Văn Phòng Luật LVN

Trưng cầu dân ý hay bỏ phiếu toàn dân là một cuộc bỏ phiếu trực tiếp, trong đó toàn bộ các cử tri được yêu cầu chấp nhận hay phủ quyết một đề xuất đặc biệt. Đó có thể là sự thông qua một hiến pháp mới, một sự sửa đổi hiến pháp, một bộ luật, một sự bãi miễn một quan chức đã được bầu hay đơn giản chỉ là một chính sách riêng của Chính phủ. Bài viết sau đây của LVN Group sẽ cho quý khách hiểu rõ hơn về Trưng cầu dân ý.

1. Định nghĩa trưng cầu dân ý

– Theo Điều 3 Luật trưng cầu ý dân 2015 được Quốc hội thông qua ngày 25 tháng 11 năm 2015 quy định: “Trưng cầu ý dân là việc Nhà nước tổ chức để cử tri cả nước trực tiếp biểu quyết bằng cách thức bỏ phiếu quyết định những vấn đề cần thiết của đất nước theo hướng dẫn của Luật này”.

Trưng cầu dân ý là gì?

Xem thêm: Quyền hạn là gì?

2. Đặc điểm của trưng cầu dân ý

Trưng cầu dân ý có những đặc điểm sau đây:

– Thứ nhất, trưng cầu ý dân luôn có hai loại chủ thể cơ bản: một bên là đơn vị nhà nước có thẩm quyền và một bên là đông đảo quần chúng nhân dân.

Nhà nước đóng vai trò là chủ thể tổ chức cuộc trưng cầu ý dân. Bất kỳ một cuộc trưng cầu ý dân nào cũng đều do nhà nước mà uỷ quyền là một đơn vị nhà nước có thẩm quyền đứng ra tổ chức, cho dù đó là cuộc trưng cầu ý dân ở phạm vi toàn quốc hay địa phương. Theo khoản 15 Điều 70 Hiến pháp 2013 thì quyết định việc trưng cầu ý dân thuộc thẩm quyền của Quốc hội và Uỷ ban thường vụ Quốc hội có trách nhiệm tổ chức trưng cầu ý dân.

Chủ thể hướng tới của trưng cầu ý dân là nhân dân, nhân dân là chủ thể trung tâm của hoạt động này. Nhân dân ở đây được đặt trong mối quan hệ với nhà nước nên mang tính đại chúng chứ không bó hẹp trong nội bộ của một đơn vị, tổ chức, một giới hay một tầng lớp dân cư trong xã hội. Thực tiễn trưng cầu ý dân ở các nước cho thấy, những người tham gia bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu ý dân là những người có đủ điều kiện tham gia bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử phổ thông theo hướng dẫn của pháp luật.

– Thứ hai, vấn đề đưa ra trưng cầu ý dân là những vấn đề hệ trọng của quốc gia hoặc của địa phương.

Ở nước ta, những vấn đề cần được trưng cầu ý dân được quy định tại Điều 6 Luật trưng cầu ý dân năm 2015:

Quốc hội xem xét, quyết định trưng cầu ý dân về các vấn đề sau đây:

“1. Toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung cần thiết của Hiến pháp;
2. Vấn đề đặc biệt cần thiết về chủ quyền, lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của quốc gia;

3. Vấn đề đặc biệt cần thiết về kinh tế – xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước;

4. Vấn đề đặc biệt cần thiết khác của đất nước.”

Các vấn đề trưng cầu ý dân

– Thứ ba, trình tự, thủ tục trưng cầu ý dân được pháp luật quy định chặt chẽ.

Trưng cầu ý dân là hoạt động có ý nghĩa cần thiết đối với một quốc gia hoặc một địa phương. Kết quả của cuộc trưng cầu ý dân có ảnh hưởng to lớn đến chính sách phát triển của đất nước. Một kết quả phản ánh sai lệch ý nguyện của nhân dân trong cuộc trưng cầu ý dân có thể dẫn đến xung đột quốc tế, xung đột sắc tộc. Vì vậy, các quốc gia có chế định trưng cầu ý dân đều quan tâm đặc biệt đến việc quy định trình tự, thủ tục chặt chẽ về trưng cầu ý dân nhằm có thể thu nhận được một cách chính xác nhất ý nguyện của nhân dân. Ở nước ta, với sự ban hành Luật trưng cầu ý dân năm 2015, trình tự, thủ tục tiến hành trưng cầu ý dân đã được quy định cụ thể.

– Thứ tư, cơ sở pháp lý của trưng cầu ý dân bao giờ cũng là văn bản pháp luật có hiệu lực pháp lý cao trong hệ thống pháp luật quốc gia.

Trưng cầu ý dân được quy định trong Hiến pháp, văn bản pháp luật cao nhất của nước Việt Nam. Để cụ thể hoá quy định của Hiến pháp đồng thời cũng là để cho các quy định về trưng cầu ý dân có thể triển khai thi hành trên thực tiễn, Quốc hội đã quyết định việc xây dựng một đạo luật riêng quy định về trưng cầu ý dân đó là Luật trưng cầu ý dân 2015.

3. Cách thức tiến hành trưng cầu dân ý

– Luật Trưng cầu ý dân năm 2015 đã quy định cụ thể trình tự, thủ tục tiến hành trưng cầu ý dân. Việc trưng cầu ý dân được tiến hành bằng cách nhà nước yêu cầu tất cả các công dân có quyển bầu cử biểu quyết tán thành được không tán thành về vấn đề được đưa ra trưng cầu. Thủ tục trưng cầu ý dân do pháp luật quy định. Trong việc trưng cầu ý dân, người tham gia trưng cầu có quyền đồng ý được không đồng ý vấn đề mà nhà nước đưa ra trưng cầu.

– Hiến pháp năm 2013 của nước ta giao cho Quốc hội quyền quyết định việc trưng cầu ý dân và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện.

4. Phân biệt trưng cầu dân ý và lấy ý kiến nhân dân

Trưng cầu ý dân và lấy ý kiến Nhân dân là hai cách thức hoạt động của đơn vị nhà nước có mục đích để Nhân dân phát huy quyền dân chủ trực tiếp tham gia, thể hiện ý kiến với Nhà nước, xét về bản chất thì trưng cầu dân ý là một trong những cách thức của lấy ý kiến nhân dân, nhưng cách thức tiến hành lại hoàn toàn khác nhau.

Tóm lại, tuy cùng là cách thức để nhân dân phát huy quyền dân chủ trực tiếp tham gia, thể hiện ý kiến với Nhà nước nhưng giữa trưng cầu ý dân và lấy ý kiến nhân dân có sự khác nhau về nội dung, cách thức và giá trị pháp lý.

4. Giải đáp có liên quan

Trưng cầu dân ý là gì?

Những vấn đề được Trưng cầu dân ý?

– Ở nước ta, những vấn đề cần được trưng cầu ý dân được quy định tại Điều 6 Luật trưng cầu ý dân năm 2015:

Quốc hội xem xét, quyết định trưng cầu ý dân về các vấn đề sau đây:

“1. Toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung cần thiết của Hiến pháp;

Vấn đề đặc biệt cần thiết về chủ quyền, lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của quốc gia;
Vấn đề đặc biệt cần thiết về kinh tế – xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước;
Vấn đề đặc biệt cần thiết khác của đất nước.”

Tìm hiểu thêm về Quản lý nhà nước là gì?

Trên đây là toàn bộ nội dung giới thiệu của chúng tôi về Trưng cầu dân ý, cũng như các vấn đề pháp lý liên quan. Trong quá trình nghiên cứu nếu như quý khách hàng còn câu hỏi hay quan tâm và có nhu cầu tư vấn vui lòng liên hệ với chúng tôi qua các thông tin sau:

Công ty Luật LVN - Địa chỉ: Số 16B Nguyễn Thái Học, Yết Kiêu, Hà Đông, Hà Nội, Việt Nam