Quy định xử lý vật chứng trong vụ án tạm đình chỉ [Chi tiết 2023]

Vật chứng trong vụ án hình sự là nguồn chứng cứ cần thiết mà thông qua đó có quan tiến hành tố tụng người tiến hành tố tụng có thẩm quyền có thể rút ra được chứng cứ chứng minh tội phạm và người phạm tội cũng như những tình tiết khác giúp cho việc giải quyết vụ án đúng đắn. Tuy nhiên, không phải lúc nào quá trình tố tụng hình sự cũng được tiến hành đây đủ, suổn sẻ. Bài viết dưới đây gửi tới cho quý bạn đọc Quy định về xử lý vật chứng trong vụ án bị tạm đình chỉ.

1. Vật chứng là gì?

Được định nghĩa tại Điều 89 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, “vật chứng” là vật được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội, vật mang dấu vết tội phạm, vật là đối tượng của tội phạm, tiền hoặc vật khác có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội hoặc có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.

Việc thu thập vật chứng phải đảm bảo được quy định tại Điều 105 Bộ luật Tố tụng hình sự: Vật chứng phải được thu thập kịp thời, trọn vẹn, mô tả đúng thực trạng vào biên bản và đưa vào hồ sơ vụ án. Trường hợp vật chứng không thể đưa vào hồ sơ vụ án thì phải chụp ảnh, có thể ghi hình để đưa vào hồ sơ vụ án. Vật chứng phải được niêm phong, bảo quản theo hướng dẫn của pháp luật.

2. Xử lý vật chứng trong vụ án tạm đình chỉ

Soi chiếu vào các quy định của pháp luật thì vấn đề xử lý vật chứng trong trường hợp tạm đình chỉ vụ án vẫn còn đang bị bỏ ngõ.

Với nội dung quy định tại Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, thì việc xử lý vật chứng có thể tiến hành trong bất cứ giai đoạn tố tụng nào (điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự). Tuy nhiên, quy định tại Khoản 1 và Khoản 3 Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 lại mâu thuẫn vì Khoản 1 quy định chỉ được xử lý vật chứng tại một số thời gian như đình chỉ vụ án hoặc xét xử vụ án; còn tại Khoản 3 lại quy định có thể xử lý vật chứng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án.

Việc quy định phải xử lý vật chứng tại các thời gian đình chỉ hoặc xét xử vụ án là đúng nhưng chưa đủ. Như đã nói ở trên, hiện nay vẫn không có quy định về việc xử lý vật chứng được thực hiện khi tạm đình chỉ vụ án (thuộc phạm trù trong quá trình giải quyết vụ án đã được quy định tại khoản 3 Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự 2015). Và đây là điều cần thiết phải quy định. Bởi lẽ, có những vật chứng là tài sản của người khác (không phải của người phạm tội) được thu thập trong quá trình giải quyết vụ án nhưng ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án vì đã được mô tả trong biên bản thu giữ vật chứng, chụp ảnh hoặc photo, khám xét hoặc định giá làm tài liệu trong hồ sơ vụ án. Việc giữ những vật chứng này trong cả quá trình tạm đình chỉ vụ án là không cần thiết vì vừa tốn kém kinh phí bảo quản vừa gây tổn hại không đáng có cho người chủ hở hữu hoặc quản lý hợp pháp tài sản đó. Thực tế đã có nhiều vụ án về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, đơn vị tiến hành tố tụng đã trả lại phương tiện giao thông đường bộ (là vật chứng trong vụ án) sau khi đã khám xe, lập biên bản và chụp ảnh.

3. Xử lý vật chứng trong vụ án hình sự

Vật chứng thu thập được phải được bảo quản theo hướng dẫn tại Điều 90 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015: Bảo quản nguyên vẹn, không để mất mát, lẫn lộn, hư hỏng. Việc bảo quản vật chứng được thực hiện theo hướng dẫn tại Khoản 1 Điều 90 Bộ luật này.

Người có trách nhiệm bảo quản vật chứng mà để mất mát, hư hỏng, phá hủy niêm phong, tiêu dùng, sử dụng trái phép, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu, hủy hoại vật chứng của vụ án thì tuỳ tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo hướng dẫn của luật.

Trường hợp thêm, bớt, sửa đổi, đánh tráo, hủy, làm hư hỏng vật chứng của vụ án nhằm làm sai lệch hồ sơ vụ án thì phải chịu trách nhiệm hình sự; nếu gây tổn hại thì phải bồi thường theo hướng dẫn của luật.

Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, đơn vị, người có thẩm quyền xử lý vật chứng có quyền:

• Trả lại ngay tài sản đã thu giữ, tạm giữ nhưng không phải là vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp tài sản đó;
• Trả lại ngay vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp nếu xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án và thi hành án;
• Vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản thì có thể được bán theo hướng dẫn của pháp luật; trường hợp không bán được thì tiêu hủy;
• Vật chứng là động vật hoang dã và thực vật ngoại lai thì ngay sau khi có kết luận giám định phải giao cho đơn vị quản lý chuyên ngành có thẩm quyền xử lý theo hướng dẫn của pháp luật.

Trên đây là nội dung về Quy định về xử lý vật chứng trong vụ án bị tạm đình chỉ. Mong rằng nội dung trình bày này sẽ gửi tới cho quý bạn đọc những thông tin bổ ích. Nếu có câu hỏi hay cần tư vấn, vui lòng liên hệ với công ty luật LVN Group để chúng tôi có thể trả lời cho quý bạn đọc một cách nhanh chóng nhất.