Trong quá trình đọc và nghiên cứu Bộ luật Dân sự sẽ không ít lần chúng ta gặp phải cụm từ “hoa lợi”, “lợi tức”. Vì vậy, chúng là gì và có ý nghĩa thế nào trong quan hệ pháp luật dân sự? Sau đây xin mời bạn đọc cùng nghiên cứu với chúng tôi thông qua nội dung trình bày sau đây:
Quy định về hoa lợi, lợi tức trong Bộ luật Dân sự
1. Hoa lợi, lợi tức là gì?
Theo khái niệm tại Điều 109 Bộ luật Dân sự năm 2015, hoa lợi là sản vật tự nhiên mà tài sản mang lại. Trong quan hệ xã hội, từ hoa lợi còn được gọi là “quả thực”. Hoa lợi hay quả thực của một tài sản (vật chủ) theo một quy luật sinh học tự nhiên và có định kỳ sẽ làm phát sinh một sản vật mới.
Ví dụ 1: Khi cây ra hoa, quả thì hoa, quả là hoa lợi.
Theo quy định của pháp luật: Việc xác định hoa lợi thuộc quyền sở hữu của ai hay ai có quyền thụ hưởng phần hoa lợi từ tài sản, còn cần phải xác định theo những quy định của pháp luật về căn cứ xác lập quyền sở hữu đối với hoa lợi.
Còn lợi tức là khoản lợi thu được từ việc khai thác tài sản. Khai thác tài sản là khai thác những lợi ích vật chất của tài sản. Việc khai thác này thông qua các hành vi có ý thức và có mục đích của chủ thể. Việc khai thác tài sản là quyền của chủ sở hữu tài sản, quyền khai thác tài sản chủ sở hữu có thể chuyển giao cho người khác thông qua các giao dịch. Những hành vi khai thác tài sản phổ biến như đầu tư vốn vào sản xuất kinh doanh dưới các cách thức của các chủ thể thuộc các cách thức sở hữu và thành phần kinh tế khác nhau nhằm mục đích thu lợi nhuận, khoản lợi nhuận thu được là lợi tức.
Chủ sở hữu của tài sản cho người khác vay tài sản trong một khoảng thời hạn nhất định và khoản vay có tính lãi suất, thì khoản lãi suất mà bên cho vay được hưởng trên tài sản cho vay, thời hạn vay và lãi suất cho vay thì khoản lãi suất mà bên cho vay thu được là lợi tức. Vì vậy, lợi tức là lợi ích vật chất của chủ thể thu được thông qua việc khai thác hợp pháp tài sản thuộc quyền sở hữu của mình.
Ví dụ 2: Cho thuê căn nhà với giá 1 triệu đồng thì 1 triệu đồng là lợi tức.
Ví dụ 3: Lợi tức trong ngân hàng thì được gọi là tiền lãi hay là lãi, còn trong đầu tư chứng khoán thì được gọi là cổ tức, còn trong các hoạt động kinh doanh khác thì lợi tức còn được gọi là lợi nhuận, tiền lời…
2. Một số quy định về hoa lợi, lợi tức
2.1. Xác lập quyền sở hữu đối với hoa lợi, lợi tức
Chủ sở hữu, người sử dụng tài sản có quyền sở hữu đối với hoa lợi, lợi tức theo thỏa thuận hoặc theo hướng dẫn của pháp luật, kể từ thời gian thu được hoa lợi, lợi tức đó.
(Điều 224 Bộ luật Dân sự năm 2015)
2.2. Hoa lợi, lợi tức trong giao dịch bảo đảm
* Hoa lợi, lợi tức trong giao dịch cầm cố:
– Bên nhận cầm cố có quyền hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản cầm cố nếu các bên có thỏa thuận.
– Khi việc cầm cố tài sản chấm dứt theo hướng dẫn tại khoản 1 và khoản 2 Điều 315 của Bộ luật Dân sự năm 2015 hoặc theo thỏa thuận của các bên thì hoa lợi, lợi tức thu được từ tài sản cầm cố cũng được trả lại cho bên cầm cố, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
(khoản 3 Điều 313, khoản 3 Điều 314, Điều 316 Bộ luật Dân sự năm 2015)
Ví dụ: Ông X cho ông Y vay 20 triệu đồng trong thời hạn 01 tháng và yêu cầu ông Y cầm cố 01 con bò. Ông Y sau đó đã dắt 01 con bò cái sắp đẻ qua cho ông X. Trước 02 ngày kết thúc thời hạn vay thì con bò đẻ ra con bê. Vì vậy, giữa ông X và ông Y ngoài hợp đồng vay tiền còn có hợp đồng cầm cố tài sản để đảm bảo cho việc trả nợ và việc giữ bò của ông Y không đồng nghĩa ông X là chủ sở hữu mà quyền sở hữu bò vẫn thuộc về ông Y, khi bò sinh ra con bê thì con bê được xác định là hoa lợi. Khi đến thời hạn chấm dứt hợp đồng vay (ông Y đã hoàn thành nghĩa vụ trả nợ) thì ông X phải trả lại toàn bộ tài sản mà ông Y đã cầm cố bao gồm cả con bò và con bê nếu ông X và ông Y không có thỏa thuận khác.
* Hoa lợi, lợi tức trong giao dịch thế chấp
Bên thế chấp có quyền khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản thế chấp, trừ trường hợp hoa lợi, lợi tức cũng là tài sản thế chấp theo thỏa thuận.
(Khoản 1 Điều 321 Bộ luật Dân sự năm 2015)
* Hoa lợi, lợi tức trong giao dịch cầm giữ tài sản:
Bên cầm giữ tài sản được khai thác tài sản cầm giữ để thu hoa lợi, lợi tức nếu được bên có nghĩa vụ đồng ý.
(Khoản 3 Điều 348 Bộ luật Dân sự năm 2015)
* Hoa lợi, lợi tức trong giao dịch bảo lưu quyền sở hữu:
Bên mua tài sản trong giao dịch bảo lưu quyền sở hữu được quyền hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản trong thời hạn bảo lưu quyền sở hữu có hiệu lực.
(Khoản 1 Điều 333 Bộ luật Dân sự năm 2015)
2.3. Nghĩa vụ hoàn trả hoa lợi, lợi tức của người chiếm hữu, người sử dụng tài sản, người được lợi về tài sản mà không có căn cứ pháp luật
– Người chiếm hữu, người sử dụng tài sản, người được lợi về tài sản mà không có căn cứ pháp luật và không ngay tình thì phải hoàn trả hoa lợi, lợi tức thu được từ thời gian chiếm hữu, sử dụng tài sản, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật.
– Người chiếm hữu, người sử dụng tài sản, người được lợi về tài sản mà không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình thì phải hoàn trả hoa lợi, lợi tức thu được từ thời gian người đó biết hoặc phải biết việc chiếm hữu, sử dụng tài sản, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật, trừ trường hợp quy định tại Điều 236 của Bộ luật Dân sự 2015.
(Điều 581 Bộ luật Dân sự năm 2015)
2.4. Quyền hưởng hoa lợi, lợi tức của người hưởng dụng
– Người hưởng dụng có quyền sở hữu đối với hoa lợi, lợi tức thu được từ tài sản là đối tượng của quyền hưởng dụng trong thời gian quyền này có hiệu lực.
– Trường hợp quyền hưởng dụng chấm dứt mà chưa đến kỳ hạn thu hoa lợi, lợi tức thì khi đến kỳ hạn thu hoa lợi, lợi tức, người hưởng dụng được hưởng giá trị của hoa lợi, lợi tức thu được tương ứng với thời gian người đó được quyền hưởng dụng.
(Điều 264 Bộ luật Dân sự năm 2015)
2.5. Hoa lợi, lợi tức khi phân chia di sản theo di chúc
Trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời gian phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu hủy do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường tổn hại.
(Điều 659 Bộ luật Dân sự năm 2015)
Việc hiểu rõ thêm về hoa lợi, lợi tức sẽ giúp ích cho chúng ta rất nhiều trong việc bảo vệ quyền lợi của bản thân, bởi lẽ chúng là những cụm từ được nhắc đến thường xuyên trong Bộ luật Dân sự năm 2015.
Trên đây là toàn bộ nội dung giới thiệu của chúng tôi về Quy định về hoa lợi, lợi tức trong Bộ luật Dân sự gửi đến quý bạn đọc để cân nhắc. Trong quá trình nghiên cứu nếu như quý bạn đọc còn câu hỏi cần trả lời, vui lòng truy cập trang web: https://lvngroup.vn để được hướng dẫn, trao đổi cụ thể.