Thẩm quyền xét xử vụ án hành chính của Tòa án là việc giải quyết các tranh chấp hành chính giữa chủ thể quản lý hành chính Nhà nước với cá nhân, tổ chức được xác định theo cấp xét xử, trong phạm vi địa giới hành chính nhất định nhằm thực hiện việc xem xét, đánh giá đưa ra kết luận và định đoạt các vấn đề pháp lý của vụ án thông qua hoạt động xét xử. Luật LVN Group xin gửi đến quý bạn đọc nội dung trình bày về Thẩm quyền xét xử hành chính của Toà án theo lãnh thổ.
1. Thẩm quyền của Toà án nhân dân theo loại việc
Điều 30 Luật tố tụng hành chính 2015 quy định về đối tượng xét xử vụ án hành chính gồm:
“1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính, trừ các quyết định, hành vi sau đây:
a) Quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo hướng dẫn của pháp luật;
b) Quyết định, hành vi cuả Tòa án trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng;
c) Quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ của đơn vị, tổ chức.
2. Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống.
3. Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại và quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh.
4. Khiếu kiện danh sách cử tri”.
Việc sử dụng phương pháp loại trừ để quy định thẩm quyền xét xử của Tòa án tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức trong việc xác định quyền khởi kiện vụ án hành chính và nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý hành chính. Điểm mới của Luật tố tụng hành chính 2015 là quy định rõ ràng hơn và bổ sung thêm trường hợp loại trừ về “áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng” là quy định phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tính khách quan.
Đối với thẩm quyền về loại việc có nhiều điểm mới, song cần được hướng dẫn cụ thể, rõ ràng như: Việc giải thích quyết định hành chính, hành vi hành chính mang tính nội bộ của đơn vị, tổ chức quy định tại khoản 6 Điều 3 Luật tố tụng hành chính cần được cụ thể hóa hơn nữa trong các văn bản hướng dẫn để đảm bảo việc xác định thẩm quyền của Tòa án một cách thống nhất, chính xác và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thụ lý, xét xử hành chính.
2. Thẩm quyền xét xử hành chính theo cấp và lãnh thổ
Tòa hành chính ở nước ta được thành lập trong hệ thống Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án cấp huyện không tổ chức Tòa hành chính mà có các thẩm phán chuyên trách thực hiện việc xét xử án hành chính. Tòa hành chính ở nước ta tổ chức theo đơn vị hành chính – lãnh thổ và trùng với đơn vị hành chính về lãnh thổ và về cấp. Thẩm quyền này được quy định cụ thể tại Điều 31, 32 Luật tố tụng hành chính 2015, theo đó Tòa án nhân dân cấp huyện được giải quyết theo thủ tục sơ thẩm các loại khiếu kiện sau đây: “1. Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của đơn vị hành chính nhà nước từ cấp huyện trở xuống trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án hoặc người có thẩm quyền trong đơn vị hành chính nhà nước đó, trừ quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện; 2. Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu đơn vị, tổ chức từ cấp huyện trở xuống trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án đối với công chức thuộc thẩm quyền quản lý của đơn vị, tổ chức đó; 3. Khiếu kiện danh sách cử tri của đơn vị lập danh sách cử tri trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Tòa án”.
Thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh quy định tại Điều 32 Luật tố tụng hành chính, theo đó Tòa án nhân dân cấp tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Bộ, đơn vị ngang Bộ, đơn vị thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước, Tòa án nhân dân Tối cao, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong đơn vị đó mà người khởi kiện có nơi cư trú, nơi công tác hoặc trụ sở trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Toà án; khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của đơn vị nhà nước cấp tỉnh trên cùng phạm vi địa giới hành chính với Toà án và của người có thẩm quyền trong đơn vị Nhà nước đó; khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Uỷ ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện…
Luật Tố tụng hành chính 2015 quy định thẩm quyền giải quyết khiếu kiện đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Uỷ ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp huyện thì không thuộc thẩm quyền của Toà án nhân dân cấp huyện mà thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án nhân dân cấp tỉnh. Việc quy định như vậy sẽ bảo đảm tính hiệu quả, khả thi, độc lập và khách quan trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính, tuy nhiên cần nghiên cứu theo hướng quy định việc giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp huyện, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc đi lại khởi kiện cũng như để phù hợp với tiến trình cải cách tư pháp về mở rộng thẩm quyền cho đơn vị tư pháp cấp huyện.
3. Thẩm quyền của Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hành chính quy định tại Điều 193 Luật tố tụng hành chính 2015, theo đó “Hội đồng xét xử xem xét tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về xử lý vụ việc cạnh tranh, danh sách cử tri bị khởi kiện, quyết định giải quyết khiếu nại và văn bản quy phạm pháp luật có liên quan”. Việc quy định cụ thể thẩm quyền của Hội đồng xét xử đã tạo cơ sở để Hội đồng xét xử ra Bản án, quyết định cụ thể, rõ ràng đảm bảo việc thi hành bản án, quyết định được thuận lợi và hiệu quả.
Điểm mới đáng ghi nhận trong việc quy định thẩm quyền ra phán quyết của hội đồng xét xử sơ thẩm là có thể kiến nghị sửa đổi, bổ sung, tuyên hủy một phần hoặc toàn bộ văn bản quy phạm pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án hành chính. Ngoài thẩm quyền xem xét tính hợp pháp của các quyết định hành chính, hành vi hành chính, Tòa án nhân dân còn có thẩm quyền giải quyết vấn đề bồi thường tổn hại trong vụ án hành chính. Đây là những tổn hại thực tiễn do quyết định hành chính và hành vi hành chính gây ra.
Luật tố tụng hành chính 2015 ghi nhận phán quyết của Tòa án về tính hợp pháp của quyết định hành chính và hành vi hành chính, không ghi nhận Tòa án được quyền phán xét về tính hợp lý của các quyết định hành chính, hành vi hành chính bị kiện. Quy định này là phù hợp với quan điểm quyền tư pháp không được can thiệp sâu vào quyền hành pháp, nhưng cũng cần có cơ chế cụ thể, phù hợp để buộc đơn vị hành chính và các đối tượng có liên quan nghiêm chỉnh chấp hành phán quyết của Tòa án để Bản án của Tòa án được thi hành một cách triệt để.
Trên đây là toàn bộ nội dung về Thẩm quyền xét xử hành chính của Tòa án theo lãnh thổ do Luật LVN Group gửi tới. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho quý bạn đọc. Trong quá trình nghiên cứu, nếu quý bạn đọc còn có câu hỏi, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua website hoặc Hotline để được hỗ trợ trả lời.