Quy định về hoạt động (trưng cầu) giám định pháp y

Trưng cầu giám định là hoạt động tố tụng hình sự của đơn vị tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng thể hiện bằng việc ra quyết định yêu cầu những người có kiến thức chuyên môn cần thiết về các lĩnh vực khoa học, kĩ thuật, công nghệ… theo hướng dẫn của pháp luật để nghiên cứu, kết luận về những vấn đề cần làm rõ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự. Mời bạn cân nhắc: Quy định về hoạt động (trưng cầu) giám định pháp y.

Quy định về hoạt động (trưng cầu) giám định pháp y

1/ Khái niệm trưng cầu giám định trong tố tụng hình sự

Trưng cầu giám định là hoạt động tố tụng hình sự của đơn vị tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng thể hiện bằng việc ra quyết định yêu cầu những người có kiến thức chuyên môn cần thiết về các lĩnh vực khoa học, kĩ thuật, công nghệ… theo hướng dẫn của pháp luật để nghiên cứu, kết luận về những vấn đề cần làm rõ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự.

2/ Các trường hợp trưng cầu giám định

Nói chung việc trưng cầu giám định là quyền của đơn vị tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng theo Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 khi xét thấy cần thiết phải sử dụng những kiến thức chuyên môn, chuyên ngành để làm rõ những tình tiết nào đó của vụ án.

“1. Khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 206 của Bộ luật này hoặc khi xét thấy cần thiết thì đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định”.

Trong các vụ án hình sự, trưng cầu giám định và giám định tư pháp chủ yếu tiến hành ở giai đoạn điều tra.

Trong điều tra hình sự, trưng cầu giám định là hoạt động điều tra của đơn vị có thẩm quyền, được tiến hành theo trình tự, thủ tục do pháp luật tố tụng hình sự quy định, sử dụng các nhà chuyên môn tiến hành giám định tư pháp để kết luận về các vấn đề chuyên môn nhằm thu thập, củng cố, kiểm tra, đánh giá, xác lập chứng cứ, phục vụ điều tra, xử lí vụ án hình sự.

Trưng cầu giám định có những hoạt động đặc trưng chủ yếu sau đây:

1. a) Xác định vấn đề chuyên môn cần làm rõ dưới dạng các câu hỏi;
2. b) Yêu cầu tổ chức hoặc người giám định tiến hành giám định tư pháp theo trình tự, thủ tục luật định ;
3. c) Bảo đảm các điều kiện cần thiết cho việc giám định như điều kiện về thời gian, số lượng, chất lượng đối tượng giám định.

Trưng cầu giám định có thể chia làm hai loại: trưng cầu giám định khi xét thấy cần thiết hoặc bắt buộc trưng cầu giám định theo Điều 206 Bộ luật Tố tụng hình sự. Trong cả hai trường hợp, đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải ra quyết định trưng cầu giám định.

3/ Nội dung của quyết định trưng cầu giám định

Tại khoản 2, điều 205, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định về nội dung ra quyết định trưng cầu giám định như sau:

“2. Quyết định trưng cầu giám định có các nội dung:

1. a) Tên đơn vị trưng cầu giám định; họ tên người có thẩm quyền trưng cầu giám định;
2. b) Tên tổ chức; họ tên người được trưng cầu giám định;
3. c) Tên và đặc điểm của đối tượng cần giám định;
4. d) Tên tài liệu có liên quan hoặc mẫu so sánh gửi kèm theo (nếu có);

đ) Nội dung yêu cầu giám định;

1. e) Ngày, tháng, năm trưng cầu giám định và thời hạn trả kết luận giám định”.

Quyết định trưng cầu giám định là văn bản tố tụng và được đưa vào trong hồ sơ vụ án. Vì vậy, quyết định trưng cầu giám định có các nội dung chủ yếu như trên.

4/ Giai đoạn chuẩn bị tiến hành trưng cầu giám định hình sự

Trong giai đoạn này, đơn vị điều tra phải làm các công việc sau;

4.1 Nghiên cứu, tổng hợp toàn bộ những nguồn tài liệu, thông tin có liên quan; trực tiếp xem xét, nghiên cứu tài liệu, vật chứng, dấu vết, mẫu vật đã thu được

Yêu cầu của việc nghiên cứu là:

– Xác định những yêu cầu điều tra cần phải giải quyết bằng giám định.

– Sơ bộ đánh giá về số lượng, chất lượng tài liệu, vật chứng, dấu vết thu thập được xem có đủ yếu tố giám định không và những thông tin có thể khai thác được; xem xét mức độ trọn vẹn về số lượng, chất lượng đối với tài liệu mẫu, vật mẫu trong trường hợp cần giám định so sánh.

– Xác định thông tin, tài liệu có liên quan gửi tới cho giám định viên.

– Nghiên cứu những nội dung liên quan về thể loại trưng cầu giám định và xác định những yêu cầu giám định cần đặt ra.

– Xác định những công việc phải làm thêm, như thu thập thêm vật chứng, dấu vết, mẫu vật… để khẩn trương thực hiện.

4.2 Nêu yêu cầu giám định

Khi nêu yêu cầu giám định, phải dựa vào các căn cứ sau:

– Những vấn đề cần làm rõ của yếu tố cấu thành tội phạm và các giả thuyết điều tra;

– Khả năng của đơn vị điều tra trong việc đảm bảo gửi tới cho tổ chức giám định tư pháp những tài liệu, vật chứng, dấu vết có đủ yếu tố để giám định; mức độ trọn vẹn của tài liệu mẫu, vật mẫu theo yêu cầu giám định so sánh; những điều kiện tối thiểu khác cần đảm bảo cho công tác giám định;

– Điều kiện, khả năng thực tiễn của tổ chức giám định tư pháp và của người giám định (năng lực, trình độ, phương tiện…’).

Yêu cầu giám định được đặt ra dưới dạng câu hỏi và cần tuân theo những quy tắc sau:

– Câu hỏi đặt ra phải rõ ràng, cụ thể, dứt khoát, tránh dài dòng, thiếu chuẩn xác có thể gây nhầm lẫn.

– Câu hỏi đặt ra phải thích đáng, phù hợp, không vượt quá giới hạn lĩnh vực chuyên môn giám định, nhưng cẩn tận dụng những khả năng cao nhất của tổ chức giám định và người giám định.

– Chỉ được đặt ra những câu hỏi về chuyên môn, không được yêu cầu tổ chức giám định và người giám định giải quyết các câu hỏi thuộc nhiệm vụ của điều tra viên.

– Các câu hỏi phải được sắp xếp theo thứ tự hợp lý và có thể được tiếp tục bổ sung dựa trên những vấn đề mới do người giám định phát hiện trong quá trình giám định.

– Khi đặt ra những câu hỏi về chuyên môn, cần tính đến thời gian, hiệu quả, chi phí… của quá trình giám định.

4.3 Lựa chọn, xác định người, tổ chức giám định tư pháp

Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, qúyền hạn của các tổ chức giám định tư pháp mà lựa chọn, xác định tổ chức giám định tư pháp phù hợp. Bên cạnh đó, có thể lựa chọn, xác định tổ chức chuyên môn khác có đủ điều kiện về chuyên môn, cơ sở vật chất bảo đảm cho việc thực hiện giám định. Trong trường hợp khả năng chuyên môn, điều kiện về trang thiết bị, phương tiện giám định của tổ chức giám định tư pháp, tổ chức chuyên môn, người giám định tư pháp trong nước không đáp ứng được yêu cầu giám định, thì đơn vị tiến hành tổ tụng cấp dưới đề nghị’ đơn vị tiến hành tố tụng cấp trung ương của mình quyết định việc trưng cầu cá nhân, tổ chức giám định nước ngoài. Việc trưng cầu cá nhân, tổ chức giám, định nước ngoài được thực hiện thông qua Bộ Tư pháp.

Việc lựa chọn người giám định tư pháp thường chỉ được đặt ra trong trường hợp cần trưng cầu đích danh giám định viên tư pháp hoặc trưng cầu người làm giám định tư pháp ở những ngành không có tổ chức giám định tư pháp. Khi lựa chọn người giám định tư pháp, đơn vị điều tra cần dựa vào những tiêu chủẩn mà pháp luật quy định về phẩm chất chính trị, trình độ nghiệp vụ chuyên môn và về thâm niên công tác nghiệp vụ chuyên môn của giám định viên tư pháp.

4.4 Chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho giám định tư pháp

Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, đơn vị điều tra có trách nhiệm chuẩn bị một số điều kiện cần thiết cho việc giám định tư pháp. Thông thường, phải đảm bảo các điều kiện sau:

– Quyết định trưng cầu giám định đúng thủ tục pháp lý.

– Vật chứng, dấu vết, tài liệu, mẫu so sánh, mẫu chuẩn đảm bảo về số lượng, chất lượng theo yêu cầu giám định.

– Tập hợp chính xác những thông tin cần thiết cho yêu cầu giám định.

– Trong trường hợp cần thiết, chuẩn bị đỉều kiện để người giám định nghiên cứu, thí nghiệm tại hiện trường hoặc những nơi khác ngoài trụ sở tổ chức giám định.

– Dự trù kinh phí để giám định tư pháp và chi trả phụ cấp cho người giám định theo hướng dẫn của pháp luật.

Trên đây là một số thông tin về Quy định về hoạt động (trưng cầu) giám định pháp y – Công ty Luật LVN Group, mời bạn đọc thêm cân nhắc và nếu có thêm những câu hỏi về nội dung trình bày này hay những vấn đề pháp lý khác về dịch vụ luật sư, tư vấn nhà đất, thành lập doanh nghiệp… hãy liên hệ với LVN Group theo thông tin bên dưới để nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả từ đội ngũ luật sư, chuyên viên pháp lý có nhiều năm kinh nghiệm từ chúng tôi. LVN Group đồng hành pháp lý cùng bạn.