Tổng hợp Các báo cáo kiểm toán nội bộ hiện nay

1. Kiểm toán nội bộ là gì?

Kiểm toán nội bộ là hoạt động đảm bảo và tư vấn độc lập nhằm gia tăng giá trị và cải thiện hoạt động kinh doanh, đặc biệt là hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp. Họ giúp cho doanh nghiệp dễ dàng đạt được các mục tiêu đề ra nhờ vào việc áp dụng các phương pháp, thiết kế các hệ thống và nâng cao hiệu quả các quy trình quản lý rủi ro, kiểm soát và quản trị.

2. Vai trò, chức năng của kiểm toán nội bộ là gì?

Dựa vào hệ thống vận hành và phát triển của một doanh doanh nghiệp, kiểm toán nội bộ có vai trò, chức năng:

– Đảm bảo với các bên liên quan của doanh nghiệp là hoạt động kiểm soát tài chính đã được vận hành hữu hiệu và hiệu quả trong phạm vi đạo đức nghề nghiệp.

– Duy trì việc quản lý rủi ro của doanh nghiệp để đảm bảo giám sát và đánh giá hợp lý.

– Phát hiện kịp thời, điều tra các hành vi gian lận trong doanh nghiệp.

– Phát hiện những sai sót trong hoạt động của doanh nghiệp để từ đó kịp thời tư vấn, tham mưu cho lãnh đạo doanh nghiệp có những định hướng trong hoạt động quản trị rủi ro.

3. Các trường hợp bắt buộc phải kiểm toán nội bộ theo hướng dẫn của Pháp luật Việt Nam

Theo quy định tại Điều 10 Nghị định 05/2019/NĐ–CP thì các doanh nghiệp sau đây bắt buộc phải thực hiện kiểm toán nội bộ:

(1)  Công ty niêm yết.

(2)  Doanh nghiệp có vốn điều lệ của nhà nước trên 50% là công ty mẹ theo mô hình công ty mẹ – công ty con.

(3)  Doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ – công ty con.

Các doanh nghiệp nêu trên có thể thuê ngoài các tổ chức kiểm toán độc lập đủ tiêu chuẩn hoạt động theo hướng dẫn để thực hiện kiểm toán nội bộ. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải đảm bảo rằng các tổ chức kiểm toán phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của kiểm toán nội bộ và các yêu cầu theo Điều 5, Điều 6 tại Nghị định 05/2019/NĐ–CP

4. Báo cáo trong kiểm toán nội bộ là gì và bao gồm những nội dung gì?

Báo cáo kiểm toán nội bộ là văn bản do kiểm toán viên lập sau khi kết thúc việc kiểm toán, đưa ra ý kiến, đánh giá về báo cáo tài chính của công ty và những nội dung khác đã được kiểm toán theo hợp đồng kiểm toán. Một báo cáo kiểm toán cơ bản phải tuân thủ các nội dung sau:

• Tổng quan về đơn vị được kiểm toán
• Ý kiến kiểm toán
• Các phát hiện có rủi ro trọng yếu
• Phạm vi công việc
• Phương pháp thực hiện
• Kết quả kiểm toán chi tiết: trình bày chi tiết kết quả theo từng quy trình hoặc trình bày tổng hợp kết quả theo từng nội dung rà soát thuộc phạm vi kiểm toán

5. Các yêu cầu của báo cáo trong kiểm toán nội bộ và quy trình báo cáo

Nhìn chung, các yêu cầu của báo cáo kiểm toán bao gồm các tiêu chuẩn: chuẩn xác, khách quan, rõ ràng, súc tích, mang tính xây dựng và kịp thời. Và các báo cáo kiểm toán phải được thực hiện theo quy trình chung như sau:

• Lập báo cáo kiểm toán dự thảo: Cập nhật báo cáo kiểm toán nội bộ dự thảo sau buổi họp tổng kết với đơn vị được kiểm toán
• Phê duyệt báo cáo dự thảo: Giám đốc kiểm toán nội bộ phê duyệt báo cáo kiểm toán dự thảo, rà soát lại các tài liệu kiểm toán nội bộ
• Lấy ý kiến về báo cáo dự thảo: Gửi báo cáo dự thảo cho ban quản lý đơn vị được kiểm toán để xác nhận và xin phản hồi
• Lập báo cáo chính thức: Báo cáo kiểm toán nội bộ chính thức trên cơ sở báo cáo kiểm toán dự thảo và các ý kiến phản hồi
• Phát hành báo cáo kiểm toán: Bao gồm Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Ban Giám đốc, Đơn vị bị kiểm toán khác,…

6. Các báo cáo kiểm toán nội bộ hiện nay

Báo cáo đột xuất là báo cáo cho các cuộc kiểm toán khi có yêu cầu hoặc khi có các thông tin về dấu hiệu sai phạm, dấu hiệu rủi ro cao ở các đối tượng kiểm toán. Với nội dung trình bày như báo cáo kiểm toán cho từng cuộc kiểm toán ở trên. 

Báo cáo kiểm toán hàng năm là báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện kế hoạch kiểm toán nội bộ của năm trước, phải nêu rõ các nội dung sau: 

Kế hoạch kiểm toán đã đề ra;  

Công việc kiểm toán đã được thực hiện; 

Tồn tại, sai phạm lớn đã được phát hiện; 

Biện pháp mà kiểm toán nội bộ đã kiến nghị; 

Đánh giá về hệ thống kiểm soát nội bộ liên quan đến hoạt động được kiểm toán và đề xuất nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ; 

Tình hình thực hiện các biện pháp, kiến nghị, đề xuất của kiểm toán nội bộ;

Chữ ký của người phụ trách kiểm toán nội bộ. 

Theo Chuẩn mực quốc tế về thực hành chuyên môn Kiểm toán Nội bộ (International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing – Standards) ban hành bởi Hiệp hội kiểm toán nội bộ IIA: tuy không phân loại các loại báo cáo như trên nhưng cũng có những quy định và hướng dẫn về trình bày kết quả công tác của bộ phận Kiểm toán nội bộ ( được tạm dịch là “Báo cáo kết quả kiểm toán/ tư vấn”) ở các điều sau: 

2400 – Báo cáo kết quả kiểm toán/tư vấn; 

2410 – Các tiêu chí báo cáo; 

2420 – Chất lượng báo cáo; 

2421 – Sai sót và bỏ sót; 

2430 – Việc sử dụng cụm từ “được thực hiện tuân thủ Chuẩn mực Quốc tế về Thực hành Chuyên môn Kiểm toán nội bộ”; 

2431 – Trình bày các vấn đề không tuân thủ;  

2440 – Phát hành và gửi báo cáo; 

2450 – Ý kiến tổng thể. 

Các báo cáo kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp được gửi cho: (1) cấp trên trực tiếp (đối với doanh nghiệp niêm yết là Ban kiểm soát hoặc Hội đồng Quản trị (với các thành viên độc lập và không điều hành)), (2) cấp quản lý điều hành (Chủ tịch công ty, Tổng Giám đốc/ Giám đốc), (3) các đối tượng khác theo quy chế kiểm toán nội bộ của doanh nghiệp (Xem thêm Điều 16, Nghị định 05/2019/NĐ-CP ngày 22 tháng 01 năm 2019).