Quy định chung về thời hiệu khởi kiện trong tố tụng dân sự

Thủ tục khởi kiện vụ án dân sự là vấn đề rất được mọi người quan tâm và chú trọng. Bởi lẽ, các vụ án dân sự giữa các chủ thể xảy ra với mật độ thường xuyên, đa dạng dưới nhiều cách thức khác nhau. Tuy nhiên, chủ thể thường gặp phải trường hợp khởi kiện nhưng bị hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự kéo theo nhiều hệ quả bất lợi cho chính mình. Vậy, khi nào thì hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự? Hãy cùng theo dõi nội dung trình bày bên dưới của LVN Group để được trả lời câu hỏi và biết thêm thông tin chi tiết về thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự.

Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự

1. Khái quát về thời hiệu.

Việc nắm được các quy định về thời hiệu sẽ là cơ sở để biết được khi nào hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự.

Căn cứ, theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều 149 Bộ luật Dân sự 2015 thì thời hiệu là thời hạn do luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì phát sinh hậu quả pháp lý đối với chủ thể theo điều kiện do luật quy định.

Trong đó, theo khoản 3 Điều 150 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện.

Thời hiệu được tính từ thời gian bắt đầu ngày đầu tiên của thời hiệu và chấm dứt tại thời gian kết thúc ngày cuối cùng của thời hiệu.

2. Khi nào áp dụng thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự?

Để biết được khi nào hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, chủ thể cần nắm được khi nào áp dụng thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự.

Theo quy định tại Điều 184 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì:

Thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự được thực hiện theo hướng dẫn của Bộ luật dân sự.

Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ việc.

Vấn đề này, thực tiễn tại Tòa án vẫn còn quan điểm khác nhau, một bên là Thẩm phán phải giải thích và một bên là Thẩm phán không được giải thích cho đương sự biết việc đương sự được quyền yêu cầu Tòa án áp dụng quy định về thời hiệu nếu biết thời hiệu khởi kiện đã hết. Vì hậu quả pháp lý hoàn toàn khác nhau. Nếu Thẩm phán giải thích mà đương sự yêu cầu thì Tòa án sẽ đình chỉ giải quyết vụ án hoặc đình chỉ giải quyết yêu cầu phản tố của bị đơn, yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Nếu Thẩm phán không giải thích và đương sự không biết được quyền yêu cầu áp dụng quy định về thời hiệu thì Tòa án sẽ giải quyết vụ án theo thủ tục chung.

Người được hưởng lợi từ việc áp dụng thời hiệu có quyền từ chối áp dụng thời hiệu, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ.

Theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện không áp dụng trong trường hợp sau đây:

• Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản.
• Yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
• Tranh chấp về quyền sử dụng đất theo hướng dẫn của Luật đất đai.
• Trường hợp khác do luật quy định.

3. Thời hiệu khởi kiện đối với một số vụ án dân sự.

Dưới đây là một vài trường hợp cụ thể hết thời kiện khởi kiện vụ án dân sự theo hướng dẫn pháp luật.

3.1. Những vụ án dân sự về chia tài sản.

Tại khoản 3 Điều 7 Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐTP ngày 05/5/2017 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn: “Các trường hợp khác theo hướng dẫn của pháp luật” quy định tại điểm d khoản 3 Điều 192 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 là các trường hợp trong BLTTDS năm 2015 chưa quy định nhưng đã được quy định trong Nghị quyết này, các văn bản quy phạm pháp luật khác hoặc trong các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. “Các trường hợp khác theo hướng dẫn của pháp luật” quy định trong Nghị quyết này là:

a) Đối với những vụ án dân sự tranh chấp về thừa kế tài sản mà trước ngày 01-01-2017, Tòa án đã trả lại đơn khởi kiện hoặc ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án và trả lại đơn khởi kiện vì lý do “thời hiệu khởi kiện đã hết” nhưng theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều 623, điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015 thời hiệu khởi kiện vụ án đó vẫn còn, thì người khởi kiện có quyền nộp đơn khởi kiện lại vụ án theo hướng dẫn tại điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015 và điểm d khoản 3 Điều 192 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.
b) Đối với những vụ án dân sự chia tài sản chung là di sản thừa kế đã hết thời hạn 10 năm kể từ thời gian mở thừa kế mà trước ngày 01-01-2017 Tòa án đã ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án và trả lại đơn khởi kiện vì chưa đủ điều kiện khởi kiện chia tài sản chung, nhưng theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều 623, điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật dân sự năm 2015 thời hiệu khởi kiện vụ án chia thừa kế đối với di sản thừa kế đó vẫn còn, thì người khởi kiện có quyền nộp đơn khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế theo hướng dẫn tại điểm d khoản 1 Điều 688 và điểm d khoản 3 Điều 192 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 và Tòa án xem xét thụ lý, giải quyết theo thủ tục chung.

3.2. Những vụ án dân sự yêu cầu bồi thường tổn hại.

Theo quy định tại Điều 588 của Bộ luật Dân sự năm 2015 thì thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường tổn hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.

3.3. Những vụ án dân sự khác.

Một số vụ án dân sự khác sẽ hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự trong những trường hợp cụ thể sau:

– Khởi kiện đòi bồi thường do sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm chất lượng gây tổn hại cho người, động vật, thực vật, tài sản, môi trường: 02 năm, kể từ thời gian các bên được thông báo về tổn hại với điều kiện tổn hại xảy ra trong thời hạn sử dụng của sản phẩm, hàng hóa có ghi hạn sử dụng và 5 năm kể từ ngày giao hàng đối với sản phẩm, hàng hóa không ghi hạn sử dụng (Điều 56 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa 2007).

– Khởi kiện người chấp nhận, người phát hành, người ký phát, người bảo lãnh cho người bị ký phát trong trường hợp người thụ hưởng không xuất trình công cụ chuyển nhượng để thanh toán đúng hạn theo hướng dẫn tại Điều 43 và Điều 69 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005 hoặc không gửi thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị từ chối chấp nhận hoặc bị từ chối thanh toán trong thời hạn quy định tại Điều 50 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005: 02 năm, kể từ ngày ký phát công cụ chuyển nhượng (Điều 78 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005).

– Khởi kiện người ký phát, người phát hành, người chuyển nhượng trước mình, người bảo lãnh, người chấp nhận về số tiền quy định tại Điều 52 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005 đối với người có liên quan bị khởi kiện theo hướng dẫn tại Điều 76 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005 có quyền: 02 năm, Kể từ ngày người có liên quan này hoàn thành nghĩa vụ thanh toán công cụ chuyển nhượng (Điều 78 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005)

– Khởi kiện người ký phát, người phát hành, người bảo lãnh, người chuyển nhượng, người chấp nhận yêu cầu thanh toán số tiền quy định tại Điều 52 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005 đối với người thụ hưởng: 03 năm, kể từ ngày công cụ chuyển nhượng bị từ chối chấp nhận hoặc bị từ chối thanh toán (Điều 78 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005).

– Khởi kiện yêu cầu bồi thường tổn hại đối với người thứ ba ở mặt đất: 02 năm, kể từ ngày phát sinh sự kiện gây tổn hại (Điều 186 Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006).

– Khởi kiện về trách nhiệm bồi thường tổn hại của người vận chuyển đối với tổn hại xảy ra cho hành khách, hành lý, hàng hóa: 02 năm, kể từ ngày tàu bay đến địa điểm đến, ngày tàu bay phải đến địa điểm đến hoặc từ ngày việc vận chuyển bị chấm dứt, tùy thuộc vào thời gian nào muộn nhất (Điều 174 Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006).

– Khởi kiện về hợp đồng bảo hiểm: 03 năm, kể từ thời gian phát sinh tranh chấp (Điều 30 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2000, sửa đổi bổ sung năm 2010).

– Khởi kiện liên quan đến hợp đồng bảo hiểm hàng hải: 02 năm, kể từ ngày phát sinh tranh chấp (Điều 336 Bộ luật hàng hải 2015). – Khởi kiện đòi bồi thường tổn thất do hành khách chết, bị thương hoặc tổn hại khác về sức khỏe và mất mát, hư hỏng hành lý: 02 năm từ ngày hành khách rời tàu (trường hợp hành khách bị thương); 02 năm từ ngày lẽ ra hành khách rời tàu (trường hợp hành khách chết trong thời gian vận chuyển); 02 năm từ ngày người đó chết, nhưng không được quá 03 năm kể từ ngày rời tàu (trường hợp hành khách bị thương trong quá trình vận chuyển dẫn đến hậu quả hành khách đó chết sau khi rời tàu); 02 năm từ ngày hành khách rời tàu hoặc ngày lẽ ra hành khách rời tàu, tùy thuộc vào thời gian nào muộn hơn (trường hợp mất mát, hư hỏng hành lý) (Điều 214 Bộ luật Hàng hải 2015)

– Khởi kiện về tai nạn đâm va: 02 năm, kể từ ngày xảy ra tai nạn (Điều 290 Bộ luật Hàng hải 2015).

Những vấn đề liên quan đến việc xác định khi nào hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự cũng như những thông tin cần thiết khác đã được trình bày cụ thể và chi tiết trong nội dung trình bày. Khi biết được lúc nào hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự sẽ giúp chủ thể thực hiện việc khởi kiện đúng thời hiệu theo hướng dẫn pháp luật nhằm hạn chế tối đa những tổn hại có thể xảy ra cho mình.

Nếu quý khách hàng vẫn còn câu hỏi liên quan đến việc khi nào hết thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự cũng như các vấn đề có liên quan, hãy liên hệ ngay với LVN Group.

Công ty luật LVN Group chuyên gửi tới các dịch vụ tư vấn hỗ trợ pháp lý đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong thời gian sớm nhất có thể.

Gọi trực tiếp cho chúng tôi theo hotline 1900.0191 để được tư vấn chi tiết.