Trong quá trình tiến hành tố tụng không phải lúc nào người có thẩm quyền tiến hành tố tụng cũng đảm bảo bản thân vô tư trong khi làm nhiệm vụ. Do đó để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên trong vụ án hình sự mà Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tại Điều 50 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Để nghiên cứu các chủ thể nào có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng và lý do họ có quyền đó, vui lòng theo dõi nội dung trình bày dưới đây của LVN Group để được trả lời câu hỏi.
1. Cơ sở pháp lý.
Căn cứ vào quy định tại Điều 50 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định về chủ thể có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
“Điều 50. Người có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng
1. Kiểm sát viên.
2. Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người uỷ quyền của họ.
3. Người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự.“
2. Chủ thể có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Căn cứ theo Điều 50 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 thì chủ thể có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng gồm các chủ thể sau:
– Kiểm sát viên.
– Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người uỷ quyền của họ.
– Người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự.
Căn cứ vào quy định tại điểm b khoản 1 Điều 4 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 thì người có thẩm quyền tiến hành tố tụng gồm người tiến hành tố tụng và người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Người tiến hành tố tụng theo khoản 2 Điều 34 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 gồm:
– Thủ trường, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra, Điều tra viên, Cán bộ điều tra.
– Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên;
– Chánh án, Phó Chánh án Tòa án, Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án, Thẩm tra viên.
Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra theo hướng dẫn tại khoản 2 Điều 35 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 gồm Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục trinh sát biên phòng; Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục phòng, chống ma túy và tội phạm; Đoàn trưởng, Phó Đoàn trưởng Đoàn đặc nhiệm phòng…
Kiểm sát viên thuộc đơn vị tiến hành tố tụng là Viện kiểm sát. Trong số những người tiến hành tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 chỉ quy định Kiểm sát viên mới có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Quyền đó xuất phát từ vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền của Kiểm sát viên, trong đó có chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự. Khi thực hiện chức năng đó, Kiểm sát viên có trách nhiệm phát hiện kịp thời những vi phạm của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Và khi phát hiện ra có căn cứ rõ ràng để cho rằng người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ thì Kiểm sát viên được quyền áp dụng những biện pháp do Bộ luật Tố tụng hình sự quy định để thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Có nhiều người tham gia tố tụng để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trong vụ án hình sự. Tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 không quy định tất cả chủ thể tham gia tố tụng hình sự đều có quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng mà chỉ quy định quyền này cho một số chủ thể nhất định. Đó là người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người uỷ quyền của họ. Lý do là vì việc tiến hành tố tụng giải quyết vụ án hình sự có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của những chủ thể này nên Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định như vậy để những chủ thể này có thể đảm bảo tốt nhất quyền lợi hợp pháp của mình. Bằng cách khi phát hiện có căn cứ rõ ràng để cho rằng người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ thì các chủ thể này có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Mặt khác còn có các chủ thể tham gia vào quá trình tố tụng để bảo vệ quyền lợi của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự như người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự cũng có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Vì xuất phát từ vai trò của những chủ thể này là bảo vệ quyền lợi của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, đó là những người sẽ bị ảnh hưởng quyền lợi trực tiếp từ kết quả của quá trình tố tụng. Do đó để có thể cho các chủ thể này phát huy tốt vai trò đó mà Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định cho họ có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong trường hợp có căn cứ rõ ràng để cho rằng người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.
Việc đề nghị thay đổi Điều tra viên có thể yêu cầu Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra hay đề nghị thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án có thể yêu cầu Chánh án Tòa án.
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 không quy định thời gian có thể đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng do đó quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể được thực hiện ở bất kỳ thời gian nào trong quá trình tố tụng hình sự. Tuy nhiên nên đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trước khi Hội đồng xét xử bắt đầu xét hỏi tại phiên tòa để tránh thủ tục thay đổi làm mất thời gian làm khéo dài quá trình tố tụng, gây ảnh hưởng quyền lợi hợp pháp của các bên trong quá trình tố tụng.
Trên đây là toàn bộ nội dung trình bày giới thiệu về quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng được quy định tại Điều 50 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Nội dung nội dung trình bày đề cập đến các chủ thể có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng và lý do tại sao họ lại có quyền đó. Nếu trong quá trình nghiên cứu, nghiên cứu, quý bạn đọc còn có vấn đề cần được trả lời hay có quan tâm đến các dịch vụ tư vấn do LVN Group gửi tới, vui lòng truy cập vào địa chỉ trang web: https://lvngroup.vn/ để được tư vấn trả lời câu hỏi một cách chi tiết.