1. Cử nhân là gì?

Cử nhân” (trong tiếng Anh là “bachelor“) có thể được hiểu là người được cấp bằng tốt nghiệp sau khi hoàn thành chương trình đào tạo đại học của một cơ sở giáo dục bất kỳ. 

Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam thì thuật ngữ “cử nhân” mang hai ý nghĩa, là “học vị cao nhất trong các kỳ thi Hương từ thời Minh Mạng (1828) triều Nguyễn”, hoặc là “bằng tốt nghiệp đại học trong hệ thống giáo dục đào tạo hiện nay”. 

Từ hai cách định nghĩa trên, có thể suy ra hai cách hiểu về “cử nhân” như sau: 

  • Một là, cử nhân là người được cấp bằng đại học.
  • Hai là, cử nhân là học vị hoặc bằng cấp của người đã hoàn thành và tốt nghiệp chương trình đại học trong hệ thống giáo dục đào tạo hiện nay.

Như vậy, nếu hiểu theo nghĩa thứ hai, thuật ngữ “cử nhân” có ý nghĩa tương đồng với thuật ngữ “bằng cử nhân” mà sẽ được đề cập ở phần dưới đây.

 

2. Bằng cử nhân là gì?

Bằng cử nhân (trong tiếng Anh là “bachelor’s degree”) được hiểu chung là bằng cấp của một cơ sở giáo dục cấp cho người đã hoàn thành chương trình đào tạo đại học (hoặc tương đương) của mình theo quy định của mỗi quốc gia.

Tại Việt Nam, bằng cử nhân sẽ được cấp cho sinh viên tốt nghiệp đại học thuộc các ngành khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và một số ngành khác. Cụ thể, theo khoản 1 và khoản 2 Điều 12 của Luật Giáo dục năm 2019 thì:

“1. Văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân được cấp cho người học sau khi tốt nghiệp cấp học hoặc sau khi hoàn thành chương trình giáo dục, đạt chuẩn đầu ra của trình độ tương ứng theo quy định của Luật này.

2. Văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân gồm bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, bằng tốt nghiệp trung cấp, bằng tốt nghiệp cao đẳng, bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và văn bằng trình độ tương đương.”

Bên cạnh đó, tại khoản 1 và khoản 2 Điều 38 của Luật Giáo dục đại học năm 2012, (Luật giáo dục đại học được sửa đổi, bổ sung năm 2018) cũng quy định:

“1. Văn bằng giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và văn bằng trình độ tương đương.

2. Người học hoàn thành chương trình đào tạo, đạt chuẩn đầu ra của trình độ đào tạo theo quy định, hoàn thành nghĩa vụ, trách nhiệm của người học thì được hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học cấp văn bằng ở trình độ đào tạo tương ứng.”

Từ đây có thể thấy, ở Việt Nam, bằng cử nhân là một trong những loại văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân được cấp cho người học sau khi tốt nghiệp cấp học của mình, mà cụ thể là sau khi tốt nghiệp đại học. Hay nói cách khác, sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, đạt chuẩn đầu ra trình độ đại học và đã hoàn thành các nghĩa vụ, trách nhiệm của mình ở trường, người học sẽ được cấp bằng cử nhân.

Thời gian đào tạo của chương trình cử nhân hệ chính quy tại các trường đại học thông thường là 04 năm (hoặc 05-06 năm tùy thuộc vào chương trình đào tạo của ngành đó). Tuy nhiên, trong quá trình học tập, sinh viên vẫn có thể đăng ký học các học kỳ phụ, đăng ký học tăng số tín chỉ trong các kỳ (đối với chương trình học theo hệ tín chỉ), … để có thể lấy bằng cử nhân trước thời hạn quy định.

Tùy theo quá trình học tập, rèn luyện mà mỗi sinh viên sẽ được cấp bằng cử nhân xếp loại theo GPA (Grade Point Average – Điểm trung bình các môn học) toàn khóa của mình. Mỗi trường sẽ có những căn cứ đánh giá, xếp loại sinh viên khác nhau, theo thang điểm 4 hoặc thang điểm 10. Nhưng tựu chung lại, sinh viên hiện nay sẽ được nhận bằng cử nhân theo phân loại như sau:

  • Bằng cử nhân loại Xuất sắc;
  • Bằng cử nhân loại Giỏi;
  • Bằng cử nhân loại Khá;
  • Bằng cử nhân loại Trung bình.

Ngoài ra, không phải sinh viên nào tốt nghiệp chương trình đại học cũng được cấp bằng cử nhân. Ví dụ như sinh viên tốt nghiệp đại học thuộc các ngành đặc biệt như ngành kỹ thuật, xây dựng có thể được cấp bằng kỹ sư, tốt nghiệp ngành dược được cấp bằng dược sĩ, …

Tóm lại, có thể khẳng định, ở Việt Nam, bằng cử nhân chính là bằng đại học. 

 

3. Các loại bằng cử nhân

Tính tới thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có quy định cụ thể về các loại bằng cử nhân trong chương trình giáo dục đại học, mà chỉ đề cập chung chung rằng bằng cử nhân là một loại văn bằng thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Ở một số quốc gia trên thế giới, căn cứ vào chuyên ngành, lĩnh vực cấp bằng, bằng cử nhân được chia thành hai loại chính, cụ thể như sau:

  • Bằng Cử nhân Chuyên ngành khoa học xã hội (hay còn gọi theo tiếng Anh là BA – Bachelor of Art)

Bằng Cử nhân Chuyên ngành khoa học xã hội là loại bằng cấp được trao cho các sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành khoa học xã hội, tập trung vào nền giáo dục khai phóng (Liberal Art), một trong những chương trình giáo dục truyền thống của các tổ chức giáo dục đại học phương Tây. Các chuyên ngành này bao gồm các lĩnh vực như: Văn học, nghệ thuật, tâm lý, nhân văn, lịch sử, khảo cổ, nhân học, dân tộc học, truyền thông, ngoại ngữ, …

Ở Vương quốc Anh, chỉ riêng hai trường là University of Oxford và University of Cambridge (Viện Đại học Oxford và Viện Đại học Cambridge) trao bằng cử nhân gọi là Bachelor of Art cho sinh viên sau khi tốt nghiệp. Còn tại Hoa Kỳ, nhiều trường cao đẳng chuyên ngành, đặc biệt là các trường chuyên đào tạo nghệ thuật thì lại trao Bachelor of Art cho tất các các ngành mang tính chất học thuật. Riêng Harvard University (Đại học Harvard) lại cấp Bachelor of Art cho sinh viên tất tất cả các ngành.

  • Bằng Cử nhân Chuyên ngành khoa học tự nhiên (hay còn gọi theo tiếng Anh là BS – Bachelor of Science)

Trái ngược với Bachelor of Art được trao cho các sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành khoa học xã hội, Bachelor of Science lại được trao cho các sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành khoa học tự nhiên, cụ thể là trong các lĩnh vực như: Kỹ thuật, cơ khí, điện, y khoa, … và các ngành khoa học ứng dụng.

Ở Vương quốc Anh, các trường đại học danh tiếng như University of Oxford, University of Cambridge, University College Dublin (Ireland) hay hầu hết các trường khác đều cấp Bachelor of Applied Arts and Sciences (BAAS) cho sinh viên theo học các ngành khoa học ứng dụng ở đây.

 

4. Ý nghĩa của bằng cử nhân

Có thể thấy rằng, việc sở hữu một tấm bằng cử nhân danh giá, sẽ luôn là mong ước của rất nhiều người, là một trong những thành quả minh chứng cho quá trình học tập, rèn luyện và trau dồi của bản thân trong cuộc sống. Sở dĩ nói như vậy vì bằng cử nhân thật sự đem đến cho chúng rất nhiều lợi ích, cụ thể:

  • Việc học tập để lấy bằng cử nhân sẽ mang đến vốn kiến thức chuyên sâu: Những kiến thức được tiếp thu, trau dồi tại môi trường đào tạo đại học sẽ đem lại những kiến thức, kỹ năng phục vụ nghề nghiệp tương lai của mỗi người học.
  • Tạo ra cơ hội tìm kiếm việc làm tốt hơn: Với tấm bằng cử nhân, chúng ta sẽ có lợi thế xin việc hơn nhiều ứng viên đồng trang lứa, đồng thời cũng tạo điều kiện để chúng ta có thể dễ dàng thỏa thuận mức lương mong muốn với nhà tuyển dụng. Bên cạnh đó, bằng cử nhân sẽ giúp chúng ta làm việc có hiệu quả, với năng suất, chất lượng cao hơn nhờ chính những kiến thức đã được tiếp thu ở bậc đại học. Kiến thức sẽ là nền tảng tốt nhất đem lại cơ hội thăng tiến, thành công sau này.
  • Bằng cử nhân là bước đệm cho những học vị cao hơn: Sau khi sở hữu tấm bằng cử nhân hay chính là bằng đại học, chúng ta có thể tiếp tục học lên những bậc học chuyên sâu hoặc những cấp học cao hơn như thạc sĩ, tiến sĩ. Qua đó, chúng ta có thể trở thành người có vị thế trong chuyên ngành của ngành của mình, hay chỉ đơn giản là được các nhà tuyển dụng đánh giá cao hơn.

>> Xem thêm Trình độ học vấn là gì? Cách ghi trình độ học vấn?

Trên đây là toàn văn bài viết của Luật LVN Group liên quan đến cử nhân và bằng cử nhân. Nếu có bất kỳ vướng mắc liên quan đến bài viết hoặc các câu hỏi về Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, … quý khách vui lòng gọi đến tổng đài tư vấn pháp luật miễn phí trực tuyến 24/7 qua tổng đài điện thoại 1900.0191 để được Luật sư tư vấn qua tổng đài trực tuyến.