Nhiệm vụ, quyền hạn cục điều tra hình sự bộ quốc phòng 2023

Khi Bộ luật tố tụng hình sự cũ năm 1988 được ban hành thuật ngữ “Điều tra viên” mới được sử dụng. Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định Điều tra viên là một trong những người tiến hành tố tụng.

Sau đây, xin mời Quý bạn đọc cùng theo dõi nội dung trình bày Nhiệm vụ, quyền hạn cục điều tra hình sự bộ quốc phòng 2023 để cùng trả lời các câu hỏi.

1. Điều tra viên là gì?

Điều tra viên trước đây được gọi bằng nhiều tên khác nhau như uỷ viên tư pháp công an theo Sắc lệnh số 431 ngày 30.7.1946 tổ chức Tư pháp Công an; uỷ viên công an quân pháp theo Sắc lệnh số 230 ngày 20.8.1948 về tổ chức công an quân pháp (tổ chức điều tra trong Bộ Quốc phòng).

Khi Bộ luật tố tụng hình sự cũ năm 1988 được ban hành thuật ngữ “Điều tra viên” mới được sử dụng. Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định Điều tra viên là một trong những người tiến hành tố tụng.

Theo Khoản 1 Điều 45 Luật tổ chức đơn vị điều tra hình sự quy định: Điều tra viên là người được bổ nhiệm để làm nhiệm vụ Điều tra hình sự.

Trong đó, điều tra hình sự là quá trình thực hiện các hoạt động điều tra những người phạm tội ở mức độ nghiêm trọng và xử lý theo mức độ hình sự. Đây thường là giai đoạn thứ 2 mà những người có thẩm quyền trong các vụ tố tụng phải thực hiện nhằm đảm bảo sự công bằng, liêm chính.

Điều tra viên gồm có các ngạch: Điều tra viên sơ cấp; Điều tra viên trung cấp; Điều tra viên cao cấp. Điều tra viên được bổ nhiệm lần đầu có thời hạn là 05 năm; trường hợp được bổ nhiệm lại hoặc nâng ngạch thì thời hạn là 10 năm.

2. Tiêu chuẩn chung của Điều tra viên

Hiểu được khái niệm điều tra viên, nhưng nhiều người băn khoăn tiêu chuẩn của điều tra viên là gì? Để được bổ nhiệm là điều tra viên trước hết cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn chung sau:

1. Là công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, liêm khiết, trung thực, bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần kiên quyết bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa.

2. Có trình độ đại học An ninh, đại học Cảnh sát hoặc cử nhân luật trở lên.

3. Có thời gian làm công tác pháp luật theo hướng dẫn của Luật này.

4. Đã được đào tạo về nghiệp vụ Điều tra.

5. Có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

3. Nhiệm vụ và quyền hạn của điều tra viên

Căn cứ theo Điều 37 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Điều tra viên trong quá trình điều tra vụ án hình sự cụ thể bao gồm:

1. Điều tra viên được phân công tiến hành thực hiện hoạt động khởi tố và điều tra vụ án hình sự có những nhiệm vụ và quyền hạn:

a) Trực tiếp thực hiện việc kiểm tra, xác minh và lập hồ sơ giải quyết các nguồn tin về tội phạm;

b) Lập hồ sơ về vụ án hình sự;

c) Yêu cầu hoặc thực hiện việc đề nghị cử, thay đổi người bào chữa; yêu cầu cử, thay đổi người phiên dịch hoặc người dịch thuật;

d) Triệu tập và trực tiếp hỏi cung bị can; triệu tập và lấy lời khai của người tố giác, báo tin về tội phạm, người bị tố giác, kiến nghị khởi tố hoặc người uỷ quyền theo pháp luật của pháp nhân; lấy lời khai của người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt hoặc người bị tạm giữ; triệu tập và lấy lời khai của người làm chứng, bị hại hoặc đương sự;

đ) Quyết định thực hiện việc áp giải người bị giữ trong các trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ, bị can; quyết định dẫn giải người làm chứng, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố hoặc bị hại; quyết định về việc giao người dưới 18 tuổi cho các đơn vị, tổ chức và cá nhân có trách nhiệm về việc giám sát; quyết định về việc thay đổi người giám sát người dưới 18 tuổi phạm tội;

e) Thi hành về lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp, lệnh hoặc các quyết định bắt, tạm giữ, tạm giam, khám xét, thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản hoặc xử lý các vật chứng thu được;

g) Tiến hành việc khám nghiệm hiện trường, khai quật tử thi, khám nghiệm tử thi, xem xét dấu vết trên thân thể, đối chất, nhận dạng hoặc thực nghiệm điều tra;

h) Thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn tố tụng khác thuộc thẩm quyền của Cơ quan điều tra hoặc theo sự phân công của Thủ trưởng Cơ quan điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

2. Điều tra viên sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Thủ trưởng và Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra về hành vi và quyết định của mình.

4. Nhiệm vụ, quyền hạn cục điều tra hình sự bộ quốc phòng

Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng được quy định tại Điều 26 Luật Tổ chức đơn vị điều tra hình sự, với 6 nhiệm vụ, quyền hạn cơ bản:

Thứ nhất, tổ chức công tác trực ban hình sự, tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố thuộc thẩm quyền giải quyết của mình hoặc chuyển ngay đến đơn vị có thẩm quyền để giải quyết.

Đây là nhiệm vụ mà hầu hết các đơn vị điều tra đều phải thực hiện, là nhiệm vụ được thực hiện nhằm đáp ứng trước hết là giải quyết các vấn đề về tội phạm trước mắt, trong đó có tiếp nhận, phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, việc giải quyết chỉ mang tính chất xác nhận và bước đầu thực hiện một số nghiệp vụ cơ bản mà không có sự điều tra thực sự và cụ thể. Kiến nghị khởi tố là quyền và cũng là nhiệm vụ của Điều tra viên thuộc đơn vị điều tra hình sự Bộ Quốc phòng, có ý nghĩa cần thiết và thường được chấp nhận để chủ thể có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự, là giai đoạn mở đầu cho tố tụng hình sự, tiến hành điều tra và đề nghị truy tố.

Thứ hai, tiến hành Điều tra vụ án hình sự thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương về những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên địa bàn nhiều quân khu và tương đương, tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra; vụ án đặc biệt nghiêm trọng thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại.

Ở nhiệm vụ quyền hạn này, đơn vị điều tra hình sự Bộ Quốc phòng được điều tra các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền điều tra của đơn vị điều tra hình sự quân khu và tương đương, cụ thể: “các tội phạm quy định tại khoản 2 Điều 28 của Luật này khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự quân khu và tương đương hoặc các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra.” (Khoản 2, Điều 27 Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự).

Dẫn chiếu đến Khoản 2, Điều 28: “vụ án hình sự về tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXV của Bộ luật hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự cùng cấp, trừ các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra Viện kiểm sát quân sự trung ương và Cơ quan An ninh Điều tra trong Quân đội nhân dân.“

Vì vậy, đơn vị điều tra hình sự Bộ Quốc phòng được điều ta các vụ án hình sự về tội phạm quy định tại các chương từ Chương XIV đến Chương XXV của Bộ luật hình sự khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự quân khu và tương đương hoặc các tội phạm thuộc thẩm quyền Điều tra của Cơ quan Điều tra hình sự khu vực nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra.

Đồng thời đó phải là những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, xảy ra trên địa bàn nhiều quân khu và tương đương, tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia nếu xét thấy cần trực tiếp Điều tra. Tính đặc biệt nghiêm trọng dựa trên hành vi và hậu quả của hành vi đối với xã hội, đặc biệt là dựa trên căn cứ pháp lý về phân loại tội phạm được ghi nhận trong Bộ luật hình sự: “Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.” (Điểm d, Khoản 1, Điều 9, Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017).

Đối vụ án đặc biệt nghiêm trọng thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân do Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy để điều tra lại. Trường hợp này thì thông thường vụ án bị hủy đó cũng thuộc chính thẩm quyền của đơn vị điều tra hình sự Bộ Quốc phòng.

Thứ ba, thực hiện kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ Điều tra và kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm đối với các Cơ quan Điều tra hình sự quân khu và tương đương, Cơ quan Điều tra hình sự khu vực; hướng dẫn Bộ đội biên phòng, lực lượng Cảnh sát biển, các đơn vị khác của Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra thực hiện hoạt động Điều tra theo thẩm quyền.

Nhiệm vụ, quyền hạn này của Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng xuất phát từ địa vị pháp lý mà đơn vị này đang có, như đã nói ở Mục 1, đơn vị điều tra hình sự Bộ Quốc phòng, được xem là “cấp trên” so với đơn vị điều tra hình sự quân khu hoặc tương đương và đơn vị điều tra hình sự khu vực. Do vậy, việc thực hiện kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệm vụ điều tra là điều hoàn toàn cần thiết và hợp lý nhằm đảm bảo hoạt động điều tra trong hệ thống đơn vị điều tra hình sự Bộ quốc phòng phải đáp ứng được yêu cầu chuyên môn và thực tiễn. Việc kiểm tra việc chấp hành pháp luật là công tác để kiện toàn hệ thống đơn vị, đảm bảo mọi hoạt động tiếp nhận, giải quyết tin báo tội phạm phải hợp pháp, tôn trọng và đảm bảo quyền cho công dân trong xã hội.

Đối với các lực lượng được giao nhiệm vụ một số hoạt động điều tra, đây là các lực lượng phát sinh nhiệm vụ điều tra trong một số trường hợp nhất định và sự góp mặt của các lực lượng này nhằm giải quyết nhanh chóng, hiệu quả trong hoạt động điều tra, vì vậy, việc đơn vị điều tra hình sự Bộ Quốc phòng, hướng dẫn là để cho hoạt động của lực lượng này được đi đúng hướng và đúng nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ tư, kiến nghị với đơn vị, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục nguyên nhân, Điều kiện làm phát sinh tội phạm. Đây là quyền của hầu hết đơn vị điều tra, thực hiện nhằm phối với với đơn vị, tổ chức khắc phục nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm đã xảy ra hoặc ngăn chặn tội phạm mới trong tương lai.

Thứ năm, tổ chức sơ kết, tổng kết công tác tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và công tác Điều tra, xử lý tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân. Sơ kết, tổng kết là hoạt động mang tính điển hình của tất cả đơn vị nhà nước để nhìn lại chặng đường hoạt động đã qua trong một khoảng thời gian nhất định, đưa ra được kết quả đạt được, những hạn chế còn tồn động và đưa ra phương án xử lý hiệu quả trong tương lại; hơn nữa việc tổ chức sơ kết, tổng kết cũng là tư liệu để đơn vị điều tra hình sự Bộ quốc phòng lưu trữ và gửi tới khi có yêu cầu của đơn vị có thẩm quyền cao hơn.

Thứ sáu, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo hướng dẫn của Bộ luật tố tụng hình sự.

Giải quyết khiếu nại, tố cáo đặt ra đối với đơn vị điều tra hình sự Bộ quốc phòng khi đơn vị này có quyết định hoặc người của đơn vị này có quyết định, hành vi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được cho là vi phạm pháp luật và ảnh hưởng đến quyền lợi ích của chính cá nhân, tổ chức, đơn vị khiếu nại hoặc ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của cộng đồng, xã hội (đối với tố cáo).

5. Giải đáp có liên quan

5.1. Cảnh sát hình sự là gì?

Cảnh sát hình sự, hay cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội một bộ phận thuộc lực lượng Công an nhân dân Việt Nam, có nhiệm vụ: và thẩm quyền tiến hành các biện pháp trinh sát và một số hoạt động điều tra theo hướng dẫn của pháp luật để điều tra, khám phá nhằm phòng ngừa, ngăn chặn các hoạt động của bọn tội phạm về trật tự xã hội và các loại tội phạm trong lĩnh vực tệ nạn xã hội, góp phần bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa, bảo vệ tính mạng, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

5.2. Vụ án là gì?

Vụ án là một vụ việc có dấu hiệu trái pháp luật mang tính chất hình sự hoặc tranh chấp giữa các chủ thể pháp luật được đưa ra tòa án hoặc đơn vị trọng tài giải quyết.

5.3. Bộ luật hình sự là gì?

Bộ luật hình sự là đạo luật hoàn chỉnh bao gồm hệ thống các quy phạm pháp luật hình sự quy định về tội phạm và hình phạt nói chung cũng như về các tội phạm cụ thể và các khung hình phạt đối với tội phạm cụ thể đó.

Trên đây là nội dung về Nhiệm vụ, quyền hạn cục điều tra hình sự bộ quốc phòng 2023 mà LVN Group gửi tới đến bạn đọc. Trong quá trình nghiên cứu về vấn đề này, nếu có câu hỏi, vui lòng truy cập website https://lvngroup.vn/ để được tư vấn, hỗ trợ.