1. Dẫn độ là gì?

Hợp tác quốc tế trong tố tụng hình sự bao gồm: tương trợ tư pháp về hình sự, dẫn độ, tiếp nhận và chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù,….Việc hợp tác quốc tế được thực hiện trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi, phù hợp với Hiến pháp, pháp luật của Việt Nam và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, dẫn độ là hoạt động chuyển giao người có hành vi phạm tội hoặc người bị kết án hình sự đang có mặt trên lãnh thổ nước mình (bên chuyển giao) sang nước được chuyển giao truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc thi hành án đối với người đó.

Người bị dẫn độ là người có hành vi phạm tội mà Bộ luật Hình sự Việt Nam và pháp luật hình sự của nước yêu cầu quy định hình phạt tù có thời hạn từ 01 năm trở lên, tù chung thân hoặc tử hình hoặc đã bị Tòa án của nước có yêu cầu xử phạt tù mà thời hạn chấp hành hình phạt tù còn lại ít nhất 06 tháng.

Hành vi phạm tội xảy ra ngoài lãnh thổ của nước yêu cầu thì việc dẫn độ người phạm tội có thể được thực hiện nếu theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam mà xác định hành vi đó là hành vi phạm tội thì người thực hiện hành vi phạm tội có thể bị dẫn độ.

 

2. Những nguyên tắc trong dẫn độ tội phạm

Thứ nhất, nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và các bên cùng có lợi, phù hợp với Hiến pháp, pháp luật của Việt Nam và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Chủ quyền quốc gia là quyền tối cao của quốc gia ở trong nước và quyền độc lập của quốc gia đó trong mối quan hệ quốc tế. Tất cả các quốc gia đều bình đẳng về mặt pháp lý, bình đẳng tương xứng về quyền và nghĩa vụ.

Không can thiệp vào bất kỳ công việc nội bộ hoặc đối ngoại của quốc gia khác kể cả trực tiếp hay gián tiếp, cũng như không can thiệp vào hoặc đe dọa can thiệp vào vũ trang nhằm chống lại quyền năng chủ thể của quốc gia khác hay sử dụng các biện pháp kinh tế, chính trị, các biện pháp khác nhằm mục đích buộc các quốc gia khác phải phục tùng,….

Do đó, quốc gia nhận được yêu cầu dẫn độ tội phạm của một quốc gia khác thì quốc gia đó có quyền từ chối hoặc chấp nhận dựa trên pháp luật dẫn độ của nước mình hay các điều ước quốc tế mà mình đã ký kết hoặc tham gia.

Thứ hai, nguyên tắc có đi có lại

Nguyên tắc có đi có lại là nguyên tắc cơ bản của quan hệ quốc tế, theo đó một quốc gia sẽ dành chế độ pháp lý nhất định, có thể là chế độ đãi ngộ quốc gia hoặc chế độ đãi ngộ tối huệ quốc hay một số quyền lợi nào đó. Quốc gia được yêu cầu dẫn độ sẽ chấp nhận dẫn độ với sự đảm bảo rằng quốc gia có yêu cầu giúp đỡ cũng sẽ chấp nhận và thực hiện một yêu cầu như vậy của quốc gia được yêu cầu trong tương lai. 

Thứ ba, nguyên tắc định tội danh kép

Nguyên tắc định tội danh kép được tiến hành khi hành vi do cá nhân bị dẫn độ thực hiện được xác định là hành vi phạm tội theo quy định pháp luật của cả hai quốc gia, đồng thời hành vi phạm tội phải được định án ở mức trừng phạt cụ thể được xác định theo ý chí của các quốc gia hữu quan và được ghi nhận trong các điều ước quốc tế.

Thứ tư, nguyên tắc không dẫn độ công dân nước mình.

Nguyên tắc không dẫn độ công dân nước mình được ghi nhận trong các điều ước quốc tế, nguyên tắc này cùng xuất phát từ nguyên tắc bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia. Không dẫn độ công dân nước mình nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích của công dân, đồng thời khẳng định các quốc gia có quyền hoàn toàn, tuyệt đối và đầy đủ toàn vẹn lãnh thổ và dân cư.

Tại Điều 6 Hiệp định về dẫn độ giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Đại Hàn Dân Quốc: “Các bên không có nghĩa vụ dẫn độ công dân của mình theo Hiệp định này“.

Hay theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 35 Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền của Việt Nam từ chối dẫn độ nếu thuộc trường hợp người bị yêu cầu dẫn độ là công dân Việt Nam.

Thứ năm, nguyên tắc không dẫn độ người phạm tội về chính trị

Nguyên tắc này được hình thành dựa trên nguyên tắc không dẫn độ công dân nước mình và nguyên tắc này được ghi nhận trong các điều ước quốc tế, văn bản quy phạm pháp luật của quốc gia. Quốc gia được yêu cầu có thể từ chối dẫn độ của quốc gia khác đối với những cá nhân mà quốc gia được yêu cầu cho rằng đã thực hiện hành vi phạm tội về các tội chính trị.

Ngoại lệ của nguyên tắc không dẫn độ người phạm tội về chính trị như: thủ phạm giết hại nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu Chính phủ hoặc các nhà lãnh đạo cao cấp khác của quốc gia không được hưởng quyền không bị dẫn độ khi đã thực hiện hành vi phạm tội.

 

3. Các trường hợp bị dẫn độ

Theo quy định tại Điều 33 Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, quy định những trường hợp bị dẫn độ:

+ Người bị dẫn độ là những người có hành vi phạm tội mà Bộ luật Hình sự Việt Nam và pháp luật hình sự của nước yêu cầu quy định hình phạt tù có thời hạn từ một năm trở lên, tù chung thân hoặc tử hình hoặc đã bị Tòa án của nước yêu cầu xử phạt tù mà thời hạn chấp hành hình phạt tù còn lại ít nhất 06 tháng.

+ Hành vi phạm tội của người bị dẫn độ không nhất thiết phải thuộc cùng một nhóm tội hoặc cùng một tội danh, các yếu tố cấu thành tội phạm không nhất thiết phải giống nhau theo quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật của nước có yêu cầu.

+ Trường hợp hành vi phạm tội của người bị dẫn độ được thực hiện ngoài lãnh thổ của nước yêu cầu thì việc dẫn độ người phạm tội có thể được thực hiện nếu theo quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam xác định hành vi đó là hành vi phạm tội. 

 

4. Việt Nam từ chối dẫn độ tội phạm khi nào?

Những trường hợp cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền của Việt Nam từ chối dẫn độ nếu yêu cầu dẫn độ thuộc một trong các trường hợp sau:

Thứ nhất, người bị dẫn độ là người Việt Nam

Thứ hai, căn cứ theo quy định của pháp luật Việt Nam thì người bị yêu cầu dẫn độ không thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chấp hành hình phạt do đã hết thời hiệu hoặc vì những lý do hợp pháp khác.

Thứ ba, người bị yêu cầu dẫn độ là người đang cư trú ở Việt Nam vì lý do có khả năng bị truy bức ở nước yêu cầu dẫn độ do có sự phân biệt về chủng tộc, tôn giáo, giới tính, quốc tịch, dân tộc, thành phần xã hội hoặc quan điểm chính trị.

Thứ tư, người bị yêu cầu dẫn độ để truy cứu trách nhiệm hình sự đã bị tòa án của Việt Nam kết tội bằng bản án đã có hiệu lực pháp luật về hành vi phạm tội được nêu trong yêu cầu dẫn độ hoặc vụ án đã bị đình chỉ theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam.

Thứ năm, trường hợp yêu cầu dẫn độ có liên quan đến nhiều tội danh và mỗi tội danh đều có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật nước yêu cầu dẫn độ nhưng người có hành vi phạm tội không đáp ứng được thời hạn chấp hành hình phạt tù còn lại ít nhất là 06 tháng mà người đó được Bộ luật Hình sự Việt Nam và pháp luật hình sự của nước yêu cầu quy định hình phạt từ một năm trở lên, tù chung thân hoặc tử hình hoặc đã bị Tòa án của nước yêu cầu xử phạt tù.

Ngoài ra, cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền của Việt Nam  có thể từ chối dẫn độ nếu yêu cầu dẫn độ thuộc một trong các trường hợp sau:

(1) Hành vi mà người bị yêu cầu dẫn độ không phải là tội phạm theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam.

(2) Người bị yêu cầu dẫn độ đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự ở Việt Nam về hành vi phạm tội được nêu trong yêu cầu dẫn độ.

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết mà Luật LVN Group muốn đem đến cho bạn đọc. Nếu bạn đọc có bất kỳ vướng mắc nào liên quan đến vấn đề hay bất kỳ vấn đề khác thì vui lòng liên hệ tới bộ phận tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số 1900.0191 để được hỗ trợ kịp thời. Xin chân thành cảm ơn bạn đọc!.