Thủ tục bắt đầu phiên tòa hình sự sơ thẩm [Cập nhật 2023]

Xét xử sơ thẩm là việc xét xử lần thứ nhất (cấp thứ nhất) do Toà án được giao thẩm quyền thực hiện theo hướng dẫn của pháp luật. Toà án có thẩm quyền xét xử sơ thẩm ở Việt Nam là các Toà án cấp huyện, Toà án cấp tỉnh, Toà án quân sự khu vực, Toà án quân sự cấp quân khuTrong nội dung trình bày dưới đây, Công ty Luật LVN Group xin gửi tới quý khách hàng thông tin về Thủ tục bắt đầu phiên tòa hình sự sơ thẩm [Cập nhật 2023]. Mời khách hàng cùng theo dõi.

1 Quy định chung về xét xử tại phiên toà sơ thẩm hình sự

Một phiên toà hình sự sơ thẩm dù chỉ có một bị cáo hay nhiều bị cáo, dù bị cáo bị truy tố về tội ít nghiêm trọng hay tội nghiêm trọng, thời gian xét xử có thể chỉ xảy ra trong một ngày hay nhiều ngày, cũng đều phải tuân theo một trình tự nhất định bao gồm cẳc bước (các giai đoạn): thủ tục bắt đầu phiên toà, xét hỏi tại phiên toà, tranh luận tại phiên toà, nghị án và tuyên án. Từng giai đoạn, pháp luật quy định rất chặt chẽ nhằm bảo đảm việc xét xử của Toà án công minh, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng.

Việc xét xử tại phiên toà đòi hỏi những người tiến hành tố tụng mà trước hết là Thẩm phán chủ toạ phiên toà không chỉ cần trình độ chuyên môn giỏi mà phải có kinh nghiệm xét xử, kinh nghiệm điều khiển phiên toà, xử lý tốt các tình huông xảy ra tại phiên toà, vv..Có thể nói, điều khiển phiên toà là một nghệ thuật, nó là thước đo đánh giá trình độ nghiệp vụ, năng lực công tác của người tiến hành tố tụng. Thực tiễn xét xử cho thấy có nhiều phiên toà được công chúng khen ngợi là công minh, nhưng cũng không ít phiên toà không đạt yêu cầụ, thậm chí gây sự bất bình cho những người dự phiên toà, mặc dù bản án không trái pháp luật nhưng tính thuyết phục không cao, không được nhân dân đồng tình chỉ vì những người tiến hành tố tụng, nhất là Thẩm phán chủ toạ phiên toà và Công tố viên thiếu tôn trọng những người tham gia tố tụng và công chúng dự phiên toà. Vì vậy, nghiên cứu các quy định của pháp luật về thủ tục tại phiên toà để vận dụng trong thực tiễn xét xử là rất cần thiết, không chỉ đối với người tiến hành tố tụng, mà còn có ý nghĩa cần thiết đối với người tham gia tố tụng và nọi công dân để thực hiện việc kiểm tra giám sát hoạt động xét xử của Toà án và Viện kiểm sát.

2 Thủ tục bắt đầu phiên toà sơ thẩm

Thủ tục bắt đầu phiên toà chính là phần mở đầu mà thực tiễn xét xử thường gọi là “phần thủ tục”, bao gồm nhiều việc phải tiến hành cho đến khi chuyển sang phần xét hỏi tại phiên toà. Trong giai đoạn này, Hội đồng xẻt xử phải giải quyết nhiều tình huống, nhiều vấn đề phát sinh. Thực tiễn xét xử cho thấy, phần thủ tục phiên toà rất cần thiết, nếu phần thủ tục làm tốt thì các phần khác sẽ thuận lợi. Những Thẩm phán có trình độ, có kinh nghiệm xét xử lâu năm dù rất thuộc những quy định của Bộ luật tố tụng hình sự về phần thủ tục cũng rất quan tâm đến phần này; một số Thẩm phán còn viết hẳn một bản đề cương để trước mặt, khi giải quyết xong vấn đề nào thì đánh dấu lại để tránh bỏ sót hoặc làm lại. BLTTHS năm 2015 đã quy định giai đoạn này từ điều 300 đến điều 305 như sau

Đầu tiên là bước chuẩn bị khai mạc : ở giai đoạn này thư kí toà án phải tiến hành các công việc sau:

– Kiểm tra sự có mặt của những người được toà án triệu tập; nếu có người vắng mặt thì phải nêu lí do;

– Phổ biến nội quy phiên toà.

Sau khi phổ biến nội dung phiên toà thì sẽ khai mạc phiên toà ở bước này được quy định như sau

– Thẩm phán chủ tọa phiên tòa khai mạc phiên tòa và đọc quyết định đưa vụ án ra xét xử.

– Thư ký Tòa án báo cáo Hội đồng xét xử về sự có mặt, vắng mặt của những người được Tòa án triệu tập và lý do vắng mặt.

– Chủ tọa phiên tòa kiểm tra lại sự có mặt của những người có mặt tại phiên tòa theo giấy triệu tập của Tòa án và kiểm tra lý lịch, phổ biến quyền và nghĩa vụ của họ

Nếu vụ án được tiếp tục xét xử, thì chủ toạ phiên toà kiểm tra căn cước của bị cáo, người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người làm chứng và những người khác mà Toà án triệu tập có mặt tại phiên toà. Phải hỏi để họ khai rõ về họ tên; tuổi; nghề nghiệp; nơi sinh; nơi cư trú; quan hệ thế nào với bị cáo.Cùng với việc kiểm tra căn cước của những người tham gia tố tụng, chủ toạ phiên toà có thể giải thích luôn quyền và nghĩa vụ của họ tại phiên toà theo hướng dẫn của pháp luật. Riêng đối với người làm chứng thì phải yêu cầu họ cam đoan không khai gian dối, trừ người làm chứng là người chưa thành niên thì không phải cam đoan. Nếu có người giám định, người phiên dịch thì chủ toạ phiên toà giới thiệu họ tên, nghề nghiệp hoặc chức vụ và giải thích quyền và nghĩa vụ của họ, đồng thời yêu cầu họ phải cam đoan làm tròn nhiệm vụ.

Sau khi kiểm tra sơ yếu lý lịch và giải thích quyền và nghĩa vụ của những người có liên quan thì Chủ toạ phiên toà phải hỏi kiểm sát viên và những người tham gia tố tụng có mặt tại phiên tòa xem họ có đề nghị thay đổi thẩm phán, hội thẩm, kiểm sát viên, thư kí toà án, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật được không,lí do của việc đề nghị thay đổi. Nếu có người đề nghị thì hội đồng xét xử xem xét, quyết định

Sau khi giải thích quyền và nghĩa vụ cho người phiên dịch, người dịch thuật, người giám định, người định giá tài sản thỉ chủ toạ phiên toà yêu cầu những người này phải cam đoan làm tròn nhiệm vụ. Hội đồng xét xử có thể cách ly người làm chứng, cách ly bị cáo với người làm chứng trong trường hợp lời khai của bị cáo và của người làm chứng có ảnh hưởng lẫn nhau. Việc cách ly bị cáo và người làm chứng phải đảm bảo họ không nghe được lời khai của nhau tại phiên toà, không được tiếp xúc với những người có quyền liên quan.

Cuối cùng kết thúc thủ tục Chủ toạ phiên toà phải hỏi kiểm sát viên và những người tham gia tố tụng có mặt tại phiên tòa xem có ai yêu cầu triệu tập thêm người làm chứng hoặc yêu cầu đưa thêm vật chứng, tài liệu ra xem xét được không. Nếu có người tham gia tố tụng vắng mặt hoặc tuy có mặt tại phiên tòa nhưng vì lí do sức khoẻ không thể tham gia tố tụng thì chủ toạ phiên toà phải hỏi xem có ai yêu cầu hoãn phiên toà được không; nếu có người yêu cầu thì hội đồng xét xử xem xét, quyết định.

3 Quy định về thủ tục xét hỏi tại phiên toà

Sau khi xét thấy phần thủ tục đã thực hiện trọn vẹn, không có ai có ý kiến gì thì chủ toạ phiên toà tuyên bố kết thúc phần này và chuyển sang phần xét hỏi

Xét hỏi tại phiên toà là một phần của xét xử tại phiên toà, trong đó Hội đồng xét xử và những người tham gia tố tụng tiến hành việc nghiên cứu và kiểm tra các chứng cứ, kết luận diều tra, bản cáo trạng một cách công khai về những tình tiết của vụ án

Thủ tục này được quy định tại các điều từ 306 đến 319 BLTTHS năm 2015 cụ thể

Để có cơ sở tiến hành xét hỏi, trước khi tiến hành xét hỏi, kiểm sát viên công bố bản cáo trạng và trình bày ý kiến bổ sung, (nếu có ) .Ý kiến bổ sung không được làm xấu đi tình trạng của bị cáo.

Việc Kiểm sát viên đọc bản cáo trạng cũng chỉ được quy định khi Bộ luật tố tụng hình sự được ban hành, còn trước đó (trước năm 1989) việc đọc bản cáo trạng là do Thư ký phiên toà thực hiện, điều này chứng tỏ một bước tiến đáng kể trong công tác lập pháp ở nước ta.Kiểm sát viên phải đọc nguyên văn bản cáo trạng đã được tống đạt cho bị cáo, nếu sau khi đã tống đạt cáo trạng cho bị cáo mà còn có những quyết định khác mà quyết định này chưa được tống đạt cho bị cáo thì sau khi đọc xong bản cáo trạng, Kiểm sát viên mới trình bày những ý kiến bổ sung

Sau khi kiểm sát viên công bố cáo trạng, hội đồng xét xử tiến hành việc xét hỏi để xác định các tình tiết về từng việc và về từng tội đã truy tố. Hội đồng xét xử phải xác định trọn vẹn những tình tiết về từng sự việc, từng tội trong vụ án và từng người. Chủ toạ phiên toà điều hành việc hỏi, quyết định người hỏi trước, hỏi sau theo thứ tự hợp lí.

Quy định này khắc phục tình trạng đặt nặng trách nhiệm chứng minh thuộc về hội đồng xét xử, không phù hợp nguyên tắc bảo đảm tranh tụng trong xét xử. Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 thì quyết định người hỏi trước, hỏi sau do chủ toạ phiên toà điều hành quyết định tuỳ theo từng vụ án cụ thể.

Khi xét hỏi từng người, chủ toạ phiên toà hỏi trước sau đó quyết định để thẩm phán, hội thẩm, kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự thực hiện việc hỏi.

Người tham gia tố tụng tại phiên toà có quyền đề nghị chủ toạ phiên toà hỏi thêm về những tình tiết cần làm sáng tỏ.

Người giám định, người định giá tài sản được hỏi về những vẩn đề có liên quan đến việc giám định, định giá tài sản.

Khi xét hỏi, hội đồng xét xử xem xét vật chứng có liên quan trong vụ án.

Để bảo đảm việc xét hỏi tại phiên toà đạt kết quả, nhất là những vụ án có nhiều bị cáo, phạm nhiều tội khác nhau, kỉnh nghiệm xét xử cho thấy chủ toạ phiên toà thường chuẩn bị một đề cương thẩm vấn

Theo quy định Bộ luật tố tụng hình sự thì khi xét hỏi từng người, chủ toạ phiên toà hỏi trước rồi đến các Hội thẩm nhân dân, sau đó đến Kiểm sát viên, người bào chữa. Những người tham gia phiên toà cũng có quyền đề nghị với chủ toạ phiên toà hỏi thêm về những tình tiết cần làm sáng tỏ. Người giám định được hỏi về những vấn đề có liên quan đến việc giám định. Vì vậy, căn cứ vào quy định này thì tại phiên toà những người được hỏi bao gồm: Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, người giám định

3.1 Hỏi bị cáo

Điều 309 BLTTHS năm 2015 quy định

Khi hỏi bị cáo Chủ tọa phiên tòa phải quyết định hỏi riêng từng bị cáo. Nếu lời khai của bị cáo này có thể ảnh hưởng đến lời khai của bị cáo khác thì chủ tọa phiên tòa phải cách ly họ. Bị cáo bị cách ly được thông báo lại nội dung lời khai của bị cáo trước và có quyền đặt câu hỏi đối với bị cáo đó.

Trước khi bị hỏi chủ toạ phiên toà cho Bị cáo trình bày ý kiến về bản cáo trạng và những tình tiết của vụ án. Hội đồng xét xử hỏi thêm về những điểm mà bị cáo trình bày chưa trọn vẹn hoặc có mâu thuẫn.Sau đó Kiểm sát viên hỏi bị cáo về những chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội và những tình tiết khác của vụ án. phải chú ý không chỉ hỏi về những tình tiết của vụ án có liên quan đến việc buộc tội mà phải hỏi cả những tình tiết có liên quan đến việc gỡ tội cho bị cáo và những tình tiết khác.Người bào chữa hỏi bị cáo về những chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến việc bào chữa và tình tiết khác của vụ án.Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự hỏi bị cáo về những tình tiết liên quan đến việc bảo vệ quyền và lợi ích của đương sự.Những người tham gia tố tụng tại phiên tòa có quyền đề nghị chủ toạ phiên tòa hỏi thêm về những tình tiết liên quan đến họ.

Trường hợp bị cáo không trả lời các câu hỏi thì hội đông xét xử, kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự tiếp tục hỏi những người khác và xem xét vật chứng, tài liệu có liên quan đến vụ án.

Khi được chủ tọa phiên tòa đồng ý, bị cáo được đặt câu hỏi với bị cáo khác về các vấn đề có liên quan đến bị cáo

Việc xét hỏi bị cáo tại phiên toà sao cho bảo đảm dân chủ, khách quan, công minh, không thể hiện ý thức chủ quan của người hỏi là một việc không phải ai cũng làm được

3.2 Hỏi bị hại, đương sự hoặc người uỷ quyền của họ

Bị hại, đương sự hoặc người uỷ quyền của họ trình bày những tình tiết của vụ án có liên quan đến họ. Sau đó, hội đồng xét xử, kiểm sát viên, người bào chữa và người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự hỏi thêm về những điểm mà họ trình bày chưa trọn vẹn hoặc có mâu thuẫn.

Khi được chủ toạ phiên toà đồng ý, bị cáo có thể hỏi bị hại, đương sự hoặc người uỷ quyền của họ về các vấn đề có liên quan đến bị cáo. Quy định này thể hiện tính dân chủ tại phiên toà, đồng thời tạo điều kiện để người tham gia tố tụng .bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình có hiệu quả hơn.

3.3 Hỏi người làm chứng

Theo quy định tại điều 311 BLTTHS năm 2015 thì

Khi hỏi người làm chứng, hội đồng xét xử hỏi riêng từng người và không để cho những người làm chứng khác biết được nội dung xét hỏi đó. Hội đồng xét xử phải hỏi rõ về quan hệ giữa họ với bị cáo và các đương sự trong vụ án. Chủ toạ phiên toà yêu cầu người làm chứng trình bày rõ những tình tiết của vụ án mà họ đã biết, sau đó hỏi thêm về những điểm mà họ khai chưa trọn vẹn hoặc có mâu thuẫn. Kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự có thể hỏi thêm người làm chứng.

Khi được chủ toạ phiên toà đồng ý, bị cáo có thể hỏi người làm chứng về các vấn đề có liên quan đến bị cáo.

Sau khi đã trình bày xong, người làm chứng ở lại phòng xử án để có thể được hỏi thêm.

Trường hợp có căn cứ xác định người làm chứng, người thân thích của họ bị xâm hại hoặc bị đe dọa xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ, tài sản, danh dự, nhân phẩm thì hội đồng xét xử phải quyết định biện pháp bảo vệ họ theo hướng dẫn của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015và pháp luật khác có liên quan.

Trường hợp cần thiết, toà án quyết định hỏi người làm chứng qua mạng máy tính, mạng viễn thông.

Để tạo điều kiện cho người làm chứng yên tâm khai báo, hội đồng xét xử cần quyết định thực hiện biện pháp bảo vệ người làm chứng theo hướng dẫn của pháp luật để đảm bảo sự an toàn cho người làm chứng và người thân thích của họ.

Khi hỏi người làm chứng, chủ toạ phiên toà, Kiểm sát viên hoặc những người khác phải hỏi vì sao họ lại biết được tình tiết đó, nếu họ không trả lời được vì sao lại biết thì lời khai của người làm chứng đó không được dùng làm chứng cứ.

Thẹo quy định Bộ luật tố tụng hình sự thì sau khi người làm chứng đã trình bày xong những tình tiết của vụ án thì ở lại phòng xử án để có thể được hỏi thêm.

3.4 Hỏi người giám định, người định giá tài sản

Người giám định, người định giá tài sản được hỏi về những vấn đề có liên quan đến công tác giám định, định giá tài sản. Hội đồng xét xử tự mình hoặc theo đề nghị của kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên toà yêu cầu người giám định, người định giá tài sản trình bày kết luận của mình về vấn đề được giám định, định giá tài sản. Khi trình bày, người giám định, người định giá tài sản có quyền giải thích bổ sung về kết luận giám định, định giá tài sản, căn cứ để đưa ra kết luận giám định, định giá tài sản.

Kiểm sát viên, người bào chữa, người tham gia tố tụng khác có mặt tại phiên toà có quyền nhận xét về kết luận giám định, định giá tài sản, được hỏi những vấn đề còn chưa rõ hoặc có mâu thuẫn trong kết luận giám định, định giá tài sản hoặc có mâu thuẫn với những tình tiết khác của vụ án.

Trường hợp người giám định, người định giá tài sản không có mặt tại phiên toà thì chủ toạ phiên toà công bố kết luận giám định, định giá tài sản.

Khi xét thấy cần thiết, hội đồng xét xử quyết định giám định bổ sung hoặc giám định lại, định giá lại tài sản.

Trong quá trình xét hỏi, Hội đồng xét xử có thể kết hợp xem xét những vật chứng có liên quan đến vụ án và Nghe, xem nội dung được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh . Khi xét thấy cần thiết, Hội đồng xét xử có thể cùng với Kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa đến xem xét nơi đã xảy ra tội phạm hoặc địa điểm khác có liên quan đến vụ án. Báo cáo, tài liệu của đơn vị, tổ chức về những tình tiết của vụ án do uỷ quyền đơn vị, tổ chức đó trình bày; trường hợp không có uỷ quyền của đơn vị, tổ chức tham dự thì Hội đồng xét xử công bố báo cáo, tài liệu tại phiên tòa Khi xét thấy cần thiết, Hội đồng xét xử tự mình hoặc theo đề nghị của người tham gia tố tụng yêu cầu Điều tra viên, Kiểm sát viên, người khác có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng trình bày ý kiến để làm rõ những quyết định, hành vi tố tụng trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử.Cuối cùng Khi xét thấy những tình tiết của vụ án đã được xem xét trọn vẹn thì chủ tọa phiên tòa hỏi Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa xem họ có yêu cầu xét hỏi vấn đề gì nữa không. Nếu không có yêu cầu xét hỏi thì kết thúc việc xét hỏi; nếu có người yêu cầu và xét thấy yêu cầu đó là cần thiết thì chủ tọa phiên tòa quyết định tiếp tục việc xét hỏi. Căn cứ chúng được quy định từ điều 312 đến 318 của BLTTHS năm 2015

4. Giới thiệu dịch vụ pháp lý của Công ty Luật LVN Group

Đến với LVN Group chúng tôi, Quý khách sẽ được gửi tới những dịch vụ tư vấn tốt nhất với đội ngũ Luật sư dày dặn kinh nghiệm cùng với chuyên viên pháp lý luôn có mặt trên 63 tỉnh/thành phố đã và đang thực hiện dịch vụ tư vấn hỗ trợ pháp lý.

>>>Tại LVN Group cũng gửi tới Công văn 1379/BHXH-BT, mời bạn đọc cân nhắc!!

Trên đây là toàn bộ thông tin tư vấn của Công ty Luật LVN Group liên quan đến Thủ tục bắt đầu phiên tòa hình sự sơ thẩm [Cập nhật 2023]. Còn bất cứ câu hỏi gì quý khách vui lòng liên hệ với chúng tôi thông qua tổng đài tư vấn hoặc gửi thư về các thông tin dưới đây. Chúng tôi hy vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của quý khách hàng trên cả nước để chúng tôi ngày một chuyên nghiệp hơn:

Hotline: 1900.0191

Zalo: 1900.0191

Gmail: info@lvngroup.vn

Website: lvngroup.vn