Tổng quan thị trường trái phiếu

Trong thời buổi hiện nay, cổ phiếu không còn là thuật ngữ quá xa lạ đối với tất cả mọi người. Cổ phiếu được coi như một cách thức kinh doanh, đầu tư của những chủ thể có điều kiện cũng như có sở thích đối với cổ phiếu. Vậy, cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam là thế nào? Hãy cùng theo dõi nội dung trình bày bên dưới của LVN Group để được trả lời câu hỏi và biết thêm thông tin chi tiết về cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam.

1.Cổ phiếu

Trước khi nghiên cứu về cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam, chủ thể cần nắm được khái quát về cổ phiếu.

Cổ phiếu là loại chứng khoán, được phát hành dưới dạng chứng chỉ, hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, khi tham gia vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Người nắm giữ cổ phiếu trở thành cổ đông và đồng thời là chủ sở hữu của công ty phát hành.

Thông thường hiện nay các công ty cổ phần thường phát hành hai dạng cổ phiếu:

• Cổ phiếu thường:

Các cổ đông sở hữu cổ phiếu thường được:

Quyền tự do chuyển nhượng

Quyền biểu quyết đối với các quyết định của công ty tại Đại hội cổ đông

Được hưởng cổ tức theo kết quả kinh doanh và giá trị cổ phiếu đang nắm giữ

• Cổ phiếu ưu đãi:

Các cổ đông năm giữ cổ phiếu ưu đãi có quyền hạn và trách nhiệm hạn chế như:

Lợi tức ổn định

Không có quyền được bầu cử, ứng cử

Được nhận cổ tức đầu tiên. Khi công ty bị phá sản thì họ cũng là những người được công ty trả trước sau đó mới đến cổ đông thường.

– Một số kiến thức cơ bản khác về sàn giao dịch cổ phiếu:

• Khung giờ giao dịch chứng khoán trên các sàn phổ biến:

Thông thường giao dịch vào giờ hành chính cụ thể là từ 9h – 11h30 và 13h – 15h thứ 2 đến thứ 6, trừ ngày lễ.

• Đơn vị giao dịch:

HOSE: Lô chẵn (10), lô lẻ (1 – 9).

HNX: Lô chẵn (100), lô lẻ (1 – 99).

UPCOM: Lô chẵn (100), lô lẻ (1 – 99).

• Màu hiển thị trên bảng giá chứng khoán: Thể hiện diễn biến các giao dịch trên thị trường bao gồm: tình trạng giao dịch, các bước giá, giá gần nhất, tổng khối lượng giao dịch và mức giá cao/thấp nhất trong phiên.

Màu xanh: Giá tăng so với giá tham chiếu.

Màu đỏ: Giá giảm so với tham chiếu.

Màu vàng: Giá bằng với tham chiếu.

2.Trái phiếu

Khi nghiên cứu cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam, chủ thể cần biết được khái quát về trái phiếu. Căn cứ:

Trái phiếu là một loại chứng khoán quy định nghĩa vụ của công ty phát hành (người vay tiền) phải trả cho người nắm giữ trái phiếu (người cho vay) một khoản tiền xác định;

– Thu nhập của trái phiếu là tiền lãi, là khoản thu cố định thường kỳ, và không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của công ty phát hành;

– Trái phiếu là chứng khoán nợ, vì vậy khi Công ty bị giải thể hoặc phá sản thì trước hết Công ty phải có nghĩa vụ thanh toán cho những người nắm giữ Trái Phiếu trước, sau đó mới chia cho các Cổ đông.

Đặc điểm trái phiếu:

– Có xác định khoảng thời gian cụ thể;

– Công ty phát hành phải hoàn trả khoản cho vay ban đầu khi nó đáo hạn;

Trái phiếu chuyển đổi là:

– Trái phiếu chuyển đổi là loại trái phiếu mà người sở hữu có thể chuyển đổi thành cổ phiếu thông thường của công ty cổ phần phát hành với tỷ suất và thời hạn chuyển đổi được ấn định ngay lúc phát hành trái phiếu.

– Đây được coi là bản lồng ghép giữa trái phiếu và quyền mua cổ phiếu do chính công ty phát hành trái phiếu.

3.Cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam giống nhau thế nào?

Cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam giống nhau cụ thể là:

Đều là loại hình đầu tư chứng khoán, Trong đó người đầu tư cần bỏ ra một số vốn nhất định, để sở hữu được loại phiếu mà các tổ chức phát hành.

Nhà đầu tư đều có thể bán để thu hồi vốn hoặc thay đổi cách thức đầu tư ở bất cứ thời gian nào.

Nhà đầu tư của hai loại hình này đều phải đối mặt với rủi ro trong trường hợp các doanh nghiệp hoặc tổ chức gặp khó khăn về tài chính hoặc có nguy cơ phá sản.

Đối mặt với nguy cơ rủi ro về thanh khoản. Tức là, nhà đầu tư không thể bán được trái phiếu/ cổ phiếu ngay lập tức hoặc không bán được với mức giá như kỳ vọng. Cũng vì vậy, khoản tiền dùng vào việc đầu tư trái phiếu, cổ phiếu của bạn nên là khoản tiền rảnh rỗi trong khoảng thời gian dài để hạn chế nhất những trường hợp bị động về tài chính.

Bất kể khi tham gia đầu tư, mua bán trái phiếu hay cổ phiếu, các nhà đầu tư và bên phát hành cần tuân theo một số quy định chung của thị trường chứng khoán cũng như quy định của nhà nước và Bộ tài Chính. Do vậy, ngay từ khi bắt đầu, bạn nên nghiên cứu kỹ các quy định về pháp luật, hình phạt xử lý vi phạm, liên quan đến gian lận khi mua bán trái phiếu hay cổ phiếu.

4.Cổ phiếu và trái phiếu khác nhau thế nào?

Phân biệt cổ phiếu và trái phiếu như sau:

• Về bản chất

Cổ phiếu là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ ghi nhận quyền sở hữu đối với một phần vốn điều lệ công ty.

Trái phiếu là chứng chỉ ghi nhận nợ của tổ chức phát hành và quyền sở hữu đối với một phần vốn vay của chủ sở hữu.

• Về chủ thể có thẩm quyền phát hành

Đối với cổ phiếu: chỉ có Công ty cổ phần có quyền phát hành cả cổ phiếu. Công ty trách nhiệm hữu hạn không có quyền phát hành cổ phiếu.

Đối với trái phiếu: công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn đều có quyền phát hành trái phiếu.

• Tư cách chủ sỡ hữu

Cổ phiếu: Người sở hữu cổ phiếu được gọi là cổ đông của công ty cổ phần

Trái phiếu: Người sở hữu trái phiếu không phải là thành viên hay cổ đông của công ty, họ trở thành chủ nợ của công ty.

• Quyền của chủ sở hữu

Đối với Cổ phiếu: Người sở hữu cổ phiếu của công ty cổ phần trở thành cổ đông của công ty và tùy thuộc vào loại cổ phần họ nắm giữ, họ có những quyền khác nhau trong công ty. Người sở hữu cổ phiếu của công ty cổ phần được chia lợi nhuận (hay còn gọi là cổ tức), tuy nhiên lợi nhuận này không ổn định mà phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Họ có quyền tham gia vào việc quản lý và điều hành hoạt động của công ty, tham gia biểu quyết các  vấn đề của công ty, trừ cổ đông ưu đãi cổ tức và cổ đông ưu đãi hoàn lại không được dự họp Đại hội đồng cổ đông và biểu quyết các vấn đề của công ty.

Đối với Trái phiếu: Người sở hữu trái phiếu do công ty phát hành được trả lãi định kì, lãi suất ổn định, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.

• Thời gian sở hữu

Cổ phiếu: Không có thời hạn cụ thể, nó phụ thuộc vào ý chí và quyết định của chủ sở hữu cổ phiếu.

Trái phiếu: Có một thời hạn nhất định được ghi trong trái phiếu.

• Hệ quả của việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu

Cổ phiếu: Kết quả của việc phát hành cổ phiếu sẽ làm tăng vốn điều lệ của công ty cổ phần và làm thay đổi cơ cấu cổ phần của các cổ đông hiện hữu.

Trái phiếu: Kết quả của việc phát hành trái phiếu sẽ làm tăng vốn vay, nghĩa vụ trả nợ của công ty nhưng không làm thay đổi cơ cấu cổ phần của các cổ đông hiện hữu.

5.Tổng quan thị trường trái phiếu Việt Nam

Thị trường trái phiếu Việt Nam hình thành từ những năm 1990 và bắt đầu phát triển từ năm 2000. Trong giai đoạn từ 2011 đến nay, thị trường trái phiếu đã phát triển mạnh nhằm đáp ứng yêu cầu huy động vốn của Chính phủ, chính quyền địa phương, các ngân hàng chính sách và doanh nghiệp. Khuôn khổ pháp lý cho hoạt động của thị trường trái phiếu được ban hành trọn vẹn, đồng bộ từ cấp Luật, Nghị định đến Thông tư hướng dẫn.

5.1. Thị trường trái phiếu Chính phủ

Thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) đóng vai trò then chốt trên thị trường trái phiếu, nhằm đáp ứng 2 mục tiêu (i) là kênh huy động vốn hiệu quả cho NSNN và (ii) là thị trường chuẩn cho thị trường tài chính. Theo đó, thị trường TPCP Việt Nam đã từng bước phát triển để đảm nhiệm được cả 2 mục tiêu này.

– Về mục đích phát hành: TPCP do Bộ Tài chính phát hành nhằm mục đích huy động vốn cho NSNN.

– Về kế hoạch phát hành: Kế hoạch phát hành TPCP được Kho bạc Nhà nước công bố hàng năm. Mặt khác, tại thời gian đầu quý, KBNN công bố khối lượng phát hành dự kiến trong quý chia theo từng kỳ hạn để các nhà đầu tư chủ động bố trí nguồn vốn tham gia vào các phiên phát hành TPCP.

– Về phương thức phát hành: TPCP được phát hành theo các phương thức (i) đấu thầu (ii) bảo lãnh (iii) bán lẻ. Sau khi phát hành, TPCP được đăng lý, lưu ký tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán và niêm yết, giao dịch tại Sở GDCK nhằm tăng tính thanh khoản của trái phiếu. Hiện tại, chủ yếu TPCP được phát hành theo cách thức đấu thầu tại Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội.

 

– Về nhà tạo lập thị trường:  Nhà tạo lập thị trường là đối tượng duy nhất được tham gia vào các phiên phát hành TPCP, trái phiếu chính phủ bảo lãnh theo phương thức đấu thầu để mua trái phiếu cho chính mình hoặc mua cho khách hàng. Hàng năm, Bộ Tài chính đánh giá, xếp hạng về mức độ tham gia của nhà tạo lập thị trường theo các tiêu chí: (i) tình hình tài chính doanh nghiệp, (ii) sự tham gia trên thị trường sơ cấp (iii) sự tham gia trên thị trường thứ cấp. Căn cứ vào báo cáo của nhà tạo lập thị trường , cơ sở dữ liệu, các tiêu chí xếp hạng và tỷ trọng đánh giá của từng tiêu chí đã công bố, Bộ Tài chính thực hiện đánh giá và xếp hạng nhà tạo lập thị trường. Kết quả đánh giá, xếp hạng nhà tạo lập thị trường được công bố trên trang tin điện tử của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước và Sở Giao dịch chứng khoán.

5.2. Thị trường trái phiếu chính phủ bảo lãnh

Thị trường trái phiếu Chính phủ bảo lãnh là kênh huy động vốn cho (i) các doanh nghiệp (ii) ngân hàng chính sách của nhà nước và (iii) tổ chức tài chính, tín dụng thuộc đối tượng được cấp bảo lãnh Chính phủ theo hướng dẫn tại Điều 32, Điều 33 của Luật Quản lý nợ công.

– Hiện tại, đối tượng phát hành TPCPBL chủ yếu trên thị trường trong nước là Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Chính sách xã hội, nguồn vốn từ phát hành trái phiếu Chính phủ bảo lãnh được sử dụng để thực hiện các chương trình tín dụng có mục tiêu của nhà nước.

Về phương thức phát hành:

+ Doanh nghiệp phát hành TPCPBL theo phương thức: đấu thầu, bảo lãnh, đại lý, bán lẻ (chỉ đối với doanh nghiệp phát hành là tổ chức tín dụng). Việc tổ chức phát hành TPĐCPBL của doanh nghiệp thực hiện theo hướng dẫn về phát hành trái phiếu doanh nghiệp

+ Các NHCS phát hành TPĐCPBL theo phương thức đấu thầu, đại lý và được áp dụng quy trình, thủ tục về phát hành TPCP theo phương thức đấu thầu, đại lý để phát hành TPĐCPBL.

Hiện tại, các NHCS chỉ thực hiện phát hành TPĐCPBL theo phương thức đấu thầu tại Sở GDCK Hà Nội; theo đó, chỉ có thành viên đấu thầu được tham gia vào các phiên phát hành TPĐCPBL theo phương thức đấu thầu, thành viên đấu thầu có thể mua cho chính mình hoặc mua cho khách hàng. TPĐCPBL sau khi phát hành được đăng lý, lưu ký tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán và niêm yết, giao dịch tại Sở GDCK.

5.3. Thị trường trái phiếu chính quyền địa phương

Thị trường trái phiếu chính quyền địa phương là kênh huy động vốn cho chính quyền địa phương.

Về mục đích phát hành: Trái phiếu chính quyền địa phương được phát hành để đầu tư cho các chương trình, dự án thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương.

Về phương thức phát hành: TPCQĐP được phát hành theo phương thức: đấu thầu, bảo lãnh và đại lý phát hành. Hiện tại, các địa phương thường phát hành trái phiếu theo phương thức đấu thầu, bảo lãnh phát hành. Sau khi phát hành, TPCQĐP được đăng ký, lưu ký tại Trung tâm lưu ký Chứng khoán và được niêm yết, giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán theo yêu cầu của chủ thể phát hành.

 

5.4. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp là kênh huy động vốn cho các doanh nghiệp để phát triển sản xuất kinh doanh. Trái phiếu doanh nghiệp được phát hành theo 2 cách thức, gồm (i) phát hành ra công chúng (ii) phát hành riêng lẻ.

– Đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

+ Mục đích phát hành: Doanh nghiệp phát hành trái phiếu để (i) Đầu tư cho các chương trình, dự án (ii) Tăng quy mô vốn hoạt động (iii) Tái cơ cấu nợ.

+ Về phương thức phát hành: trái phiếu doanh nghiệp được phát hành theo một trong ba phương thức: đấu thầu, bảo lãnh; bán lẻ (chỉ đối với doanh nghiệp phát hành là tổ chức tín dụng).

– Đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng, điều kiện chào bán, hồ sơ đăng ký chào bán thực hiện theo hướng dẫn của Luật Chứng khoán, Nghị định 58/2012/NĐ-CP hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Chứng khoán và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán và Nghị định 60/2014/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 58/2012/NĐ-CP.

Những vấn đề có liên quan đến cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam và những thông tin cần thiết khác đã được trình bày cụ thể và chi tiết trong nội dung trình bày. Khi nắm được thông tin về cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam sẽ giúp chủ thể hiểu rõ ràng và chính xác hơn về vấn đề này.

Nếu quý khách hàng vẫn còn câu hỏi liên quan đến cổ phiếu và trái phiếu ở Việt Nam cũng như các vấn đề có liên quan, hãy liên hệ ngay với LVN Group.

Công ty luật LVN Group chuyên gửi tới các dịch vụ tư vấn hỗ trợ pháp lý đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong thời gian sớm nhất có thể.

Gọi trực tiếp cho chúng tôi theo hotline 1900.0191 để được tư vấn chi tiết.