Khi nào được áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Xét về bản chất, Biện pháp khẩn cấp tạm thời là công cụ để các bên trong tranh chấp được sử dụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách tạm thời cho đến khi vụ án được Tòa ra phán quyết cuối cùng. Pháp luật tố tụng dân sự cũng đặt ra điều kiện khi nào được áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời được áp dụng nhằm cân bằng quyền lợi của các đương sự trong các vụ án dân sự. Điều kiện áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời không chỉ cho phép các bên có thể chủ động trong việc gửi tới chứng cứ cho yêu cầu của mình, tự đánh giá được khả năng thành công đối với yêu cầu đã đề xuất, mà còn bảo vệ lợi ích các chủ thể liên quan khác. Trong nội dung trình bày này LVN Group sẽ đề cập đến vấn đề Khi nào được áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. 

Cơ sở pháp lý 

Bộ luật tố tụng dân sự 2015 

1. Điều kiện áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời 

Xuất phát từ khái niệm và tính cấp thiết của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, quy định những điều kiện cần và đủ để áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong các vụ việc như sau: 

Thứ nhất, quyền và lợi ích liên quan của bên yêu cầu đang bị xâm phạm hoặc đe dọa xâm phạm và không được vượt quá các yêu cầu trong tranh chấp đang được giải quyết.

Thứ hai, bối cảnh, tình huống áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải có tính khẩn cấp. Biện pháp khẩn cấp tạm thời có chức năng ngăn chặn các tình huống, hoàn cảnh tiêu cực tác động đến quyền, lợi ích của các bên trước khi tranh chấp được giải quyết bằng phán quyết cuối cùng của đơn vị tài phán, nên nếu thiếu tính cấp bách thì yêu cầu đó phải bị từ chối.

Thứ ba, các tổn hại có thể xảy ra nếu không áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải lớn hơn so với tổn hại sẽ xảy ra đối với bên bị áp dụng hoặc bên thứ ba. Mục đích của BPKCTT là bảo vệ quyền lợi của bên có yêu cầu, tuy nhiên, việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải đem lại hiệu quả chung cho xã hội, tức là việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời  phải cân nhắc đến khả năng gây ra những tổn hại khác cho bên bị áp dụng hoặc bên thứ ba. Trên thực tiễn, các tổn hại này chưa xảy ra tại thời gian xem xét yêu cầu và việc so sánh các tổn hại dự kiến sẽ có sai số rất lớn, do vậy, chỉ khi sự chênh lệch giữa tổn hại do việc không áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời và tổn hại do áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là đáng kể thì mới áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.

2. Điều kiện áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong Tố tụng dân sự 

Điều kiện áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam hiện nay gồm các điều kiện mang tính khách quan và các điều kiện mang tính chủ quan được quy định trong các điều thuộc chương VIII Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

2.1 Điều kiện khách quan 

Tại Điều 111 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định điều kiện khách quan chung như sau: 

 “1. Trong quá trình giải quyết vụ án, đương sự, người uỷ quyền hợp pháp của đương sự hoặc đơn vị, tổ chức, cá nhân khởi kiện vụ án quy định tại Điều 187 của Bộ luật này có quyền yêu cầu Tòa án đang giải quyết vụ án đó áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định tại Điều 114 của Bộ luật này để tạm thời giải quyết yêu cầu cấp bách của đương sự, bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản, thu thập chứng cứ, bảo vệ chứng cứ, bảo toàn tình trạng hiện có tránh gây tổn hại không thể khắc phục được, đảm bảo cho việc giải quyết vụ án hoặc việc thi hành án.

2. Trong trường hợp do tình thế khẩn cấp, cần phải bảo vệ ngay chứng cứ, ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra thì đơn vị, tổ chức, cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định tại Điều 114 của Bộ luật này đồng thời với việc nộp đơn khởi kiện cho Tòa án đó”.

Vì vậy, điều kiện khách quan để áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời có 2 yếu tố:

 (i) Quyền, lợi ích đang hoặc có khả năng bị xâm hại; 

 (ii) tính khẩn cấp của hoàn cảnh.

2.2 Điều kiện chủ quan 

Khi thực hiện các biện pháp khẩn cấp tạm thời luôn có khả năng xâm hại đến lợi ích của các bên khác. Nếu tổn hại do áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời  không đúng, người yêu cầu bồi thường phải chịu trách nhiệm bồi thường. Để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ này, trong một số trường hợp, bên yêu cầu phải bảo đảm bằng một khoản tiền hoặc tài sản khác có giá trị do Toà án xác định. Đây là một điều kiện chủ quan, vì việc đáp ứng điều kiện này hoàn toàn phụ thuộc vào người nộp đơn. Căn cứ hóa điều này thì tại Điều 136 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 đã quy định rõ: 

“Người yêu cầu Tòa án áp dụng một trong các biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định tại các khoản 6, 7, 8, 10, 11, 15 và 16 Điều 114 của Bộ luật này phải nộp cho Tòa án chứng từ bảo lãnh được bảo đảm bằng tài sản của ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác hoặc của đơn vị, tổ chức, cá nhân khác hoặc gửi một khoản tiền, kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá do Tòa án ấn định nhưng phải tương đương với tổn thất hoặc tổn hại có thể phát sinh do hậu quả của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng để bảo vệ lợi ích của người bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời và ngăn ngừa sự lạm dụng quyền yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời từ phía người có quyền yêu cầu”.

3. Thời điểm yêu cầu và thời gian áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Các đương sự, người uỷ quyền hợp pháp của đương sự, đơn vị tổ chức khởi kiện vụ án để bảo vệ quyền và lợi ích của người khác có quyền yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trước khi thụ lý hoặc trong quá trình giải quyết vụ án.

Tùy từng trường hợp, và theo yêu cầu của người khởi kiện,Tòa án có thể ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trước khi thụ lý, hoặc trong quá trình giải quyết vụ án.

Đối với việc áp dụng biện pháp khẩn cấp trước khi thụ lý chỉ áp dụng trong trường hợp do tình thế khẩn cấp, cần bảo vệ ngay bằng chứng, ngăn chặn hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra. Người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp trong trường hợp này đồng thời phải nộp đơn khởi kiện cho Toà án.

Trên đây là nội dung trình bày của LVN Group về vấn đề Khi nào áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. LVN Group hy vọng gửi tới cho quý bạn đọc các thông tin hữu ích về vấn đề Khi nào áp dụng biện pháp khan cấp tạm thời. Nếu như có bất cứ điều gì câu hỏi hay quan tâm đến vấn đề này xin vui lòng liên hệ với Công ty Luật LVN Group chúng tôi.