Tội xâm phạm sở hữu là gì? Các tội xâm phạm sở hữu theo quy định của BLHS 2015?

Quyền sở hữu bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu theo hướng dẫn của luật. Thực hiện hành vi xâm phạm sở hữu tức là người đó đã thực hiện hành vi xâm phạm quyền cơ bản của công dân, và quyền sở hữu này phải được pháp luật bảo vệ. Bài viết sau đây gửi tới thông tin về tội phạm xâm phạm quyền sở hữu  và các quy định về tội phạm xâm phạm quyền sở hữu trong BLHS hiện hành.

1. Tội xâm phạm sở hữu là gì?

Tội xâm phạm quyền sở hữu là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại cho quyền sở hữu tài sản của cá nhân được nhà nước thừa nhận.

2. Các tội xâm phạm sở hữu trong Bộ luật Hình sự

Các tội xâm phạm quyền sở hữu được quy định tại chương XVI của Bộ luật hình sự.

Theo đó, có 13 tội thuộc nhóm tội này.

Căn cứ vào tính chất của mục đích phạm tội, có thể chia 13 tội thành 2 nhóm:

(i) Nhóm các tội có mục đích tư lợi;

(ii) Nhóm các tội không có mục đích tư lợi.

Nhóm các tội có mục đích tư lợi

Nhóm các tội có mục đích tư lợi được chia thành 2 nhóm nhỏ, gồm nhóm các tội có mục đích chiếm đoạt và nhóm các tội không có mục đích chiếm đoạt.

Nhóm các tội có mục đích chiếm đoạt

Tội cướp tài sản;

Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản;

Tội cưỡng đoạt tài sản;

Tội cướp giật tài sản tại Điều 171 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;

Tội công nhiên chiếm đoạt tài sản;

Tội trộm cắp tài sản được quy định tại Điều 173 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;

Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản;

Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Nhóm các tội không có mục đích chiếm đoạt

Tội chiếm giữ trái phép tài sản;

Tội sử dụng trái phép tài sản.

Nhóm các tội không có mục đích tư lợi

Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản;

Tội thiếu trách nhiệm gây tổn hại nghiêm trọng đến tài sản của Nhà nước, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp tại Điều 179 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;

Tội vô ý gây tổn hại nghiêm trọng đến tài sản tại Điều 180 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Tham khảo Bàn về các tội xâm phạm sở hữu có tính chiếm đoạt 

3. Phân tích về các tội xâm phạm sở hữu

Khách thể của tội phạm

Theo luật hình sự Việt Nam, những tội được coi là tội xâm phạm sở hữu và cùng được quy định trong Chương XVI Bộ luật Hình sự là những tội có cùng khách thể là quan hệ sở hữu.

– Các tội xâm phạm sở hữu phải là những hành vi gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại cho quan hệ sở hữu.

– Sự gây tổn hại này phải phản ánh trọn vẹn bản chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.

Một hành vi tuy cũng gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại cho quan hệ sở hữu chung nhưng sẽ không phải là tội xâm phạm sở hữu nếu hành vi này đồng thời còn gây tổn hại cho những quan hệ xã hội khác và sự gây tổn hại này mới thể hiện được trọn vẹn nhất bản chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi. Trong trường hợp này khách thể (trực tiếp) không phải là quan hệ sở hữu.

Tham khảo Công nhiên chiếm đoạt tài sản là gì? Phân tích chi tiết

Đối tượng tác động của tội phạm

Tài sản – đối tượng vật chất nhờ đó có sự tồn tại quan hệ sở hữu. Theo BLDS Việt Nam bao gồm: Vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Khi xác định đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu ở các dạng thể hiện này cần chú ý:

– Một số vật do tính chất và công dụng đặc biệt không được coi là đối tượng tác động của các tội hoặc một số tội xâm phạm sở hữu mà là đối tượng tác động của các hành vi phạm tội khác.

– Vật khi không còn là tài sản vì đã bị chủ tài sản hủy bỏ cũng sẽ không còn là đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu.

– Tiền luôn luôn cso thể là đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu

– Giấy tờ có giá có thể là phương tiện phạm tội giúp người phạm tội có thể xâm phạm sở hữu. Trong một số trường hợp, giấy tờ này có thể là đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu. Đó là trường hợp giấy tờ có giá cho phép bất kì ai có giấy tờ này đều có thể sử dụng được.

– Quyền về tài sản nói chung không thể là đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu. Nhưng những giấy tờ thể hiện quyền về tài sản như hóa đơn lĩnh hàng,… có thể là đối tượng tác động của nhóm tội này trong những trường hợp giấy tờ này cho phép ai cũng có thể sử dụng được.

Tài sản được pháp luật nói chung cũng như luật hình sự nói riêng bảo vệ, về nguyên tắc phải là tài sản hợp pháp. Tuy nhiên điều này không có nghĩa những hành vi xâm phạm tài sản bất hợp pháp của công dân khác không bị coi là phạm tội. Hành vi xâm phạm tài sản của người khác, dù tài sản đó là tài sản bất hợp pháp, vẫn bị coi là trái pháp luật và có thể cấu thành tội xâm phạm sở hữu. Việc coi những hành vi đó là trái pháp luật và có thể bị xử lí về mặt hình sự là hoàn toàn cần thiết, để đảm bảo trật tự chung của xã hội.

Tài sản, về nguyên tắc, chỉ là đối tượng của những hành vi phạm tội do người không phải là chủ sở hữu thực hiện.

Trong những trường hợp đặc biêt, tài sản có thể là đối tượng của những hành vi phạm tội do chính chủ tài sản thực hiện (tài sản đó có thể là tài sản của riêng người có hành vi phạm tội hoặc là tài sản chung với người khác). Đó là những trường hợp hành vi phạm tội, về cách thức, tuy tác động đến tài sản của người thực hiện nhưng thực chất lại nhằm gây tổn hại về tài sản cho người khác hoặc cho người cùng sở hữu với mình.

Mặt khách quan của tội phạm

Những cách thức thể hiện của hành vi khách quan có thể là:

– Hành vi chiếm đoạt

– Hành vi chiếm giữ trái phép

– Hành vi sử dụng trái phép

– Hành vi hủy hoại, làm hư hỏng, làm mất mát, làm lãng phí tài sản.

Trong những hành vi đó có hành vi có thể được thực hiện bằng cách thức hành động và không hành động (hành vi hủy hoại); có hành vi chỉ được thực hiện bằng hành động (chiếm đoạt).

Hậu quả mà những hành vi nói trên gây ra trước hết là tổn hại gây ra cho quan hệ sở hữu, thể hiện dưới dạng tổn hại vật chất cụ thể như tài sản bị chiếm đoạt, tài sản bị hư hỏng, bị hủy hoại, tài sản bị sử dụng,…

Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của hầu hết các tội xâm phạm sở hữu là những người có năng lực Trách nhiệm hình sự (bao gồm cả tuổi chịu trách nhiệm hình sự) đều có khả năng trở thành chủ thể của nhiều tội thuộc nhóm tội phạm sở hữu.

Mặt chủ quan của tội phạm

– Lỗi của người thực hiện các tội xâm phạm sở hữu có thể là cố ý như ở tội trộm cắp tài sản; hoặc vô ý như ở tội vô ý gây tổn hại nghiêm trọng đến tài sản.

– Động cơ phạm tội có thể khác nhau nhưng không được mô tả trong các Cấu thành tội phạm, trừ Cấu thành tội phạm của tội sử dụng trái phép tài sản.

4. Giải đáp có liên quan

Các tội danh xâm phạm sở hữu có tính chiếm đoạt chỉ nêu tội danh, không quy định cụ thể cấu thành tội phạm?

3 tội phạm trong 8 tội danh xâm phạm sở hữu có tính chiếm đoạt chỉ nêu tội danh, không quy định cụ thể cấu thành tội phạm, đặc biệt là không mô tả hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm nên đã dẫn đến nhiều trường hợp hiểu và thực hiện không thống nhất, có nhiều trường hợp có sự nhầm lẫn trong việc định tội danh. Căn cứ là các tội: Tội cướp giật tài sản (Điều 171 BLHS), tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 172 BLHS), tội trộm cắp tài sản (Điều 173 BLHS).

Đối tượng tác động của các tội phạm xâm phạm quyền sở hữu có tính chiếm đoạt là gì?

Đối tượng tác động chính của các tội xâm phạm quyền sở hữu có tính chiếm đoạt là tài sản – đối tượng vật chất nhờ đó có sự tồn tại quan hệ sở hữu.

Chi phí khi sử dụng dịch vụ của LVN Group?

Công ty LVN Group gửi tới dịch vụ và tư vấn với chi phí thấp giúp quý khách hàng hoàn thiện hồ sơ, các thủ tục pháp lý nhanh chóng và chính xác nhất.

Trên đây là các thông tin LVN Group gửi tới đến quý bạn đọc về tội phạm xâm phạm quyền sở hữu. Trên thực tiễn thực hiện có thể phát sinh các vướng mắc bất cập, nếu bạn có câu hỏi gì về tội phạm xâm phạm quyền sở hữu hay những vấn đề khác quý khách hàng có thể liên hệ với chúng tôi. Công ty Luật LVN Group luôn sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng!