Chỉ số giá tiêu dùng là cụm từ được nhắc đến thường xuyên qua báo đài, tin tức. Chỉ số này ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế đất nước nói riêng và thế giới nói chung. Tuy nhiên để hiểu rõ và chính xác về Chỉ số giá tiêu dùng, mời các bạn cân nhắc nội dung trình bày dưới đây của LVN Group.
1. Chỉ số giá tiêu dùng là vì? Và ý nghĩa của chỉ số này?
1.1. Khái niệm chỉ số giá tiêu dùng
Chỉ số CPI là chỉ số giá tiêu dùng. CPI viết tắt của “Consumer Price Index”. Chỉ số tính theo phần trăm để phản ánh mức thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo thời gian. Đây là chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất để đo lường mức giá và sự thay đổi của mức giá chính là lạm phá. Để hiểu thêm về chỉ số này mời bạn cân nhắc qua nội dung trình bày sau đây. Sở dĩ chỉ là thay đổi tương đối vì chỉ số này chỉ dựa vào một giỏ hàng hóa uỷ quyền cho toàn bộ hàng tiêu dùng. Chỉ số này còn có ý nghĩa đo lường mức giá trung bình của giỏ hàng hóa và dịch vụ mà một người tiêu dùng điển hình mua.
Tìm hiểu cách tính chỉ số giá tiêu dùng
1.2. Ý nghĩa chỉ số giá tiêu dùng
CPI là một chỉ số kinh tế cần thiết. Nó là thước đo lạm phát được sử dụng rộng rãi nhất. Đồng thời, CPI cũng phản ánh tính hiệu quả của các chính sách kinh tế quốc gia. Chỉ số CPI gửi tới cho Chính phủ, doanh nghiệp và người dân cái nhìn tổng quan về sự thay đổi của giá cả chung.
Mặt khác, nó cũng là yếu tố nền tảng để đưa ra những quyết sách liên quan đến kinh tế. Nắm bắt được sự thay đổi giá cả giúp Chính phủ kịp thời điều chỉnh hoặc đề xuất các chính sách tiền tệ, kinh tế phù hợp, tránh các rủi ro có thể xảy ra. Ví dụ như lạm phát quá cao, giảm phát hoặc nguy cơ về khủng hoảng kinh tế.
CPI cũng có thể được dùng như một công cụ giảm phát cho các chỉ số kinh tế khác. Mặt khác, nó còn được sử dụng để đánh giá sức mua của đồng tiền quốc gia. Nếu mức giá tăng thì sức mua tiền tệ sẽ giảm do đồng tiền đang có xu hướng mất giá. Khi này, người dân thường có xu hướng tích lũy các dạng tài sản khác như vàng hoặc ngoại tệ.
Về phía người dân, CPI sẽ giúp họ có được mức lương cơ bản và các chế độ an sinh phù hợp hơn. Thông qua CPI, Nhà nước có thể nắm được xu thế giá cả từ đó điều chỉnh chính sách và các quy định liên quan để tương xứng với mức sống của người dân.
2. Tìm hiểu cách tính chỉ số giá tiêu dùng
Việc tính chỉ số giá tiêu dùng cũng khá đơn giản. Cách tính tiêu chuẩn thường gồm 4 bước sau:
- Bước 1: Xác định giỏ hàng hóa tiêu biểu
Thông qua các hoạt động điều tra khảo sát, có thể xác định được số lượng và danh mục hàng hóa tiêu biểu mà một người dân thường mua.
- Bước 2: Xác định giá cả từng loại sản phẩm trong giỏ hàng
- Bước 3: Tính tổng chi phí của giỏ hàng bằng cách lấy số lượng nhân với mức giá tương ứng
- Bước 4: Tính chỉ số giá tiêu dùng bằng công thức sau:
Trong đó:
– Thời kỳ t là thời gian cần tính CPI
– Năm cơ sở được lấy bất kỳ, thường theo chu kỳ 5 – 7 năm
Ví dụ: Tính CPI vào năm 2021 với giỏ hàng hóa và mức giá tại năm cơ sở 2016 như sau:
Tổng chi phí để mua thịt vào năm 2016: 80.000 x 3 = 240.000đ
Tổng chi phí để mua thịt vào năm 2021: 100.000 x 3 = 300.000đ
Tổng chi phí để mua trứng gà vào năm 2016: 2.000 x 10 = 20.000đ
Tổng chi phí để mua trứng gà vào năm 2021: 3.000 x 10 = 30.000đ
Vậy chỉ số CPI năm 2021 là: CPI = (300.000 + 30.000) / (240.000 + 30.000) x 100 = 122
3. Các vấn đề gặp phải khi tính toán chỉ số giá tiêu dùng
Do sử dụng giỏ hàng hoá cố định nên khi tính toán CPI có ba vấn đề chính dẫn đến hạn chế của CPI như sau:
- Chỉ số CPI không phản ánh độ lệch thay thế:
Bởi vì công thức tính chỉ số CPI ta sử dụng giỏ hàng hoá cố định. Vì trong trường hợp các mặt hàng được cố định trong giỏ tăng giá hàng loạt. Thì người tiêu dùng sẽ có xu hướng ít tiêu dùng những mặt hàng đã trở nên quá đắt đỏ mà tiêu dùng nhiều những hàng hoá đỡ đắt đỏ hơn. Cho nên yếu tố này làm CPI đã đánh giá cao hơn thực tiễn mức giá.
- Chỉ số CPI không phản ánh sự thay đổi của chất lượng hàng hoá:
Bởi vì nếu mức giá của một hàng hoá cụ thể nào đó tăng. Nhưng chất lượng cũng tăng tương ứng thậm chí tăng hơn thì rõ ràng mức giá này không tăng. Chất lượng hàng hoá dịch vụ nhìn chung đều có xu hướng được nâng cao cho nên CPI cũng đã phóng đại mức giá.
- Chỉ số CPI không phản ánh sự xuất hiện của những hàng hoá mới:
Bởi vì khi tính chỉ số CPI chúng ta sử dụng giỏ hàng hoá cố định. Trong khi nếu có hàng hoá mới xuất hiện thì một đơn vị tiền tệ có thể mua được các sản phẩm đa dạng hơn. CPI không phản ánh được sự gia tăng sức mua này của đồng tiền nên vì thế lại đánh giá mức giá cao hơn thực tiễn.
Trên đây là chia sẻ của LVN Group về chỉ số giá tiêu dùng và những vấn đề liên quan. Hy vọng nội dung trình bày đã gửi tới cho bạn những kiến thức bổ ích và có cái nhìn cụ thể hơn về chỉ số giá tiêu dùng. Để cập nhật thêm những thông tin thú vị về tài chính – chứng khoán, hãy cân nhắc tại LVN Group thường xuyên bạn !!