Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, cạnh tranh giữa các chủ thể ngày càng có sự ganh đua khốc liệt để chiếm ưu thế, chiếm lĩnh thị trường. Có thể nói, cạnh tranh cũng đóng vai trò rất cần thiết trong việc thúc đẩy hoạt động kinh tế thị trường tại Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung. Vậy quan hệ cạnh tranh là gì? Để bạn đọc hiểu rõ hơn, chúng tôi sẽ hướng dẫn qua nội dung trình bày dưới đây: Khái niệm quan hệ cạnh tranh là gì?
Khái niệm quan hệ cạnh tranh là gì?
1. Khái niệm cạnh tranh
Cạnh tranh là khái niệm rất rộng, xuất hiện trong hầu hết các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, từ cuộc sống sinh hoạt hằng ngày đến các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, thể thao… và có khá nhiều định nghĩa, cách hiểu khác nhau về cạnh tranh.
Theo cách hiểu phổ thông thể hiện trong Từ điển ngôn ngữ tiếng Anh, “competition” (cạnh tranh) là “một sự kiện hoặc một cuộc đua, theo đó các đối thủ ganh đua để giành phần hơn hay ưu thế tuyệt đổi về phía mình”. Theo Từ điển tiếng Việt, “cạnh tranh” là “ cố gắng giành phần hơn, phần thắng về mình giữa những người, những tổ chức hoạt động nhằm những lợi ích như nhau”.
Trong khoa học kinh tế, đến nay các nhà khoa học dường như chưa thoả mãn với bất cứ khái niệm nào về cạnh tranh. Bởi lẽ, cạnh tranh là sự kiện kinh tế chỉ xuất hiện và tồn tại trong nền kinh tế thị trường, ở mọi lĩnh vực, mọi giai đoạn của quá trình kinh doanh và gắn với mọi chủ thể kinh doanh đang hoạt động trên thị trường. Do đó, cạnh tranh được nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau tuỳ thuộc vào ý định và hướng tiếp cận nghiên cứu của các nhà khoa học.
Với tư cách là động lực nội tại trong mỗi chủ thể kinh doanh, cuốn “Các hoạt động hạn chế cạnh tranh và hoạt động thương mại không lành mạnh” của Tổ chức thống nhất, tín thác vì người tiêu dùng (Ấn Độ) đã diễn tả: “Cạnh tranh trên thị trường là quá trình ở đó nhà gửi tới cố gắng ganh đua để giành khách hàng bằng các phương thức, biện pháp khác nhau”.
Theo Từ điển kinh doanh, xuất bản ở Anh năm 1992 thì “cạnh tranh” được hiểu là “sự ganh đua, sự kình địch giữa các nhà kinh doanh trên thị trường nhằm tranh giành cùng một loại tài nguyên sản xuất hoặc cùng một loại khách hàng về phía mình”. Từ điển tiếng Việt Bách khoa tri thức phổ thông cũng giải thích cạnh tranh theo nghĩa kinh tế là: Hoạt động tranh đua giữa những người sản xuất hàng hoá, giữa các thương nhân, các nhà kinh doanh trong nền kinh tế nhằm giành các điều kiện sản xuất, tiêu thụ và thị trường có lợi nhất.
Mặc dù được nhìn nhận dưới các góc độ khác nhau và có nhiều định nghĩa khác nhau về cạnh tranh song nhìn chung theo các cách giải thích trên, trong khoa học kinh tế cạnh tranh được hiểu là sự ganh đua giữa các chủ thể kinh doanh trên thị trường nhằm mục đích lôi kéo về phía mình ngày càng nhiều khách hàng. Cạnh tranh có thể xuất hiện giữa những người bán hàng và cũng có thể xuất hiện giữa những người mua hàng nhưng cạnh tranh giữa những người bán hàng là phổ biến.
2. Quan hệ cạnh tranh là gì?
Quan hệ cạnh tranh được hiểu là việc các hoạt động giữa các cá thể, cá nhân, doanh nghiệp…. (chủ thể) nhằm vươn lên chiếm ưu thế trong một môi trường cụ thể. Cạnh tranh có thể coi là cuộc chạy đua khốc liệt mà các doanh nghiệp không thể lẩn tránh và phải tìm mọi cách để vươn lên, chiếm ưu thế.
Các loại hình cạnh tranh:
*) Căn cứ vào chủ thể tham gia thị trường:
Theo tiêu thức này, người ta chia cạnh tranh thành ba loại:
Cạnh tranh giữa người bán và người mua: Có thể hiểu theo nghĩa đơn giản nhất là một sự mặc cả theo luật mua rẻ -bán đắt. Cả hai bên đều muốn được tối đa hoá lợi ích của mình .
Cạnh tranh giữa người mua và người mua: Nó xảy ra khi mà trên thị trường mức cung nhỏ hơn cầu của một loại hàng hoá hoặc dịch vụ. Khi này hàng hoá trên thị trường khan hiếm , người mua sẵn sàng mua hàng với một mức giá cao. Mức độ cạnh tranh giữa những người mua trở nên gay gắt hơn.
Cạnh tranh giữa người bán và người bán: Đây là một cuộc cạnh tranh gay go và quyết liệt nhất và phổ biến trong nền kinh tế thị trường hiên nay. Các doanh nghiệp phải luôn ganh đua, loại trừ lẫn nhau để giành cho mình những ưu thế về thị trường và khách hàng nhằm mục tiêu tồn tại và phát triển
*) Xét theo tính chất và mức độ:
Theo tiêu thức này, cạnh tranh được chia làm ba loại :
Cạnh tranh hoàn hảo: xảy ra khi trên thị trường có rất nhiều người bán và không có người nào có ưu thế về số lượng cung ứng đủ lớn để ảnh hưởng tới giá cả trên thị trường. Các sản phẩm bán ra rất ít có sự khác biệt về quy cách, phẩm chất, mẫu mã. Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo các doanh nghiệp bán sản phẩm và dịch vụ của mình ở mức giá do thị trường xác định dựa trên quy luật cung cầu.
Cạnh tranh không hoàn hảo: cạnh tranh trên thị trường mà phần lớn các sản phẩm không đồng nhất với nhau. Một loại sản phẩm có thể có nhiều nhãn hiệu khác nhau nhằm phân biệt các nhà sản xuất hay cung ứng, mặc dù sự khác biệt giữa các sản phẩm có thể không lớn.
Cạnh tranh độc quyền: cách thức cạnh tranh mà trên thị trường có một số người bán một số sản phẩm thuần nhất. Họ có thể kiểm soát gần như toàn bộ số lượng sản phẩm và dịch vụ bán ra trên thị trường. Thị trường cạnh tranh độc quyền không có sự cạnh tranh về giá, người bán có thể bắt buộc người mua chấp nhận giá sản phẩm do họ định ra. Họ có thể định giá cao hơn hoặc thấp hơn giá của thị trường tuỳ thuộc vào đặc điểm tác dụng của từng loại sản phẩm, uy tín người cung ứng…nhưng mục tiêu cuối cùng là đạt được mục tiêu đề ra thường là lợi nhuận. Những doanh nghiệp nhỏ tham gia vào thị trường này phải chấp nhận bán theo giá của các nhà độc quyền.
*) Xét theo phạm vi ngành kinh tế cạnh tranh:
Cạnh tranh trong nội bộ ngành: là cuộc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong cùng một ngành, cùng sản xuất ra một loại hàng hoá hoặc dịch vụ. Kết quả của cuộc cạnh tranh này là làm cho kỹ thuật phát triển.
Cạnh tranh giữa các ngành: Là cuộc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong các ngành kinh tế với nhau nhằm thu được lợi nhuận cao nhất. Trong quá trình này có sự phận bổ vốn đầu tư một cách tự nhiên giữa các ngành, kết quả là hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân.
*) Xét vào thủ đoạn sử dụng trong cạnh tranh:
Cạnh tranh lành mạnh: Là cạnh tranh đúng luật pháp, phù hợp với chuẩn mực xã hội và được xã hội thừa nhận, nó thướng diễn ra sòng phẳng, công bằng và công khai.
Cạnh tranh không lành mạnh: Là cạnh tranh dựa bào kẽ hổ của luật pháp, trái với chuẩn mực xã hội và bị xã hội lên án ( như trốn thuế buôn lậu, móc ngoặc, khủng bố vv…)
3. Một số câu hỏi thường gặp
Nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh là gì?
Thị trường là cơ chế trao đổi giữa người mua và người bán về một loại hàng hoá hay dịch vụ. Giữa nhà gửi tới và khách hàng luôn thể hiện nhu cầu, lợi ích khác nhau.
Khách hàng luôn mong muốn mua được sản phẩm phù hợp nhu cầu nhất với giá rẻ nhất có thể. Nhà gửi tới thì lại mong bán được sản phẩm nhanh để thu được nhiều lợi nhuận, tiếp tục đầu tư sản xuất.
Chính vì nhu cầu, lợi ích khác nhau giữa khách hàng và nhà gửi tới chính là nguồn gốc tạo ra sự cạnh tranh, ganh đua giữa các chủ thể kinh doanh trên thị trường với mục đích tranh giành thị trường, lôi kéo khách hàng về phía mình.
Các chủ thể kinh doanh phải sử dụng các phương thức, thủ đoạn kinh doanh, còn gọi là hành vi cạnh tranh của doanh nghiệp để ganh đua với nhau.
Trong cuộc cạnh tranh, các chủ thể kinh doanh buộc phải sử dụng các nguồn lực của mình một cách hiệu quả nhất. Mỗi chủ thể có điều kiện sản xuất khác nhau, năng suất và chất lượng cũng khác nhau, dẫn đến sự cạnh tranh nhau về giá cả.
Kết quả cuộc cạnh tranh, có người thắng – kẻ thua. Người thắng sẽ mở rộng được thị trường, tăng doanh thu, lợi nhuận, có lượng khách hàng ổn định. Trái lại kẻ thua mất đi khách lạng và có thể phải rời khỏi thị trường đó.
Mặt khác, do nền kinh tế tồn tại nhiều chủ sở hữu, là những đơn vị kinh tế độc lập, tự do sản xuất, kinh doanh nên nguồn cung trong thị trường tăng lên dẫn đến việc các chủ thể kinh doanh phải cạnh tranh tìm cho mình những lợi thế để có chỗ đứng trong thị trường.
Để giành lấy các điều kiện thuận lợi, tránh các rủi ro, bất lợi trong sản xuất – lưu thông hàng hóa, dịch vụ thì cạnh tranh giữa các chủ thể doanh nghiệp là điều tất yếu.
Tính chất của cạnh tranh là gì?
Cạnh tranh là hoạt động tranh giành thị trường, lôi kéo khách hàng về phía mình của các chủ thể, vì vậy cạnh tranh chỉ diễn ra trong cơ chế thị trường và công dân có các quyền:
– Tự do kinh doanh
– Tự do thành lập doanh nghiệp
– Tự do tìm kiếm cơ hội phát triển sản xuất kinh doanh.
Xem thêm: Hợp đồng thông minh là gì? Những thông tin chi tiết
Xem thêm: Quá cảnh là gì? Điều kiện để được quá cảnh vào Việt Nam
Trên đây là các nội dung trả lời của chúng tôi về Khái niệm quan hệ cạnh tranh là gì? Trong quá trình nghiên cứu, nếu như các bạn cần Công ty Luật LVN Group hướng dẫn các vấn đề pháp lý vui lòng liên hệ với chúng tôi để được trả lời.