ luật dân sự 2015 được định nghĩa như sau: “Người chưa đủ 18 tuổi là người phát triển chưa trọn vẹn về thể chất và tinh thần”.
2. Các đặc điểm của người dưới 18 tuổi phạm tội
Người dưới 18 tuổi thường dễ có hành vi phạm tội vì có các đặc điểm tâm sinh lý rất đặc trưng thể hiện qua một số mặt sau:
2.1. Về trạng thái cảm xúc
Người dưới 18 tuổi là người đang trong quá trình phát triển cả về sinh lý, tâm lý và ý thức. Đây là giai đoạn đang phát triển khá phức tạp. Thực tế cho thấy trạng thái tâm trạng, cảm xúc, cách suy nghỉ của họ cũng đã phức tạp hơn người đã trưởng thành. Có nhiều trường hợp chỉ vì mâu thuẫn nhỏ nhặt, do xuất phát từ những lời qua tiếng lại, họ đã không kiềm chế được bản thân dẫn đến sự nóng giận quá khích họ đã phạm sai lầm.
2.2. Về nhận thức pháp luật
Lứa tuổi đối với người dưới 18 tuổi là giai đoạn phát triển nhanh về mặt sinh học, nhưng lại thiếu cân đối về mặt trí tuệ.
Đây là một trong những lứa tuổi thích va chạm trong cuộc sống, nhưng khả năng nhận thức đời sống thường ngày còn rất hạn chế, thậm chí họ không biết gì về những vấn đề đang và đã diễn ra đối với họ. Theo tài liệu thống kê của Cơ quan điều tra đối với người chưa đủ 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội là để có thỏa mãn nhu cầu cá nhân họ, không quan tâm đến việc gì mà họ đang thực hiện hành vi mà pháp luật cho rằng là nguy hiểm cho xã hội.
2.3. Về nhu cầu độc lập
Các em luôn muốn thể hiện mình, chứng minh mình là người lớn thông qua các hoạt động mang tính tích cực như thích tham gia vào nhiều hoạt động mang tính xã hội, giao tiếp, tiếp xúc với nhiều bạn bè, nhiều người lớn tuổi hơn mình. Ở lứa tuổi người dưới 18 tuổi, nhu cầu độc lập thái quá thường biểu hiện ra bên ngoài dưới dạng các hành vi như ngang bướng, cố chấp, dễ tự ái, gây gổ, phô trương.
2.4. Về nhu cầu khám phá cái mới
Tìm hiểu, khám phá cái mới là một trong những nhu cầu của các em ở lứa tuổi người dưới 18 tuổi.
Mặc dù quy định từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm nhưng việc xem xét áp dụng mọi biện pháp điều tra, truy tố, xét xử đều được Nhà nước hết sức quan tâm, chỉ cho phép sử dụng những biện pháp riêng do luật định để áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
Ngay cả khi Tòa án ra phán quyết cuối cùng thì cũng luôn cân nhắc về tình tiết độ tuổi, nhận thức của các em, xem đó như một tình tiết giảm nhẹ để cân nhắc khi quyết định hình phạt.
Để đảm bảo xác định sự thật khách quan về tội phạm và người thực hiện tội phạm trong xét xử người dưới 18 tuổi phạm tội cũng như việc xác định tổng hợp các yếu tố cấu thành tội phạm đòi hỏi các đơn vị tiến hành tố tụng phải chú trọng đến: tuổi, trình độ phát triển về thể chất và tinh thần, mức độ nhận thức về hành vi phạm tội của người dưới 18 tuổi; điều kiện sinh hoạt và giáo dục; có được không có người thành niên xúi giục; nguyên nhân và điều kiện phạm tội, phải xem xét trọn vẹn các khía cạnh liên quan đến người dưới 18 tuổi để từ đó áp dụng biện pháp xử lý đúng đắn, có hiệu quả trong giáo dục cải tạo người dưới 18 tuổi phạm tội, đồng thời có ý nghĩa trong phòng ngừa tội phạm./.
3. Nguyên tắc xử lý người chưa dưới 18 tuổi phạm tội
- Giáo dục là chính;
- Có thể miễn trách nhiệm hình sự cho người chưa thành niên nếu:
– Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi: phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng (trừ Điều 134; Điều 141; Điều 171; Điều 248; Điều 249; Điều 250; Điều 251; Điều 252; Khi phạm phải các tội này thì người từ đủ 16 đến dưới 18 không được miễn trách nhiệm hình sự mặc dù thỏa mãn một số điều kiện).
– Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi: phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý quy định tại khoản 2 Điều 12 của BLHS 2015 (trừ Điều 123; các khoản 4, 5 và khoản 6 Điều 134; Điều 141; Điều 142; Điều 150; Điều 151; Điều 171; Điều 248; Điều 249; Điều 250; Điều 251; Điều 252. Khi phạm phải các tội này thì người từ đủ 14 đến dưới 16 không được miễn trách nhiệm hình sự mặc dù thỏa mãn một số điều kiện).
Bên cạnh đó còn phải thỏa mãn thêm các điều kiện như: Có nhiều tình tiết giảm nhẹ; Tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả;
Tuy được miễn trách nhiệm hình sự nhưng người chưa thành niên phạm tội phải bị áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục bao gồm: Khiển trách, hòa giải tại cộng đồng, giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
- Người phạm tội chưa thành niên có thể bị áp dụng biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng.
– Bản chất: cần phải có 1 kỷ luật chặt chẽ, cần phải cách ly người phạm tội khỏi môi trường, xã hội để giáo dục, cải tạo họ.
– Điều kiện áp dụng: xem xét tính chất nghiêm trọng của việc phạm tội, nhân thân người phạm tội, môi trường sống của người phạm tội.
– Thời hạn: 1 đến 2 năm.
– Yêu cầu: Người chưa thành niên phải thực hiện một số nhiệm vụ như: nghĩa vụ về học tập, học nghề, lao động, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của nhà trường.
- Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các “biện pháp Giám sát, giáo dục” (Khiển trách, Hòa giải tại cộng đồng, Giáo dục tại xã, phường, thị trấn) hoặc việc áp dụng “biện pháp Giáo dục tại trường giáo dưỡng” giáo dục, phòng ngừa không hiệu quả.
- Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình.
- Hạn chế áp dụng hình phạt tù:Tòa án chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.
- Cho hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đã thành niên phạm tội tương ứng:Khi xử phạt tù có thời hạn, Tòa án cho người dưới 18 tuổi phạm tội được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương ứng và với thời hạn thích hợp ngắn nhất.
- Không áp dụng hình phạt tiền với người chưa thành niên phạm tội ở độ tuổi từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi.
- Không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
- Án đã tuyên với người chưa thành niên phạm tội khi chưa đủ 16 tuổi không được tính là tái phạm hay tái phạm nguy hiểm.