Thủ tục hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời trong TTDS

Biện pháp khẩn cấp tạm thời được hiểu là biện pháp mà toà án quyết định áp dụng trong quá trình giải quyết vụ án dân sự nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách của đương sự, bảo vệ bằng chứng, bảo toàn tài sản tránh gây tổn hại không thể khắc phục được hoặc bảo đảm việc thi hành án

1. Hủy bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là gì?

Theo Điều 138 Bộ luật tố tụng dân sự quy định về hủy bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời có nội dung cụ thể như sau:

“1. Tòa án ra ngay quyết định hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời đã được áp dụng khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đề nghị hủy bỏ;
b) Người phải thi hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời nộp tài sản hoặc có người khác thực hiện biện pháp bảo đảm thi hành nghĩa vụ đối với bên có yêu cầu;
c) Nghĩa vụ dân sự của bên có nghĩa vụ chấm dứt theo hướng dẫn của Bộ luật dân sự;
d) Việc giải quyết vụ án được đình chỉ theo hướng dẫn của Bộ luật tố tụng dân sự 2015;
đ) Quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng theo hướng dẫn của Bộ luật tố tụng dân sự 2015;

e) Căn cứ của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không còn;
g) Vụ việc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật;
h) Các trường hợp Tòa án trả lại đơn khởi kiện theo hướng dẫn của Bộ luật tố tụng dân sự 2015.
Trường hợp hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời, Tòa án phải xem xét, quyết định để người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời nhận lại chứng từ bảo lãnh được bảo đảm bằng tài sản của ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác hoặc khoản tiền, kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá quy định tại Điều 136 của Bộ luật tố tụng dân sự 2015, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 113 của Bộ luật tố tụng dân sự 2015.
Thủ tục ra quyết định hủy bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời được thực hiện theo hướng dẫn tại Điều 133 của Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Trường hợp đã có bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật thì việc giải quyết yêu cầu hủy quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời do một Thẩm phán được Chánh án của Tòa án đã ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phân công giải quyết.”
Khi thi hành quy định tại Điều 138 Bộ luật tố tụng dân sự hiện hành cũng cần chú ý các vấn đề cơ bản sau đây:

– Đối với trường hợp bên yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời có đơn yêu cầu Tòa án hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời, thì đơn vị Tòa án cần chấp nhận ngay đơn yêu cầu của bên yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. Trong trường hợp này, nếu đơn vị có thẩm quyền xét thấy yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời của họ là đúng thì khi quyết định hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời Tòa án quyết định cho các chủ thể này được nhận lại toàn bộ số tiền bảo đảm mà họ đã gửi giữ tại ngân hàng theo quyết định của đơn vị Tòa án.

– Trong trường hợp các chủ thể là người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng, gây ra những tổn hại cụ thể cho người bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời hay cho người thứ ba, nhưng người bị tổn hại không có yêu cầu bồi thường thì đơn vị Tòa án quyết định cho người yêu cầu được lấy lại toàn bộ số tiền bảo đảm mà họ gửi giữ tại ngân hàng theo quyết định của Tòa án.

– Còn trong trường hợp các chủ thể là người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng, có gây tổn hại cho người bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, hoặc cho người thứ ba mà người bị gây tổn hại có yêu cầu bồi thường với số tiền thấp hơn số tiền bảo đảm được gửi giữ tại ngân hàng theo quyết định của Tòa án, thì Tòa án quyết định cho người yêu cầu được lấy lại số tiền vượt quá mức người bị gây tổn hại yêu cầu bồi thường theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời được đơn vị Nhà nước có thẩm quyền ban hành với mục đích giải quyết nhu cầu cấp bách của đương sự, bảo toàn tình trạng tài sản, bảo vệ bằng chứng hoặc để bảo đảm việc thi hành án. Chính bởi vì vậy, việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời có ý nghĩa rất cần thiết trong việc bảo vệ kịp thời các quyền và lợi ích hợp pháp và nhu cầu cấp bách của đương sự, tạo điều kiện cho đương sự sớm ổn định được cuộc sống của bản thân cũng như của những chủ thể sống phụ thuộc vào họ.

2. Hiệu lực của quyết định huỷ bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời

Việc quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách của việc giải quyết vụ việc dân sự, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Xuất phát từ yêu cầu của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, khác với các quyết định khác của toà án, quyết định áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời có hiệu lực thi hành ngay. Để bảo đảm việc thi hành biện pháp khẩn cấp tạm thời, toà án phải cấp hoặc gửi quyết định áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời ngay sau khi ra quyết định cho người có yêu cầu, người bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, cá nhân, đơn vị, tổ chức có liên quan, đơn vị thi hành án dân sự có thẩm quyền và viện kiểm sát cùng cấp. Trong trường hợp quyết định áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời đối với tài sản có đăng ký quyền sở hữu thì đương sự có nghĩa vụ nộp bản sao quyết định cho đơn vị quản lý đăng ký quyền sở hữu. Quyết định áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời được thi hành theo hướng dẫn của pháp luật về thi hành án dân sự.

Hiệu lực và việc thi hành biện pháp khẩn cấp tạm thời được quy định tại Điều 123, Điều 126 Bộ luật tố tụng dân sự.

3. Thủ tục huỷ bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Việc huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải được thực hiện theo một trình tự, thủ tục nhất định. Bộ luật tố tụng dân sự 2015 có quy định cụ thể về thủ tục này như sau:

Trường hợp theo yêu cầu của người đề nghị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Bước 1: Người yêu cầu huỷ bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời làm đơn đề nghị gửi đến Toà án để được xem xét, giải quyết.

Bước 2: Toà án xử lý đơn

– Trường hợp Tòa án nhận đơn yêu cầu trước khi mở phiên tòa thì Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án phải xem xét, giải quyết trong thời hạn 03 ngày công tác, kể từ ngày nhận đơn.

– Trường hợp Hội đồng xét xử nhận đơn yêu cầu huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời tại phiên tòa thì Hội đồng xét xử xem xét, thảo luận, giải quyết tại phòng xử án. Nếu chấp nhận thì Hội đồng xét xử ra quyết định huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời ngay; nếu không chấp nhận yêu cầu huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời thì Hội đồng xét xử phải thông báo ngay tại phòng xử án và ghi vào biên bản phiên tòa.

4. Trường hợp hủy bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời khác 

Căn cứ vào các quy định cụ thể, Tòa án ra quyết định huỷ bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời tương ứng.

Trường hợp đã có bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật thì việc giải quyết yêu cầu hủy quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời do một Thẩm phán được Chánh án của Tòa án đã ra quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phân công giải quyết.

Lưu ý: Khi hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời, Tòa án phải xem xét, quyết định để người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời nhận lại chứng từ bảo lãnh được bảo đảm bằng tài sản của ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác hoặc khoản tiền, kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá, trừ trường hợp yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không đúng mà gây tổn hại cho người bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời hoặc cho người thứ ba thì phải bồi thường.

5. Thủ tục đề nghị hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời

5.1 Trình tự thủ tục

Bước 1: Người yêu cầu huỷ bỏ việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời làm đơn đề nghị gửi đến Toà án để được xem xét, giải quyết.

Bước 2: Toà án xử lý đơn

Trường hợp Tòa án nhận đơn yêu cầu trước khi mở phiên tòa thì Thẩm phán được phân công giải quyết vụ án phải xem xét, giải quyết trong thời hạn 03 ngày công tác, kể từ ngày nhận đơn.

Trường hợp Hội đồng xét xử nhận đơn yêu cầu huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời tại phiên tòa thì Hội đồng xét xử xem xét, thảo luận, giải quyết tại phòng xử án.

Nếu chấp nhận thì Hội đồng xét xử ra quyết định huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời ngay; nếu không chấp nhận yêu cầu huỷ bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời thì Hội đồng xét xử phải thông báo ngay tại phòng xử án và ghi vào biên bản phiên tòa.

5.2 Đơn đề nghị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Căn cứ khoản 1 Điều 133 Bộ Luật tố tụng dân sự thì đơn yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời phải có các nội dung chính sau đây:

Ngày, tháng, năm làm đơn;

Tên, địa chỉ; số điện thoại, fax, địa chỉ thư điện tử (nếu có) của người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;

Tên, địa chỉ; số điện thoại, fax, địa chỉ thư điện tử (nếu có) của người bị yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;

Tóm tắt nội dung tranh chấp hoặc hành vi xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình;

Lý do cần phải áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời;

Biện pháp khẩn cấp tạm thời cần được áp dụng và các yêu cầu cụ thể.

Tùy theo yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời mà người yêu cầu phải gửi tới cho Tòa án chứng cứ để chứng minh cho sự cần thiết phải áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đó.

Thẩm quyền ra quyết định hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời

Căn cứ Điều 112 Bộ Luật tố tụng dân sự 2015 quy định về thẩm quyền hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời được quy định như sau:

Trước khi mở phiên tòa, việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời do một Thẩm phán xem xét, quyết định.

Tại phiên tòa, việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời do Hội đồng xét xử xem xét, quyết định.

Khi hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời thì tài sản bảo đảm xử lý thế nào?

Căn cứ khoản 2 Điều 138 Bộ Luật tố tụng dân sự quy định: Trường hợp hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời, Tòa án phải xem xét, quyết định để người yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời nhận lại chứng từ bảo lãnh được bảo đảm bằng tài sản của ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác hoặc khoản tiền, kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá.

Quyết định áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời có hiệu lực thi hành ngay.