Quyền lợi của người chiếm hữu ngay tình?

Chiến hữu ngay tình là một trong những vấn đề đang được quý bạn đọc quan tâm hiện nay, bởi lẽ, việc xác định một hành vi là chiếm hữu ngay tình được không hay tình sẽ liên quan trực tiếp đến quyền lợi không chỉ là của người thực hiện hành vi chiếm hữu đó mà còn đối với chủ sở hữu của tài sản bị chiếm hữu. Vì vậy, chiếm hữu ngay tình là gì và quyền lợi của người chiếm hữu ngay tình được quy định thế nào trong Bộ luật dân sự 2015? Bài viết dưới đây sẽ gửi tới cho quý bạn đọc các thông tin hữu ích liên quan đến vấn đề này.

1. Chiếm hữu ngay tình là gì?

Chiếm hữu ngay tình, theo hướng dẫn tại Điều 180 Bộ luật Dân sự 2015, là việc mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu. 

Chiếm hữu ngay tình bao gồm những đặc điểm:

• Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì không phải trả lại hoa lợi, lợi tức (Điều 131);
• Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình;
• Người có lỗi phải hoàn trả lại các chi phí và bồi thường tổn hại;
• Nguyên vật liệu chiếm hữu đã tạo ra sản phẩm khác thì chủ sở hữu của nguyên vật liệu đó là chủ sở hữu ngay tình của sản phẩm;
• Nếu lấy nguyên vật liệu của người khác và ngay tình trở thành chủ sở hữu thì phải bồi thường tổn hại cho chủ sở hữu của nguyên vật liệu đó;
• Trong trường hợp người chế biến không ngay tình thì chủ sở hữu nguyên vật liệu có quyền yêu cầu giao lại vật mới.

2. Chiếm hữu không ngay tình là gì?

Chiếm hữu không ngay tình có thể hiểu là việc chiếm hữu mà có căn cứ cho rằng người chiếm hữu biết hoặc buộc phải biết rằng bản thân không hề có quyền chiếm hữu với tài sản đang chiếm hữu nhưng vẫn chiếm hữu tài sản đó (căn cứ theo Điều 181 Bộ luật Dân sự 2015).

Ví dụ như: Anh A trộm của chị 6 chiếc xe đạp và đến cửa hàng của anh C bán chiếc xe ăn trộm này. Trước đó, anh C biết anh A không hề có chiếc xe đạp nào cũng không bản hộ xe đạp cho bất cứ ai. Trong trường hợp này, anh C mặc dù biết anh A không phải chủ sở hữu của chiếc xe đạp nhưng vẫn mua. Do đó, anh C biết bản thân không thể chiếm hữu chiếc xe đạp nhưng vì ham rẻ nên anh C vẫn mua và chiếm hữu chiếc xe đạp do anh A trộm cắp được.

3. Quyền của người chiếm hữu ngay tình

Trước hết, căn cứ theo Điều 184 quy định về suy đoán về tình trạng và quyền của người chiếm hữu, thì người chiếm hữu được suy đoán là ngay tình và người nào cho rằng người chiếm hữu không ngay tình thì phải chứng minh.

Tương tự như vậy, trong trường hợp có tranh chấp về quyền đối với tài sản thì người chiếm hữu được suy đoán là người có quyền đó. Người có tranh chấp với người chiếm hữu phải chứng minh về việc người chiếm hữu không có quyền.

Người chiếm hữu ngay tình được hưởng các quyền lợi sau đây, theo Điều 133 Bộ luật dân sự 2015:

“Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký đã được chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp quy định tại Điều 167 của Bộ luật dân sự 2015.

Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản đã được đăng ký tại đơn vị nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba ngay tình và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu.

Trường hợp tài sản phải đăng ký mà chưa được đăng ký tại đơn vị nhà nước có thẩm quyền thì giao dịch dân sự với người thứ ba bị vô hiệu, trừ trường hợp người thứ ba ngay tình nhận được tài sản này thông qua bán đấu giá tại tổ chức có thẩm quyền hoặc giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của đơn vị nhà nước có thẩm quyền là chủ sở hữu tài sản nhưng sau đó chủ thể này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị hủy, sửa.

Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình, nếu giao dịch dân sự với người này không bị vô hiệu theo hướng dẫn tại khoản 2 Điều này nhưng có quyền khởi kiện, yêu cầu chủ thể có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường tổn hại.”

4. Thời hạn xác lập quyền sở hữu đối với chiếm hữu ngay tình

Kể từ thời gian bắt đầu có hành vi và biểu hiện sự chiếm hữu, người được lợi về tài sản tuy rằng không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, công khai và liên tục trong thời gian 10 năm đối với động sản.

Đối với bất động sản theo luật quy định nếu sau 30 năm không xác định được chủ sở hữu thì người chiếm hữu ngay tình sẽ trở thành chủ sở hữu hợp pháp của tài sản đó căn cứ pháp lý dựa theo Điều 236 Bộ luật Dân sự 2015.

Trên đây là nội dung về Quyền lợi của người chiếm hữu ngay tình. Mong rằng nội dung trình bày này sẽ gửi tới cho quý bạn đọc những thông tin bổ ích. Nếu có câu hỏi hay cần tư vấn, vui lòng liên hệ với công ty luật LVN Group để chúng tôi có thể trả lời cho quý bạn đọc một cách nhanh chóng nhất.