Tình tiết “Phạm tội lần đầu” trong tội tàng trữ trái phép chất ma túy

Trong các tội phạm về ma túy, pháp luật hình sự không chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy mà chỉ truy cứu trách nhiệm đối với hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy.

Tình tiết “Phạm tội lần đầu” trong tội tàng trữ trái phép chất ma túy

1. Khái niệm về Tàng trữ trái phép chất ma túy

Theo đó, khoản 1 Điều 249 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 có quy định: “Người nào tàng trữ trái phép chất ma túy mà không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển, sản xuất trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm”.

Trước đây, trong văn bản quy phạm đã đưa ra khái niệm về Tàng trữ trái phép chất ma túy như sau:

“Tàng trữ trái phép chất ma túy” là cất giữ, cất giấu bất hợp pháp chất ma túy ở bất cứ nơi nào (như trong nhà, ngoài vườn, chôn dưới đất, để trong vali, cho vào thùng xăng xe, cất dấu trong quần áo, tư trang mặc trên người hoặc theo người…) mà không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển hay sản xuất trái phép chất ma túy. Thời gian tàng trữ dài hay ngắn không ảnh hưởng đến việc xác định tội này”.

Xem thêm: Văn bản hướng dẫn các quy định về Tội tàng trữ trái phép chất ma túy

2. “Phạm tội lần đầu” trong tội tàng trữ trái phép chất ma túy

Trường hợp phạm tội lần đầu, thì có thể chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy, mà chưa phải truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Nghị định số 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình:

“Điều 21. Vi phạm các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy

….2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

a) Tàng trữ, vận chuyển hoặc chiếm đoạt chất ma túy trái phép;…”

Vì vậy, nếu người tàng trữ ma túy chưa bị xử phạt hành chính về tội tàng trữ ma túy hoặc chưa bị kết án về tội này hoặc một trong các tội có liên quan đến ma túy của Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 thì chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, có thể phải chịu xử phạt hành chính với số tiền là từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng và chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo đó, nếu người đã bị xử lý vi phạm hành chính về tội tàng trữ trái phép chất ma túy nhưng lại tiếp tục tái phạm thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều 249 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã quy định từng khung hình phạt riêng theo hướng tăng nặng tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Đối với Tội tàng trữ trái phép chất ma túy, mức hình phạt nhẹ nhất khoản 1 có khung hình phạt từ 1 năm đến 5 năm tù và mức hình phạt nặng nhất theo khoản 4 là phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân.

Xem thêm: Khách thể của tội tàng trữ trái phép chất ma túy- Cập nhật năm 2023

3. Một số câu hỏi thường gặp

3.1 Người có hành vi mua bán trái phép chất ma túy phạm tội lần đầu có cơ hội được ra tù trước thời hạn không?

Căn cứ theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bởi khoản 9 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 như sau:

“Điều 66. Tha tù trước thời hạn có điều kiện

…

1. Người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Phạm tội lần đầu;

b) Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt;

c) Có nơi cư trú rõ ràng;

d) Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường tổn hại và án phí;

đ) Đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.

Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì phải chấp hành được ít nhất là một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn;

e) Không thuộc một trong các trường hợp phạm tội quy định tại khoản 2 Điều này.”

Theo đó, người có hành vi mua bán trái phép chất ma túy phạm tội lần đầu chỉ mới đáp ứng được 1 điều kiện để được tha tù trước thời hạn mà thôi.

Cho nên cần phải thực hiện đủ các điều kiện theo hướng dẫn trên thì được tha tù trước thời hạn.

3.2 Người có hành vi mua bán trái phép chất ma túy mà tự đầu thú thì có được hưởng tình tiết giảm nhẹ được không?

Căn cứ theo hướng dẫn tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

“Điều 51. Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:

a) Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;

b) Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường tổn hại hoặc khắc phục hậu quả;

c) Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;

d) Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;

đ) Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;

e) Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;

g) Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;

h) Phạm tội nhưng chưa gây tổn hại hoặc gây tổn hại không lớn;

i) Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;

k) Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;

l) Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;

m) Phạm tội do lạc hậu;

n) Người phạm tội là phụ nữ có thai;

o) Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;

p) Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;

q) Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;

r) Người phạm tội tự thú;

…”

Theo đó, nếu người có hành vi mua bán trái phép chất ma túy mà tự đầu thú thì sẽ được hưởng tình tiết giảm nhẹ.

3.3 Quy định về việc hưởng án treo?