1. Giới thiệu tác giả

Cuốn sách “Bình luận những điểm mới cơ bản của Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015” do TS. Võ Thị Kim Oanh và tập thể giảng viên, nghiên cứu sinh, thạc sĩ của khoa Luật hình sự trường Đại học Luật TP.HCM và Trường đại học Cảnh sát nhân dân biên soạn.

2. Giới thiệu hình ảnh sách

Sách Bình luận những điểm mới cơ bản của Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015 (TS. Võ Thị Kim Oanh)

Bình luận những điểm mới cơ bản của Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015

Tác giả: Võ Thị Kim Oanh

Nhà xuất bản Hồng Đức

3. Tổng quan nội dung sách

Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) được Quốc hội Khóa XIII thông qua và có hiệu lực thi hành từ 01/01/2018, dựa trên cơ sở tổng kết thực tiễn hơn 10 năm thi hành Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2003, có nhiệm vụ và vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển kinh tế – xã hội, hội nhập quốc tế, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Tinh thần đổi mới quyết liệt trong Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự Năm 2015 đáp ứng được yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới, phù hợp với chủ trương cải cách tư pháp, ghi nhận trong Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002, Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 26/5/2005, Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005, Kết luận số 79-KL/TW ngày 28/7/2010, Kết luận số 92-KL/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị và Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần X, XI của Đảng. Đặc biệt, BLTTHS 2015 đã thể chế hóa các quy định mới của Hiến pháp 2013 trong việc tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, bổ sung nhiều nguyên tắc tư pháp tiến bộ, bổ sung và làm rõ hơn nhiệm vụ của Tòa án và Viện kiểm sát khi thực hiện chức năng Hiến định.

Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015 cũng phản ánh quá trình Việt Nam đã tham gia nhiều tổ chức quốc tế, tổ chức khu vực và trở thành thành viên của nhiều điều ước quốc tế đa phương trong lĩnh vực đấu tranh phòng, chống tội phạm; cũng như các Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự, dẫn độ, chuyển giao người đang chấp hành hình phạt tù với các nước trên thế giới.

Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015 thể hiện và bảo đảm nguyên tắc tranh tụng trong xét xử; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, phù hợp với các luật mới được Quốc hội ban hành; tạo nền tảng pháp lý thuận lợi cho việc hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, nội luật hóa các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên liên quan đến tố tụng hình sự; tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự. Công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục và triển khai các biện pháp nhằm thi hành có hiệu quả, đạt được mục tiêu và quan điểm nêu trên có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đưa Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015 đi vào đời sống và thực tiễn tố tụng hình sự. Bởi vậy TS. Võ Thị Kim Oanh và tập thể giảng viên, nghiên cứu sinh, thạc sĩ của khoa Luật hình sự trường Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh và Trường đại học Cảnh sát nhân dân đã biên soạn cuốn sách: “Bình luận những điểm mới cơ bản của Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự 2015”:

Nội dung cuốn sách gồm hai phần:
Phần thứ nhất: Ở phần này trình bày tổng hợp bài viết của nhiều tác giả trình bày, phân tích và đánh giá những chế định pháp lý nổi bật mới được ghi nhận, được sửa đổi trong bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Các chế định này trải dài từ phần những quy định chung cho đến phần thủ tục giải quyết các vụ án hình sự, cụ thể bao gồm: nguyên tắc cơ bản, chứng cứ và chứng minh, biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế, khởi tố, biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt, xét xử (sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm), các thủ tục đặc biệt với người dưới 18 tuổi, thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự, của pháp nhân, thủ tục bảo vệ người tố giác, người làm chứng, bị hại và những người tham gia tố tụng khác.
Phần thứ hai: Phần này thể hiện nội dung so sánh nội dung Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 và Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 nhằm giúp bạn đọc có cơ sở trong việc đối chiếu hai bộ luật này.
Dưới đây Luật LVN Group chia sẻ với bạn đọc một số điểm mới nổi bật của Bộ luật tố tụng hình sự để bạn đọc tham khảo:
Bổ sung nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm
Để nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa hình sự, Bộ luật TTHS năm 2015 đưa vấn đề tranh tụng trong xét xử thành một nguyên tắc cơ bản trong hoạt động tố tụng, giữ vai trò chi phối và định hướng cho toàn bộ hoạt động và hành vi tố tụng của tất cả các chủ thể tham gia vào quá trình giải quyết các vụ án hình sự, phù hợp với chức năng tố tụng của các chủ thể. Nguyên tắc này khẳng định quyền bình đẳng của điều tra viên, kiểm sát viên, người khác có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người bị buộc tội, người bào chữa và người tham gia tố tụng khác trong việc đưa ra chứng cứ, tài liệu đồ vật, yêu cầu và tranh luận trước Tòa án; quy định rõ mọi chứng cứ tình tiết của vụ án đều phải được trình bày, tranh luận làm rõ tại phiên tòa. Bản án, quyết định của Tòa án được ban hành phải căn cứ vào kết quả xét hỏi, tranh tụng và những chứng cứ đã được kiểm tra đánh giá tại phiên tòa… Trên cơ sở bổ sung nguyên tắc tranh tụng trong xét xử, Bộ luật TTHS năm 2015 có nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung để cụ thể hóa nguyên tắc này, bảo đảm nguyên tắc này được thực hiện trong thực tế.
Bộ luật Tố tụng hình sự thể hiện tính chất nhân đạo rõ rệt
Trong Bộ luật TTHS năm 2015 có một số điểm mới như giảm số lượng điều luật không áp dụng hình phạt tử hình. Cụ thể là không áp dụng hình phạt tử hình đối với người buôn bán, vận chuyển chất ma túy do mục đích của những đối tượng này là hướng tới lợi nhuận và những trường hợp tương tự; không áp dụng hình phạt tử hình đối với người trên 75 tuổi nếu đối tượng đó phạm tội vào điều luật quy định phải tử hình, trường hợp bị kết án tử hình nhưng khi thi hành án đã ngoài 75 tuổi thì cũng không phải áp dụng hình phạt tử hình; những người phạm tội tham ô, nhận hối lộ sau khi bị kết án tử hình nếu tự nguyện nộp ít nhất ¾ tài sản tham ô và hợp tác tích cực với cơ quan điều tra xử lý tội phạm hoặc lập công lớn sẽ không phải áp dụng hình phạt tử hình… Đây là những vấn đề dư luận rất quan tâm và đã có nhiều quan điểm khác nhau, nhưng dưới góc nhìn của một Luật sư của LVN Group, tôi thấy đây là những mặt rất tích cực của Bộ luật TTHS năm 2015.
Bộ luật tố tụng hình sự 2015 mở rộng thêm quyền bào chữa
Bộ luật mới thay đổi quan trọng về quyền bào chữa, như mở rộng diện chủ thể được hưởng quyền bào chữa, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp; mở rộng chủ thể bào chữa; bỏ thủ tục xin cấp giấy chứng nhận bào chữa chuyển sang thủ tục đăng ký bào chữa. Theo đó người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp cũng được tự mình bảo vệ hoặc nhờ người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Có một chủ thể người bào chữa mới đó là “người đại diện của người bị buộc tội”.

Bộ luật này cũng đã quy định rõ ràng văn bản thông báo người bào chữa có giá trị sử dụng trong suốt quá trình tham gia tố tụng, tránh được việc “làm khó” người bào chữa như trước đây. Thêm vào đó là việc mở rộng các quyền của người bào chữa, các trường hợp bắt buộc phải có người bào chữa. Có thể nói Bộ luật TTHS 2015 đã thể hiện rõ hơn về quyền con người theo tinh thần Hiến pháp 2013.

Luật hóa các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt

Trước yêu cầu của Hiến pháp năm 2013: mọi biện pháp hạn chế quyền con người, quyền công dân phải do luật định đã đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu và xử lý nghiêm túc, thấu đáo vấn đề này. Trên cơ sở cân nhắc các điều kiện cụ thể của nước ta về mọi mặt, bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, các cam kết quốc tế của Việt Nam, BLTTHS năm 2015 đã bổ sung một chương mới để luật hóa biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.

Theo đó, các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt bao gồm: ghi âm, ghi hình bí mật; nghe điện thoại bí mật; thu thập bí mật dữ liệu điện tử (Điều 223); các biện pháp này áp dụng trong quá trình tiến hành tố tụng đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm về ma túy, tội phạm về tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền và các tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội đặc biệt nghiêm trọng (Điều 224); thẩm quyền áp dụng: chỉ Thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh hoặc cấp quân khu trở lên và được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn (Điều 225); thời hạn áp dụng không quá 2 tháng, trường hợp đặc biệt có thể gia hạn nhưng không quá thời hạn điều tra (Điều 226); cho phép sử dụng làm chứng cứ đối với những thông tin, tài liệu thu thập từ biện pháp điều tra đặc biệt; đồng thời, quy định nghiêm ngặt việc sử dụng các thông tin, tài liệu nhằm bảo vệ bí mật riêng tư của các cá nhân, tổ chức (Điều 227).

4. Đánh giá bạn đọc

Bình luận những điểm mới cơ bản của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cho chúng ta thấy có nhiều sửa đổi, bổ sung quan trọng theo hướng đảm bảo nhiệm vụ hoạt động đấu tranh phòng chống nhưng đồng thời bảo vệ và bảo đảm có hiệu quả hơn các quyền con người, quyền công dân, đặt biệt là quyền của người bị buộc tội trong quá trình tố tụng hình sự.

5. Kết luận

Các tác giả đã trình bày, phân tích và có sự so sánh giữa các điều luật tương ứng của hai Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 và năm 2015 để chỉ ra những điểm mới cơ bản của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, làm sáng tỏ hơn các nội dung mới được sửa đổi, bổ sung trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.

Đây là một tác phẩm xuất bản không chỉ có giá trị về mặt khoa học pháp lý, mà còn mang tính thực tiễn cao, giúp các nhà nghiên cứu, các chủ thể tiến hành và tham gia tố tụng, các cán bộ trong các cơ quan pháp luật và các sinh viên ngành luật có thể tham khảo trong quá trình công tác, học tập của mình.

Hy vọng những chia sẻ trên đây của chúng tôi sẽ là một nguồn tư liệu đánh giá chất lượng sách hiệu quả tin cậy của bạn đọc. Nếu thấy chia sẻ của chúng tôi hữu ích, bạn hãy lan tỏa nó đến với nhiều người hơn nhé!