Đấu thầu là một hoạt động cần thiết để tìm ra những nhà thầu có đủ khả năng, năng lực thi công gói thầu. Không chỉ vậy, đấu thầu còn là một lĩnh vực pháp luật cần thiết trong hệ thống pháp luật quốc gia. Cũng bởi vậy mà đấu thầu phải tuân theo những nguyên tắc nhất định. Bài viết sau đây LVN Group sẽ gửi tới quý vị các Nguyên tắc đấu thầu (Cập nhật 2023)
Nguyên tắc đấu thầu (Cập nhật 2023)
1. Đấu thầu là gì?
Trước khi nghiên cứu về các Nguyên tắc đấu thầu, cần biết đấu thầu là gì?
Theo quy định tại khoản 12 Điều 4 Luật đấu thầu 2013 “Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng gửi tới dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; lựa chọn nhà đầu tư để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo cách thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất; trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.”
Vì vậy, bản chất của đấu thầu là sự cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà thầu; để được thực hiện một việc nào đó, một yêu cầu nào đó. Mục đích của nhà thầu là giành được quyền gửi tới mua hàng hóa, dịch vụ đó với giá đủ bù đắp các chi phí đầu vào và đảm bảo mức lợi nhuận cao nhất có thể.
2. Đặc điểm của đấu thầu
Các đặc điểm của đấu thầu bao gồm:
Thứ nhất, Đấu thầu là một hoạt động thương mại.
Trong đó bên dự thầu là các thương nhân có đủ điều kiện và mục tiêu mà bên dự thầu hướng tới là lợi nhuận, còn bên mời thầu là xác lập được hợp đồng mua bán hàng hóa, sử dụng dịch vụ với các điều kiện tốt nhất cho họ.
Thứ hai, Đấu thầu là một giai đoạn tiền hợp đồng.
Hoạt động đấu thầu luôn gắn với quan hệ mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ. Trong nền kinh tế đấu thầu không diễn ra như một hoạt động độc lập; nó chỉ xuất hiện khi con người có nhu cầu mua sắm hàng hóa và sử dụng dịch vụ. Mục đích cuối cùng của đấu thầu là là giúp bên mời thầu tìm ra chủ thể có khả năng gửi tới hàng hóa, dịch vụ với chất lượng và giá cả tốt nhất. Sau khi quá trình đấu thầu hoàn tất, người trúng thầu sẽ cùng với người tổ chức đấu thầu đàm phán, để ký hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ hay xây lắp công trình.
Thứ ba, đối tượng trong quan hệ đấu thầu hàng hóa, dịch vụ.
Theo Luật thương mại 2005, trong hoạt động đấu thầu có thể xuất hiện bên thứ ba như các công ty tư vấn giúp lập hồ sơ mời thầu, chuyên gia giúp đỡ, đánh giá hồ sơ dự thầu. Tuy nhiên đây là hoạt động không qua trung gian, không có thương nhân làm dịch vụ đấu thầu hàng hóa, dịch vụ cho thương nhân khác nhận thù lao.
Trong khi đó, Luật đấu thầu 2013 đã quy định thêm về tổ chức đấu thầu chuyên nghiệp bao gồm đại lý đấu thầu, đơn vị sự nghiệp được thành lập và chức năng thực hiện đấu thầu chuyên nghiệp. Việc thành lập và hoạt động của đại lý đấu thầu thực hiện theo hướng dẫn của pháp luật về doanh nghiệp. Quan hệ đấu thầu luôn được xác lập giữa một bên mời thầu và nhiều bên dự thầu. Nhưng vẫn có trường hợp ngoại lệ như trong trường hợp chỉ định đầu tư.
Thứ tư, cách thức pháp lý của quan hệ đấu thầu là hồ sơ mời thầu và hồ sơ dự thầu.
Hồ sơ mời thầu là văn bản pháp lý do bên mời thầu lập; trong đó có trọn vẹn những yêu cầu về kĩ thuật, tài chính và thương mại của hàng hóa cần mua sắm, dịch vụ cần sử dụng. Còn hồ sơ dự thầu thể hiện năng lực, mức độ đáp ứng của bên dự thầu; trước các yêu cầu trong hồ sơ mời thầu.
Thứ năm, Giá của gói thầu
Xét trên góc độ giá cả thì đấu thầu cần thiết phải có sự khống chế về giá, gọi là giá gói thầu hoặc dự toán được đưa ra bởi bên mời thầu theo khả năng tài chính của bên mời thầu. Bên dự thầu đưa ra giá cao hơn khả năng tài chính của bên mời thầu; thì dù có tốt đến mấy cũng khó có thể thắng thầu. Bên dự thầu nào đáp ứng được các yêu cầu của bên mời thầu mà có giá càng thấp thì sẽ càng có cơ hội chiến thắng.
3. Nguyên tắc đấu thầu
Để lựa chọn được nhà đấu thầu phù hợp, đảm bảo hiệu quả cao nhất của dự án thì công tác đấu thầu phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc hiệu quả
Công tác đấu thầu khi thực hiện phải đảm bảo hiệu quả cả về tài chính cũng như thời gian. Chi phí thực hiện đấu thầu không được quá cao, thời gian kéo dài sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án và hiệu quả của dự án.
- Nguyên tắc cạnh tranh
Khi thực hiện đấu thầu phải tạo điều kiện cho các nhà gửi tới cạnh tranh với nhau trên phạm vi rộng nhất có thể.
- Nguyên tắc công bằng
Tất cả các nhà thầu đều phải được đối xử như nhau. Họ đều có quyền bình đẳng như nhau về nội dung thông tin được gửi tới từ chủ đầu tư. Đây là điều kiện để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh và bình đẳng.
- Nguyên tắc minh bạch
Bên mời thầu và nhà thầu không được gây nghi ngờ, khuất tất cho người khác. Tuy nhiên, đây là một nguyên tắc khó kiểm soát
- Nguyên tắc pháp lý
Các bên tham gia quá trình đấu thầu phải tuân thủ nghiêm những quy định của Nhà nước và nội dung và trình tự đấu thầu, cũng như những cam kết được ghi nhận trong hợp đồng giao nhận thầu. Nếu ai sai phạm sẽ bị xử lý nghiêm minh theo đúng pháp luật
4. Hình thức đấu thầu
Theo quy định tại Điều 215 Luật thương mại 2005; Việc đấu thầu hàng hóa, dịch vụ được thực hiện theo một trong hai cách thức sau đây:
– Đấu thầu rộng rãi là cách thức đấu thầu mà bên mời thầu không hạn chế số lượng các bên dự thầu;
– Đấu thầu hạn chế là cách thức đấu thầu mà bên mời thầu chỉ mời một số nhà thầu nhất định dự thầu.
Việc chọn cách thức đấu thầu rộng rãi hoặc đấu thầu hạn chế do bên mời thầu quyết định.
5. Phương thức đấu thầu
Phương thức đấu thầu được quy định tại Điều 216 Luật Thương mại 2005; bao gồm 2 phương thức:
– Đấu thầu một túi hồ sơ: Bên dự thầu nộp hồ sơ dự thầu gồm đề xuất về kỹ thuật, đề xuất về tài chính trong một túi hồ sơ theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu; và việc mở thầu được tiến hành một lần.
– Đấu thầu hai túi hồ sơ: Bên dự thầu nộp hồ sơ dự thầu gồm đề xuất về kỹ thuật, đề xuất về tài chính trong từng túi hồ sơ riêng biệt được nộp trong cùng một thời gian; và việc mở thầu được tiến hành hai lần. Hồ sơ đề xuất về kỹ thuật sẽ được mở trước.
Lưu ý: Bên mời thầu có quyền lựa chọn phương thức đấu thầu và phải thông báo trước cho các bên dự thầu.
6. Những câu hỏi thường gặp.
Nguyên tắc coi trọng tính hiệu quả là gì?
Các gói thầu mua sắm hàng hoá phải được tiến hành trên cơ sở có sự tính toán kĩ về hiệu quả kinh tế – xã hội mà nó mang lại. Chỉ tổ chức đấu thầu khi bên mời thầu chứng minh được ưu thế của đấu thầu so với áp dụng các cách thức cung ứng hàng hoá, dịch vụ khác. Không được lợi dụng tổ chức đấu thầu một cách tuỳ tiện nhằm thu lợi bất chính cho các đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan. Việc lựa chọn cách thức, phương thức đấu thầu nào cũng phải xuất phát từ đặc điểm, yêu cầu của từng gói thầu, sao cho có hiệu quả nhất.
Đấu thầu là gì?
Đấu thầu là phương thức giao dịch đặc biệt; người muốn Xây dựng một công trình (người gọi thầu) công bố trước các yêu cầu và điều kiện xây dựng công trình; người dự thầu công bố giá mà mình muốn nhận; người gọi thầu qua so sánh để lựa chọn nhà thầu có lợi nhất cho mình theo các điều kiện do mình đưa ra
Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng yêu cầu của mình. Trong đó, bên mua tổ chức đấu thầu để bên bán (các nhà thầu) cạnh tranh nhau.
Theo quy định tại khoản 12 Điều 4 Luật đấu thầu năm 2013:
“Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để kí kết và thực hiện hợp đồng gửi tới dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; lựa chọn nhà đầu tư để kí kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo cách thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.”a
Dưới góc độ thương mại thì đấu thầu hàng hóa, dịch vụ là hoạt động thương mại; theo đó một bên mua hàng hóa; dịch vụ thông qua mời thầu ( gọi là bên mời thầu) nhằm lựa chọn trong số các thương nhân tham gia đấu thầu ( gọi là bên dự thầu) thương nhân đáp ứng tốt nhất các yêu cầu do bên mời thầu đặt ra và được lựa chọn để ký kết và thực hiện hợp đồng ( gọi là bên trúng thầu) (Khoản 1 Điều 214 Luật thương mại năm 2005).
Đặc điểm của hoạt động đấu thầu?
1. Đấu thầu là một tập hợp đan xen các quan hệ kinh tế và quan hệ pháp lý phức tạp
Dưới góc độ kinh tế đây là nhu cầu khách quan trong nền kinh tế thị trường. Khi một chủ thể có nhu cầu mua sắm hàng hóa; sử dụng dịch vụ nhưng có nhiều chủ thể có khả năng gửi tới nhu cầu đó.
Dưới góc độ pháp lý, việc hạn chế phạm vi và đối tượng điều chỉnh trong luật thương mại năm 2005 và Luật đấu thầu năm 2013; đấu thầu hàng hóa dịch vụ là một hoạt động thương mại; mang các đặc điểm của một hoạt động thương mại điển hình:
- Bên dự thầu là các thương nhân có đủ điều kiện;
- Mục tiêu của bên dự thầu là hướng tới mục tiêu lợi nhuận.
- Còn bên mời thầu là xác lập được hợp đồng mua bán hàng hóa; sử dụng dịch vụ với các điều kiện tốt nhất của họ.
2. Đấu thầu là một giai đoạn tiền hợp đồng
Hoạt động đấu thầu luôn gắn với quan hệ mua bán hàng hóa; cung ứng dịch vụ. Trong nền kinh tế đấu thầu không diễn ra như một hoạt động độc lập, nó chỉ xuất hiện khi con người có nhu cầu mua sắm hàng hóa và sử dụng dịch vụ.
Mục đích cuối cùng của đấu thầu là giúp bên mời thầu tìm ra chủ thể có khả năng gửi tới hàng hóa; dịch vụ có chất lượng tốt nhất với giá cả hợp lý nhất. Sau khi quá trình đấu thầu hoàn tất; người trúng thầu sẽ cùng với người tổ chức đấu thầu đàm phán để ký hợp đồng mua bán hàng hóa; cung ứng dịch vụ hay xây lắp công trình.
Hình thức pháp lý của quan hệ đấu thầu?
Hình thức pháp lý của quan hệ đấu thầu là hàng hóa, dịch vụ là hồ sơ mời thầu và hồ sơ dự thầu. Hồ sơ mời thầu là văn bản pháp lý do bên mời thầu lập, trong đó có trọn vẹn những yêu cầu về kỹ thuật, tài chính và thương mại của hàng hóa cần mua sắm, dịch vụ cần sử dụng. Còn hồ sơ dự thầu thể hiện năng lực, mức độ đáp ứng của bên dự thầu trước các yêu cầu trong hồ sơ mời thầu.
Nói tóm lại, qua nội dung trình bày trên, LVN Group Group đã gửi tới tới quý khách hàng những thông tin cơ bản về nguyên tắc đấu thầu. Mong rằng quý khách hàng đã hiểu hơn về nguyên tắc đấu thầu và sẽ tuân thủ trong thực tiễn tiến hành hoạt động đấu thầu.