Thuật ngữ “tác phẩm” không quá xa lạ đối với chúng ta bởi nó được thường xuyên nhắc đến trong cuộc sống hàng ngày. Chúng ta thường nhắc đến cụm từ này trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật. Tuy nhiên, hiểu về tác phẩm là gì trong lĩnh vực pháp lý thì không phải ai cũng có thể nắm được một cách cụ thể. Do đó, trong nội dung trình bày dưới đây, Công ty luật LVN Group sẽ gửi đến bạn đọc những quy định liên quan đến vấn đề này.
1. Khái niệm tác phẩm là gì?
– Định nghĩa tác phẩm là gì được quy định tại Khoản 7, Điều 4, Luật sở hữu trí tuệ năm 2019 như sau:
“ Tác phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện bằng bất kỳ phương tiện hay cách thức nào”.
Theo đó, tác phẩm được hiểu là những sản phẩm của quá trình hoạt động tư duy sáng tạo của con người trong các lĩnh vực về: văn học, nghệ thuật và khoa học và không giới hạn về cách thức hay phương tiện thể hiện.
– Bên cạnh đó, thuật ngữ tác phẩm phái sinh được Luật sở hữu trí tuệ nhắc đến gắn liền với tác phẩm. Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.
Vì vậy, tác phẩm phái sinh là một cách thức thể hiện của tác phẩm.
2. Tác phẩm được bảo hộ thế nào?
– Dưới góc độ pháp lý, bên cạnh việc giải thích tác phẩm là gì thì các quy định của pháp luật còn điều chỉnh về vấn đề bảo hộ tác phẩm. Đây cũng là vấn đề cần thiết nhất trong các vấn đề pháp lý liên quan đến tác phẩm.
– Theo quy định pháp luật hiện hành, tác phẩm được bảo hộ dưới hai quyền sở hữu trí tuệ là quyền chuyên gia và quyền liên quan. Căn cứ như sau:
Thứ nhất, về quyền chuyên gia
– Quyền chuyên gia là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu.
– Quyền chuyên gia được bảo hộ đối với những chủ thể có tác phẩm được công bố lần đầu tiên tại Việt Nam mà chưa được công bố ở bất kỳ nước nào. Bao gồm:
+ Tác giả: Là chủ thể trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm
+ Chủ sở hữu quyền chuyên gia
– Quyền chuyên gia đối với tác phẩm bao gồm:
+ Quyền nhân thân: Là quyền được thể hiện thông qua các quyền sau:
Đặt tên cho tác phẩm; đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng; công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm; bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ cách thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của chuyên gia.
+ Quyền tài sản: Là quyền được thể hiện thông qua các quyền làm tác phẩm phái sinh; biểu diễn tác phẩm trước công chúng; sao chép tác phẩm; phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm; truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác; cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.
Thứ hai, về quyền liên quan
– Quyền liên quan đến quyền chuyên gia là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa. Gồm:
+ Quyền của người biểu diễn
+ Quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình
+ Quyền của tổ chức phát sóng
3. Những tác phẩm không được bảo hộ
Căn cứ Điều 15, Luật sở hữu trí tuệ năm 2019, những tác phẩm là gì không thuộc trường hợp được bảo hộ, bao gồm các đối tượng dưới đây:
Không được bảo hộ quyền chuyên gia
– Tin tức thời sự thuần tuý đưa tin.
– Văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính, văn bản khác thuộc lĩnh vực tư pháp và bản dịch chính thức của văn bản đó.
– Quy trình, hệ thống, phương pháp hoạt động, khái niệm, nguyên lý, số liệu.
Không được bảo hộ quyền tác phẩm
Bao gồm các trường hợp sử dụng quyền liên quan không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao:
– Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học của cá nhân.
– Tự sao chép một bản nhằm mục đích giảng dạy, trừ trường hợp cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng đã được công bố để giảng dạy.
– Trích dẫn hợp lý nhằm mục đích gửi tới thông tin.
– Tổ chức phát sóng tự làm bản sao tạm thời để phát sóng khi được hưởng quyền phát sóng.
Vì vậy, dưới góc độ pháp lý khái niệm tác phẩm là gì được quy định trong vấn đề pháp lý về bảo hộ quyền của những tổ chức, cá nhân là chuyên gia và là người sở hữu tác phẩm đó. Điều này xuất phát từ tình trạng thực tiễn khi ngày càng có nhiều hành vi xâm phạm đến quyền của những chủ thể này để tư lợi. Do đó, cần phải có cơ sở pháp lý để xử lý. Nếu bạn đọc còn có những vướng mắc nào khác liên quan đến nội dung này, hãy liên hệ đến Công ty luật LVN Group để được hỗ trợ.