Quy định về Quyền con người theo Hiến pháp 1992

Bài viết dưới đây đề cập đến quy định về quyền con người theo Hiến pháp 1992. Hãy cùng LVN Group theo dõi nội dung trình bày dưới đây !.

Quyền con người

Quyền con người (Human rights, Droits de LHomme) là toàn bộ các quyền, tự do và đặc quyền được công nhận dành cho con người do tính chất nhân bản của nó, sinh ra từ bản chất con người chứ không phải được tạo ra bởi pháp luật hiện hành. Đây là những quyền tự nhiên, thiêng liêng và bất khả xâm phạm do đấng tạo hóa ban cho con người như quyền sống, quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc, những quyền tối thiểu của con người mà bất kì chính phủ nào cũng phải bảo vệ.

Quyền con người không những được nhìn nhận trên quan điểm các quyền tự nhiên (natural rights) mà nó còn được nhìn nhận trên quan điểm các quyền pháp lý (legal right). Theo đó “quyền con người được hiểu là những đảm bảo pháp lý toàn cầu có tác dụng bảo vệ các cả nhân và các nhóm chổng lại những hành động hoặc sự bỏ mặc mà làm tổn hại đến nhân phẩm, những sự được phép và sự tự do cơ bản của con người.

 

Quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân trong Hiến pháp năm 1992

Hiếp pháp năm 1992 là bản Hiến pháp đánh dấu thời kỳ đổi mới của đất nước ta, Phản ánh bước phát triển mới trong chế định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân trên cơ sở đổi mới tư duy pháp lý, nhận thức lại về chủ nghĩa xã hội theo đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước ta. Các nội dung về quyền, nghĩa vụ công dân vẫn được ghi nhận tại Chương V, gồm 34 điều. Nhìn chung, chế định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến pháp năm 1992 có những nét nổi bật sau:

Thứ nhất, lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến của nước ta, thuật ngữ “quyền con người” được ghi nhận chính thức trong Hiến pháp. Điều 50 Hiến pháp năm 1992 quy định: “Ở nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội được tôn trọng, thể hiện ở các quyền công dân và được quy định trong Hiến pháp và luật”. Quy định này của Hiến pháp năm 1992 là cơ sở pháp lý cần thiết cho việc bảo đảm các quyền con người ở Việt Nam cũng như việc cụ thể hóa các quyền này trong các văn bản pháp luật khác. Mặt khác, Hiến pháp năm 1992 cũng là bản Hiến pháp đầu tiên của nước ta chính thức ghi nhận nguyên tắc “Quyền và nghĩa vụ của công dân do hiến pháp và luật quy định” (Điều 50 và 51). Đây là nguyên tắc rất cần thiết trong việc hạn chế khả năng các đơn vị nhà nước xâm phạm các quyền con người, quyền công dân một cách tùy tiện trong các văn bản dưới luật.

Thứ hai, về nội dung, số lượng các quyền và nghĩa vụ ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992 cũng có bước phát triển với 34 điều trong tổng số 147 điều của Hiến pháp. Do vậy, quyền công dân ở Hiến pháp năm 1992 được mở rộng hơn so với 03 bản Hiến pháp trước rất nhiều, nhiều quyền mới trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội lần đầu được ghi nhận như quyền tự do kinh doanh theo hướng dẫn của pháp luật (Điều 57); quyền của cá nhân được suy đoán vô tội (Điều 72)… Bên cạnh đó, Hiến pháp năm 1992 cũng cụ thể hóa một số quyền đã có trong Hiến pháp năm 1980 như quyền bất khả xâm phạm về thân thể, tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm (Điều 71); quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở (Điều 73); quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín (Điều 73); quyền tự do đi lại và cư trú (Điều 68); quyền được thông tin (Điều 69); quyền khiếu nại, tố cáo (Điều 74)… Mặt khác, Hiến pháp năm 1992 cũng ghi nhận lại một số quyền cần thiết có từ Hiến pháp năm 1946 nhưng không được nhắc đến trong Hiến pháp năm 1959 và Hiến pháp năm 1980 như quyền sở hữu tư nhân về tài sản, vốn và tư liệu sản xuất (Điều 58); quyền tự do kinh doanh (Điều 20, Điều 57); quyền sử dụng đất (Điều 58)… Sự ghi nhận lại các quyền này đã tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc đổi mới toàn diện ở nước ta trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội và văn hóa.

Thứ ba, tuy có sự mở rộng cả về phạm vi quyền và nội dung quyền nhưng Hiến pháp năm 1992 vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Trước hết, việc ghi nhận chương về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân đứng thứ 05 chưa thực sự tương xứng với tầm cần thiết của chương này. Về nội dung, mặc dù Hiến pháp năm 1992 đã ghi nhận thêm nhiều quyền mới nhưng nhìn chung nội dung của chương này trong Hiến pháp vẫn chú trọng vào nhóm các quyền kinh tế, văn hóa, xã hội là chủ yếu. Nhóm các quyền về dân sự và chính trị chưa được quan tâm đúng mức trong khi đây mới là nội dung chính trong Hiến pháp các nước khi quy định về quyền con người, quyền công dân[4]. Một điểm hạn chế nữa của Hiến pháp năm 1992 là mặc dù có nhắc đến cụm từ “quyền con người” tại Điều 50 nhưng cũng giống như các bản Hiến pháp trước, Hiến pháp năm 1992 vẫn không có sự phân biệt giữa hai nhóm quyền công dân và quyền con người và hầu hết các quy định trong Chương V Hiến pháp năm 1992 vẫn có đối tượng áp dụng chỉ bao gồm công dân Việt Nam.

 

Trên đây LVN Group đã đề cập đến quy định về Quyền con người theo Hiến pháp 1992. Trong quá trình nghiên cứu nếu có vấn đề câu hỏi xin vui lòng liên hệ website của Công ty Luật LVN Group để được trả lời.