Bạn đọc hẳn đã nghe nhiều về yếu tố nguy cơ trong y học. Vậy bạn đọc đã thực sự hiểu rõ về yếu tố nguy cơ chưa? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu thông qua nội dung trình bày dưới đây.
Yếu tố nguy cơ là gì?
1. Yếu tố nguy cơ là gì?
Thuật ngữ “yếu tố nguy cơ” do Giám đốc Nghiên cứu Tim Framingham, Tiến sĩ William B. Kannel đề xuất trong một bài báo năm 1961 trên tạp chí Annals of Internal Medicine.
Trong dịch tễ học, yếu tố nguy cơ (risk factor) là yếu tố sinh học, hoá học hoặc vật lý tác dụng tiêu cực lên sức khỏe con người, là một loại “biến số” liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc nhiễm trùng. Yếu tố quyết định rủi ro (determinant), cụ thể đối với chính sách y tế cộng đồng, là sự rủi ro sức khỏe chung, trừu tượng, liên quan đến sự bất bình đẳng và yếu tố này khiến một cá nhân rất khó kiểm soát. Ví dụ, thiếu vitamin C trong chế độ ăn uống là một yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh scurvy. Theo quy định của chính sách y tế, đói nghèo là một yếu tố quyết định tiêu chuẩn sức khỏe của một cá nhân. Có sự khác biệt rõ ràng trong y học lâm sàng và y tế công cộng.
Ví dụ về yếu tố nguy cơ:
Dưới đây là các yếu tố nguy cơ của ung thư vú:
- Tỷ số nguy cơ, chẳng hạn như “Một phụ nữ ở độ tuổi 60 có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn 100 lần so với độ tuổi 20”.
- Tỷ lệ mới mắc xảy ra trong nhóm tiếp xúc với yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như “99% trường hợp ung thư vú được chẩn đoán ở phụ nữ.”
- Tăng tỷ lệ mắc mới ở nhóm tiếp xúc, chẳng hạn như “uống đồ uống có cồn hàng ngày làm tăng tỷ lệ mắc ung thư vú lên 11 trường hợp trên 1000 phụ nữ.”
- Hazard ratio (HR), chẳng hạn như “ung thư vú toàn thể và ung thư xâm lấn ở phụ nữ ngẫu nhiên tiêm estrogen và progestin trong trung bình 5 năm có sự gia tăng với hazard ratio là 1,24 so với đối chứng.
Xem thêm: Yếu tố nguy hiểm là gì?
2. Các loại yếu tố nguy cơ cá nhân
2.1. Các yếu tố nguy cơ cho sức khỏe
Sức khỏe và thể trạng bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, và những yếu tố liên quan tới việc suy yếu sức khỏe, tàn tật, bệnh tật và tử vong được gọi là các yếu tố nguy cơ. Những yếu tố nguy cơ thường được biết đến riêng lẻ, tuy nhiên, trên thực tiễn chúng không hề hoạt động độc lập mà thường cùng tồn tại và tương tác với nhau.
2.2. Các yếu tố nguy cơ từ thói quen sống
Các yếu tố nguy cơ này có thể được loại trừ hoặc giảm thiểu qua những thay đổi trong hành vi và lối sống bao gồm:
- Hút thuốc lá
- Uống rượu
- Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng
- Lười tập thể dục
- Tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời
- Không chủng ngừa trọn vẹn
- Quan hệ tình dục không an toàn
2.3. Các yếu tố nguy cơ về mặt y sinh
Các yếu tố nguy cơ loại này có thể bị ảnh hưởng bởi di truyền, lối sống hoặc những yếu tố khác. Các yếu tố nguy cơ y sinh bao gồm:
- Thừa cân và béo phì
- Huyết áp cao
- Hàm lượng cholesterol trong máu cao
- Suy giảm dung nạp glucose
2.4. Các yếu tố nguy cơ từ môi trường
Những yếu tố quyết định về môi trường sức khỏe bao gồm hàng loạt các chủ đề, có thể được chia làm hai nhóm chính:
- Xã hội, kinh tế, văn hóa và chính trị
- Vật lý, hóa học và sinh học
2.5. Các yếu tố nguy cơ từ di truyền
Một số chứng bệnh, như bệnh xơ nang và loạn dưỡng cơ, đều là kết quả từ di truyền, mặc dù mỗi cá thể sẽ phản ánh mức độ tương tác giữa di truyền và các yếu tố môi trường.
Có ba nhóm chính về các chứng bệnh di truyền/ các chứng rối loạn:
- Rối loạn 1 gen (monogenic), ví dụ như bệnh rối loạn đông máu di truyền (haemophilia);
- Dị tật nhiễm sắc thể, ví dụ như hội chứng Down;
- và các chứng bệnh đa nhân tố, như hen suyễn
2.6. Các yếu tố nguy cơ từ nhân khẩu học
Các yếu tố nhân khẩu học bao gồm tuổi tác, giới tính và các nhóm dân số. Ví dụ về các nguy cơ đến từ những yếu tố trên như sau:
- Tỉ lệ tử vong do đột quỵ tăng mạnh theo lứa tuổi, với 81% bệnh nhân tử vong vì đột quỵ nằm trong độ tuổi từ 75 trở lên
- Tỉ lệ phụ nữ dưới 75 tuổi có nguy cơ phát triển ung thư vú là 1 trên 11, trong khi tỉ lệ đó của đàn ông chỉ là 1 trên 1,426.
Xem thêm: Yếu tố khách quan là gì?
3. Một số câu hỏi thường gặp
- Nêu một số yếu tố nguy cơ tới sức khỏe
Trả lời:
Các yếu tố nguy cơ tới sức khỏe bao gồm:
– Yếu tố địa lý
– Mô hình nhân khẩu học
– Tình trạng thiếu cân
– Tình trạng thiếu sắt
– Tình trạng thiếu Vitamin A
– Thiếu kẽm
– Hàm lượng cholesterol cao
- Các yếu tố nguy cơ gây trở nặng khi mắc Covid-19?
Trả lời:
Các yếu tố nguy cơ đối với bệnh nhân nhiễm Covid-19: tuổi > 60, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim, bệnh phổi mạn tính, bệnh tai biến mạch máu não, sa sút trí tuệ, rối loạn tâm thần, bệnh thận mạn tính, suy giảm miễn dịch (bao gồm cả HIV), béo phì, ung thư và chưa được tiêm ngừa vắc-xin Covid-19.
Các yếu tố nguy cơ ở sản phụ hoặc phụ nữ mới mang thai: tuổi mẹ cao (≥ 35 tuổi), béo phì, bệnh lý nội khoa mạn tính và các rối loạn đặc hiệu của thai kỳ (ví dụ: đái tháo đường thai kỳ và tiền sản giật/sản giật).
Trên đây là thông tin về yếu tố nguy cơ là gì? Trong quá trình nghiên cứu nếu như quý bạn đọc còn câu hỏi hay quan tâm và có nhu cầu sử dụng dịch vụ của LVN Group vui lòng liên hệ với chúng tôi qua các thông tin sau: Website: lvngroup.vn.