Là một nền tảng trực tuyến với nhiều mô hình, đặc điểm và mục đích sử dụng khác nhau, mạng xã hội ngày nay rất phổ biến trong đời sống con người. Ngoài nhu cầu và chức năng, mạng xã hội cũng có những nhược điểm. Trong nội dung trình bày này, Luật LVN Group sẽ gửi tới một số thông tin liên quan đến mạng xã hội.
1. Mạng xã hội là gì ?
Khoản 22 Điều 3 Nghị định 72/2013/NĐ-CP nêu rõ:
Mạng xã hội (social network) là hệ thống thông tin gửi tới cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, gửi tới, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn (forum), trò chuyện (chat) trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các cách thức dịch vụ tương tự khác.
Theo định nghĩa này, mạng xã hội còn được gọi là social network và có thể hiểu một cách đơn giản đây là hệ thống (mạng lưới) giúp con người kết nối với những người khác. Thông qua mạng xã hội, mọi người có thể chia sẻ thông tin, hình ảnh, âm thanh… tìm kiếm bạn bè, kết nối với những người khác…
Hiện nay, tất cả mọi người đều có thể dễ dàng truy cập vào mạng xã hội bất kỳ thông qua điện thoại, máy tính, máy tính bảng… Tuy nhiên, để sử dụng được (đăng bài, kết nối với người khác…), người dùng phải tạo một tài khoản bằng số điện thoại, email… (tuỳ từng loại mạng xã hội yêu cầu thế nào).
2. Chức năng, vai trò của mạng xã hội.
Mạng xã hội ngày càng góp phần cần thiết trong việc củng cố niềm tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và điều hành của Chính phủ.
– Nhìn từ góc độ quản lý nhà nước, mạng xã hội là hệ thống thông tin gửi tới cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ, gửi tới, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn, trò chuyện trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh và các cách thức dịch vụ tương tự khác.
– Nhìn từ góc độ văn hóa- xã hội, mạng xã hội là tập hợp các mối quan hệ giữa các cá nhân, nhóm cá nhân, tổ chức trên môi trường internet. Chính vì thế, mạng xã hội có thể coi là một loại hình cộng đồng song mang tính chất ảo, trong đó bao gồm nhiều cộng đồng trực tuyến khác nhau nhằm thỏa mãn các nhu cầu về vật chất và tinh thần của con người. Một số cộng đồng như Facebook, Youtube, Zalo… thu hút một số lượng lớn người tham gia, ngày càng đóng vai trò cần thiết trong đời sống xã hội.
Mạng xã hội góp phần tích cực vào sự phát triển nhận thức, tư duy và kỹ năng sống của con người.
Mạng xã hội ngày càng trở thành nơi gửi tới thông tin, kiến thức về các lĩnh vực của đời sống xã hội. Chỉ với vài thao tác đơn giản, người dùng sẽ luôn nhận được những thông tin cập nhật kịp thời về lĩnh vực, vấn đề mình quan tâm. Để từ đó giúp họ nắm bắt được xu thế của cuộc sống, phục vụ cho công việc và cuộc sống. Mặt khác, trên mạng xã hội còn có nhiều trang dạy kỹ năng sống như ngoại ngữ, nấu ăn, sửa chữa, giao tiếp, tâm lý, thể thao… giúp người dùng nắm vững những kỹ năng cơ bản cần thiết cho cuộc sống hiện đại mà không gặp khó khăn gì. Bắt buộc phải tham dự các lớp học hoặc trả học phí.
Mạng xã hội góp phần tích cực vào sự phát triển của văn hóa cộng đồng.
Văn hóa truyền thông xã hội là một phần của văn hóa cộng đồng và ngày càng có ảnh hưởng đến văn hóa cộng đồng. Nhờ ứng dụng tiến bộ công nghệ, mạng xã hội ngày càng giúp người dùng kết nối, tương tác với bạn bè, gia đình và cộng đồng thuận tiện hơn. Người dùng có thể dễ dàng chia sẻ cảm xúc, niềm vui, nỗi buồn… với cộng đồng. Sự tham gia của cá nhân vào các vấn đề cộng đồng cũng được thúc đẩy. Thực tế cho thấy, từ khi mạng xã hội phát triển, “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trở nên sinh động hơn. Công tác xã hội như cứu trợ thiên tai, xóa đói giảm nghèo phát triển mạnh. Nội lực của cộng đồng được phát huy hiệu quả hơn trong phát triển kinh tế – xã hội. Các cách thức kinh doanh trực tuyến trên mạng xã hội cá nhân và doanh nghiệp ngày càng phát triển và chuyên nghiệp hóa.
Mạng xã hội góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế trên lĩnh vực văn hóa của Việt Nam.
Các mạng xã hội, nhất là mạng xã hội xuyên quốc gia như Facebook, Youtube… đã tạo ra những cơ hội, khả năng tiếp xúc, giao lưu văn hóa, thúc đẩy xích lại gần nhau, hiểu biết lẫn nhau giữa dân tộc ta với các dân tộc khác trên thế giới. Thông qua mạng xã hội, thế giới biết đến Việt Nam hơn như một dân tộc yêu chuộng hòa bình, tôn trọng công lý, năng động với một kho tàng các giá trị văn hóa phong phú, đầy bản sắc.
3. Đặc điểm của mạng xã hội.
Mạng xã hội hoạt động trên nền tảng Internet. Các mạng xã hội mặc dù có tên gọi, một số tính năng hoạt động, cách sử dụng khác nhau nhưng có chung những đặc điểm như sau:
– Người dùng phải tạo hồ sơ, có tài khoản riêng.
– Nhiều người dùng liên kết với nhau thông qua tên gọi, địa chỉ email, nickname… Các mạng xã hội sẽ kết nối tài khoản người dùng đến các tài khoản cá nhân, tổ chức…
– Nội dung đăng tải, chia sẻ ở các mạng xã hội là do người dùng tự quyết định về hình ảnh, câu từ…
4. Điều kiện và thủ tục thiết lập mạng xã hội.
Điều kiện
Về điều kiện thiết lập mạng xã hội, điểm a khoản 7 Điều 1 Nghị định 27/2018/NĐ-CP nêu rõ gồm:
– Được thành lập doanh nghiệp đúng quy định; có chức năng, nhiệm vụ và ngành nghề đăng ký phù hợp với dịch vụ, nội dung thông tin gửi tới đã đăng tải trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.
– Có ít nhất 01 người lao động quản lý nội dung là người Việt Nam hoặc người nước ngoài nhưng phải có thẻ tạm trú còn hạn ít nhất 06 tháng tại Việt Nam kể từ khi nộp hồ sơ; có bộ phận quản lý nội dung thông tin; Có ít nhất 01 người quản lý nội dung và 01 người quản lý kỹ thuật.
– Đã đăng ký tên miền sử dụng để thiết lập mạng xã hội: Có ít nhất 01 tên miền .vn, lưu thông tin trên hệ thống máy chủ có địa chỉ IP ở Việt Nam; mạng xã hội của cùng một doanh nghiệp không được dùng tên miền có dãy ký tự giống nhau…
– Đáp ứng các điều kiện về kỹ thuật: Các tohong tin về tài khoản, thời gian đăng nhập, đăng xuất, địa chỉ ip ít nhất 02 năm; các thông tin của thành viên (họ tên, ngày tháng năm sinh, số Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân, số điện thoại…) phải đăng ký, lưu trữ; phải thực hiện xác thực người dùng thông qua tin nhắn điện thoại, email…
– Đáp ứng điều kiện về quản lý nội dung thông tin: Có quy định về việc xác định phạm vi nguồn thông tin khai thác, kiểm soát nguồn tin, đảm bảo chính xác, có cơ chế loại bỏ những nội dung vi phạm sau 03 giờ kể từ khi được yêu cầu hoặc khi tự phát hiện…
Thủ tục
Để được cấp phép thiết lập mạng xã hội, tổ chức, doanh nghiệp cần thực hiện theo thủ tục sau đây:
Chuẩn bị hồ sơ
– Đơn đề nghị cấp phép.
– Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, đăng ký đầu tư, quyết định thành lập, điều lệ hoạt động (bản sao cấp từ sổ gốc/bản sao chứng thực/bản sao đối chiếu từ bản gốc).
– Đề án hoạt động có chữ ký, dấu của người đứng đầu gồm: Loại hình dịch vụ, phạm vi, lĩnh vực, phương án nhân sự, địa điểm đặt máy chủ tại Việt Nam…
– Thỏa thuận gửi tới, sử dụng dịch vụ mạng xã hội: Nội dung cấm trao đổi, chia sẻ trên mạng xã hội; quyền, trách nhiệm của người dùng và tổ chức thiết lập; cơ chế xử lý thành viên vi phạm thỏa thuận gửi tới và sử dụng dịch vụ mạng xã hội…
Cơ quan có thẩm quyền
Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông.
Quy trình thực hiện
Bước 1: Gửi hồ sơ trực tiếp, qua đường bưu điện, qua mạng đến Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông.
Bước 2: Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông cấp giấy phép trong thời hạn không quá 30 ngày. Nếu từ chối phải có văn bản trả lời và nêu rõ lý do.
5. Quy định của bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội.
Bộ Thông tin và Truyền thông đã có Quyết định 874/QĐ-BTTTT ban hành Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội. Trong đó quy định:
– Quy tắc ứng xử cho tổ chức, cá nhân gồm (Điều 4 Quyết định 874/QĐ-BTTTT):
- Tìm hiểu và tuân thủ các điều khoản hướng dẫn sử dụng của nhà gửi tới dịch vụ mạng xã hội trước khi đăng ký, tham gia mạng xã hội.
- Nên sử dụng họ, tên thật cá nhân, tên hiệu thật của tổ chức, đơn vị và đăng ký với nhà gửi tới dịch vụ để xác thực tên hiệu, địa chỉ trang mạng, đầu mối liên lạc khi tham gia, sử dụng mạng xã hội.
- Thực hiện biện pháp tự quản lý, bảo mật tài khoản mạng xã hội và nhanh chóng thông báo tới các đơn vị chức năng, nhà gửi tới dịch vụ khi tài khoản tổ chức, cá nhân bị mất quyền kiểm soát, bị giả mạo, lợi dụng và sử dụng vào mục đích không lành mạnh, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
- Chia sẻ những thông tin có nguồn chính thống, đáng tin cậy.
- Có các hành vi, ứng xử phù hợp với những giá trị đạo đức, văn hóa, truyền thống của dân tộc Việt Nam; không sử dụng từ ngữ gây thù hận, kích động bạo lực, phân biệt vùng miền, giới tính, tôn giáo.
- Không đăng tải những nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác; sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong mỹ tục; tung tin giả, tin sai sự thật; quảng cáo, kinh doanh dịch vụ trái phép… gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội.
- Khuyến khích sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền, quảng bá về đất nước – con người, văn hóa tốt đẹp của Việt Nam, chia sẻ thông tin tích cực, những tấm gương người tốt, việc tốt.
- Vận động người thân trong gia đình, bạn bè, những người xung quanh tham gia giáo dục, bảo vệ trẻ em, trẻ vị thành niên sử dụng mạng xã hội một cách an toàn, lành mạnh.
– Quy tắc ứng xử cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong đơn vị nhà nước (Điều 5 Quyết định 874/QĐ-BTTTT):
- Cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong đơn vị nhà nước thực hiện nội dung quy định tại Điều 4 của Bộ Quy tắc này.
- Thực hiện nội quy của đơn vị, tổ chức về việc gửi tới thông tin lên mạng xã hội.
- Thông báo tới đơn vị chủ quản để kịp thời có hướng xử lý, trả lời, giải quyết khi có những ý kiến, thông tin trái chiều, thông tin vi phạm pháp luật có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, lĩnh vực quản lý của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động.
6. Một số câu hỏi thường gặp (FAQ).
Câu 1: Tác động của mạng xã hội là gì ?
Bên cạnh mặt tích cực, MXH cũng tồn tại không ít những yếu tố tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường xã hội, lợi ích cộng đồng và an ninh trật tự, điển hình là:
MXH đã và đang trở thành công cụ hàng đầu để các thế lực thù địch lợi dụng tiến hành phá hoại tư tưởng.
Trong những năm qua, các thế lực thù địch, phản động đã lập ra và sử dụng hàng ngàn trang MXH vào các hoạt động tuyên truyền phá hoại tư tưởng. Chúng tập trung xuyên tạc, nói xấu chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Hiện nay, nhiều trang MXH của bọn phản động trong- ngoài như “Dân làm báo”, “Quan làm báo”… thường xuyên đăng tải những nội dung trình bày với lời lẽ chống Đảng, chống chế độ một cách điên cuồng, mù cửa hàngg. Chúng tuyên truyền xuyên tạc chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, lợi dụng chiêu bài phản biện xã hội, đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, bảo vệ môi trường… để đăng tải những nội dung trình bày có thông tin sai lệch, không được kiểm chứng, suy diễn xuyên tạc, từ đó kết luận các chủ trương, chính sách đó là sai lầm và đòi xóa bỏ. Lợi dụng những sơ hở, thiếu sót trong triển khai các chính sách phát triển kinh tế- xã hội của chính quyền các cấp, các vụ phức tạp như Đồng Tâm (Hà Nội), ô nhiễm môi trường biển do Formosa gây ra ở các tỉnh miền Trung, việc thảo luận dự luật đơn vị hành chính- kinh tế đặc biệt… để kích động dư luận, hình thành tâm lý phản kháng, tư tưởng bất mãn, chống đối, tiến tới kêu gọi biểu tình, bạo loạn lật đổ chế độ.
MXH làm gia tăng nguy cơ lộ lọt bí mật nhà nước.
Trong số 35 triệu người dân Việt Nam sử dụng MXH, có không ít người là cán bộ, đảng viên, công tác trong các đơn vị, đơn vị có liên quan đến bí mật nhà nước. Nhiều người có thói quen thích chia sẻ thông tin về cuộc sống, công việc, hoạt động của đơn vị, đơn vị lên MXH hoặc sử dụng MXH làm công cụ liên lạc, trao đổi. Trong khi đó, hiểu biết về công tác bảo vệ bí mật nhà nước của một số cán bộ, đảng viên chưa cao, trách nhiệm ý thức bảo mật chưa tốt, làm gia tăng nguy cơ lộ lọt bí mật nhà nước. Lợi dụng các vụ lộ lọt bí mật nhà nước trên internet, nhiều đối tượng đã đăng tải lại các tài liệu mật trên MXH, tạo diễn đàn xuyên tạc, nói xấu chính quyền.
MXH tác động tiêu cực đối với sự phát triển văn hóa.
XH phát triển làm gia tăng nguy cơ xói mòn bản sắc văn hóa dân tộc. Khi MXH phát triển thì dòng chảy của những cuộc bá quyền, xâm lăng văn hóa trở nên mạnh mẽ hơn về cường độ, mở rộng về quy mô, tác động đến hầu hết các cá nhân, nhất là số người trẻ. Xuất hiện các trào lưu tuyên truyền, cổ vũ lối sống, các giá trị phương Tây, như tôn thờ tự do cá nhân, lối sống thực dụng, văn hóa đồi trụy, bạo lực… đi ngược lại truyền thống văn hóa dân tộc. Tình trạng nhiễu loạn thông tin, thật giả lẫn lộn trên MXH đang ở mức báo động, ảnh hưởng đến các giá trị văn hóa tốt đẹp của cộng đồng. Hoạt động tung tin đồn, giật gân câu “like” trên MXH ngày càng gia tăng, gây hoang mang trong dư luận. Một số vụ việc trên MXH (như BOT giao thông) thu hút số lượng rất lớn người quan tâm, theo dõi, hình thành tâm lý đám đông, áp lực dư luận, có thể tạo ra các giá trị lệch lạc hay khuynh hướng phức tạp trong văn hóa ứng xử.
MXH đang trở thành công cụ, môi trường “màu mỡ” để tội phạm lợi dụng hoạt động.
Với đặc tính ảo, MXH thường xuyên được các đối tượng phạm tội về hình sự, kinh tế, ma túy lợi dụng để hoạt động với các thủ đoạn như tạo tài khoản ảo để kết bạn, làm quen sau đó lừa đảo chiếm đoạt tiền, tài sản; tiến hành đánh cắp mật khẩu, chiếm giữ quyền kiểm soát tài khoản trái phép để thu thập các thông tin cá nhân, nhất là những thông tin bí mật về tài chính, từ đó tìm cách đánh cắp, trục lợi. Một số đối tượng còn sử dụng MXH làm công cụ liên lạc trong quá trình mua bán, vận chuyển các loại hàng cấm, ma túy, vũ khí, vật liệu nổ và các hoạt động phạm tội khác.
Những năm gần đây, mạng xã hội (MXH) đã có bước phát triển mạnh mẽ, tác động lớn đến đời sống xã hội ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. MXH đã trở thành một thuật ngữ phổ biến với những tính năng đa dạng cho phép người dùng kết nối, chia sẻ, tiếp nhận thông tin một cách nhanh chóng, hiệu quả. Không thể phủ nhận vai trò tích cực của MXH, song cũng phải nhận thấy, các thế lực thù địch và bọn tội phạm đã và đang biến nó thành công cụ đắc lực cho các hoạt động phá hoại tư tưởng, “diễn biến hòa bình” và các hoạt động phạm tội khác.
Câu 2: Một số mạng xã hội phổ biến ở Việt Nam.
Hiện Facebook là mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay. Mạng xã hội này có lượng người dùng khủng, được phát hành miễn phí, sử dụng được trên nhiều nền tảng, thiết bị (điện thoại, máy tính bảng, ứng dụng, máy tính…), tạo tài khoản và đăng nhập bằng cả email, số điện thoại khiến nó càng dễ dàng tiếp cận người dùng.
Cũng như các mạng xã hội khác, facebook là mạng xã hội giúp mọi người liên kết với nhau, chia sẻ hình ảnh…
Thông qua Facebook, người dùng có thể:
– Cập nhật, chia sẻ hình ảnh, video, trạng thái hoạt động của mình. Trong từng nội dung trình bày, người dùng cũng hoàn toàn có thể tuỳ chỉnh đối tượng được tiếp cận, giới hạn số người được xem, không chia sẻ bài đăng với bất kì ai…
– Tham gia các nhóm từ công khai đến kín. Trong đó, một nhóm người cùng chung sở thích có thể chia sẻ với nhau về những hình ảnh, video, bài đăng… cho các thành viên khác về nhà cửa, trang phục, nghệ sĩ…
– Bên cạnh đăng bài thì người dùng còn có thể tạo và xem những video được người khác đăng tải trên trang cá nhân hoặc hội nhóm của người khác trong mục “Watch” của Facebook…
Đặc biệt, khi thấy một nội dung trình bày, video, hình ảnh… của người khác, người dùng có thể dễ dàng thể hiện cảm xúc yêu thích, phẫn nộ… cho người đăng biết.
Zalo
Không giống Facebook là ứng dụng của nước ngoài, Zalo được phát hành bởi nhà phát hành trong nước là VNG Corporation. Trong đó, Zalo có các ứng dụng chính gồm: Gửi file dung lượng cao, không giới hạn; chat (cá nhân và nhóm); tích hợp luôn cả mạng xã hội; tích hợp mua sắm online; nạp tiền điện thoại, thanh toán chứng từ…
So với Facebook phải tải thêm phần mềm chat riêng là Message thì Zalo tích hợp đồng thời cả chat, gọi điện thoại, video và mạng xã hội, mua sắm… trên cùng một phần mềm, tạo điều kiện thuận lợi cho người dùng cũng như không tốn quá nhiều dung lượng nếu điện thoại có bộ nhớ hạn chế.
Instragram là một mạng xã hội hoàn toàn khác với hai mạng xã hội trên. Đây là mạng xã hội chuyên được sử dụng để chia sẻ ảnh và tạo những tin video ngắn, lưu trữ những hình ảnh, video đẹp của mình và bạn bè.
Mặt khác, ứng dụng này còn có nhiều công cụ, hiệu ứng tạo ảnh, chỉnh sửa ảnh đẹp, được giới trẻ rất ưa chuộng. Ứng dụng này cũng tích hợp ứng dụng nhắn tin, comment trong từng ảnh, video được chia sẻ, giúp bạn bè có thể giao lưu, kết nối với nhau.
Và đặc biệt, Instagram có tính năng bảo mật là chỉ những tài khoản theo dõi mới có thể thấy được ảnh, video được người dùng khác chia sẻ mà không phải mọi tài khoản đều có thể công khai.
Youtube
Mạng xã hội Youtube là một trong các sản phẩm của Google, là mạng xã hội chuyên dùng để chia sẻ các video. Tại đây, người dùng có thể đăng tải nhiều video với các dung lượng khác nhau.
Thông qua Youtube, người dùng có thể tìm kiếm nhiều video ở nhiều mảng khác nhau: Phim ảnh, ẩm thực, trend… Hiện, Youtube là mạng xã hội phổ biến trên toàn thế giới.
Đặc biệt, người dùng đăng tải video trên Youtube có thể bật kiếm tiền từ các quảng cảo trên trang Youtube và các video của Youtube.
Tiktok
Đây là mạng xã hội còn khá “non trẻ” so với các mạng xã hội nêu trên. Tuy ra đời sau nhưng Tiktok lại có sự phát triển vô cùng mạnh mẽ bởi người dùng dễ dàng tạo tài khoản bằng số điện thoại hoặc email, mã QR hoặc bằng liên kết với các mạng xã hội khác như Facebook, Twitter, Line, KakaoTalk, Instagram…
Khi sử dụng Tiktok, người dùng sẽ dễ dàng tạo ra những video ngắn với kho nhạc free khổng lồ cùng với hiệu ứng cực đẹp và dán nhãn (sticker) phong phú, đa dạng kết hợp với nhiều bộ lọc màu đẹp.
Trên đây là nội dung nội dung trình bày của Luật LVN Group về “Mạng xã hội là gì ?”. Bài viết trên là những thông tin cần thiết mà quý bạn đọc có thể áp dụng vào đời sống thực tiễn. Trong thời gian cân nhắc nếu có những vướng mắc hay thông tin nào cần chia sẻ hãy chủ động liên hệ và trao đổi cùng luật sư để được hỗ trợ đưa ra phương án giải quyết cho những vướng mắc pháp lý mà khách hàng đang mắc phải.