Lãnh thổ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam bao gồm vùng đất (vùng đất liền có biên giổi với nước khác, các hải đảo), vùng nước (vùng nước nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa), vùng dưới lòng đất (vùng dưới lòng đất, dưới vùng nước), vùng trời (vùng trên vùng đất, trên cácvùng nước). Ngoài ra, phù hợp với luật pháp quốc tế, lãnh thổ Việt Nam được hiểu theo góc độ chủ quyền quốc gia bao gồm các loại tàu của Việt Nam trên biển, các loại máy bay của Việt Nam đang hoạt động trên vùng trời hoặc đang ở nước ngoài. Một tội phạm được coi là thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam khi những hành vi thuộc về mặt khách quan của cấu thành tội phạm đã được chủ thể thực hiện tại Việt Nam, không kể hậu quả của hành vi đó sẽ xảy ra ở đâu, có thể là:

+ Các hành vi phạm tội đã bắt đầu và kết thúc trên lãnh thổ Việt Nam.

+ Các hành vi phạm tội đã bắt đầu ở nước khác nhưng kết thúc trên lãnh thổ Việt Nam.

+ Các hành vi phạm tội đã bắt đầu ở Việt Nam nhưng kết thúc ở nước ngoài.

Như vậy, người nước ngoài phạm tội trên máy bay của Việt Nam khi máy bay đó đang hoạt động trên đường bay quốc tế thì vẫn được coi là phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam.

Theo Bộ luật hình sự Việt Nam, lãnh thổ Việt Nam được hợp thành bởi ba bộ phận:

  • Lãnh thổ có thực: Bao gồm vùng đất, vùng nước, vùng trời thuộc chủ quyền của Việt Nam. 
  • Lãnh thổ mở rộng: Tàu thủy mang cờ hiệu của Việt Nam đang ngoài vùng biển quốc tế, máy bay dân dụng mang cờ hiệu của Việt Nam trên đường bay. Tàu chiến, máy bay quân sự của Việt Nam đang ở bất cứ nơi nào.
  • Lãnh sự quán, Đại sứ quán của Việt Nam ở nước ngoài.

Hành vi phạm tội là những hành vi được thực hiện bằng hành động hoặc không hành động, thỏa mãn những dấu hiệu cấu thành tội phạm được quy định trong Bộ luật hình sự cụ thể theo từng loại tội phạm. Hành vi phạm tội là những hành vi trái với quy định của pháp luật, hành vi phạm tội bao gồm dấu hiệu chủ thể, mặt chủ quan, mặt khách quan để cấu thành tội phạm. Hành vi phạm tội thực hiện bằng hành động của cá nhân, tổ chức gây thiệt hại nghiêm trọng xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể khác, gây rối trật tự xã hội. 

Hành vi phạm tội là hành vi thỏa mãn các dấu hiệu của cấu thành tội phạm. Xét về tính chất thì hành vi có tính chất gây thiệt hại đáng kể cho xã hội, có lỗi và được quy định trong luật hình sự. Xét về cấu trúc thì hành vi phạm tội đòi hỏi có những dấu hiệu như chủ thể thực hiện phải là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự cũng như phải thỏa mãn các dấu hiệu đặc biệt khác nếu cấu thành tội phạm đòi hỏi; về mặt khách quan, chủ thể phải có hành động hoặc không hành động thảo mãn các dấu hiệu khách quan của cấu thành tội phạm; về mặt chủ quan, chủ thể phải có lỗi, cố ý hoặc vô ý tùy từng cấu thành tội phạm cũng như chủ thể phải có động cơ, mục đích nhất định nếu cấu thành tội phạm đòi hỏi. 

Đối với người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thuộc đối tượng được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao hoặc lãnh sự theo pháp luật Việt Nam, theo điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc theo tập quán quốc tế thì vấn đề trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết theo quy định của điều ước quốc tế hoặc theo tập quán quốc tế đó; trường hợp điều ước quốc tế đó không quy định hoặc không có tập quán quốc tế thì trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết bằng con đường ngoại giao.

Người nước ngoài khi phạm tội trong lãnh thổ Việt Nam sẽ bị xử lý. Đối với trường hợp người phạm tội không thuộc đối tượng miễn trừ ngoại giao hoặc lãnh sự. Người nước ngoài phạm tội sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật Việt Nam. Đối với trường hợp người phạm tội thuộc đối tượng hưởng quyền miễn trừ ngoại giao hoặc lãnh sự theo pháp luật Việt Nam, theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc theo pháp luật tập quán quốc tế. Vấn đề trách nhiệm hình sự của người phạm tội được giải quyết theo quy định của điều ước quốc tế hoặc tập quán quốc tế có liên quan. Nếu điều ước quốc tế đó không quy định hoặc không có tập quán quốc tế thì trách nhiệm hình sự của người phạm tội được giải quyết bằng con đường ngoại giao.

Hình phạt áp dụng đối với những đối tượng tội phạm là người nước ngoài phạm tội tại Việt Nam phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và hậu quả của hành vi phạm tội. Trong đó, trục xuất là hình phạt đặc thù nhất dành riêng cho người phạm tội là người nước ngoài. 

Đường bay quốc tế là đường bay của những chuyến bay quốc tế có điểm hạ cánh hoặc cất cánh tại các cảng hàng không, sân bay ngoài lãnh thổ nước Việt Nam.

Một tội phạm được coi là thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam là các hành vi phạm tội bắt đầu và kết thúc trên lãnh thổ Việt Nam; Các hành vi phạm tội đã bắt đầu ở nước khác nhưng kết thúc trên lãnh thổ Việt Nam hoặc các hành vi phạm tội đã bắt đầu ở Việt Nam nhưng kết thúc ở Nước ngoài.

Trường hợp người nước ngoài phạm tội tại Việt Nam có thể bị dẫn độ về nước xử lý

Nếu quốc gia của công dân phạm tội có văn bản yêu cầu dẫn độ người nước ngoài về nước để xử lý thì tùy từng tình huống cụ thể, cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam có thể đồng ý hoặc không đồng ý dẫn độ. Ngoài ra cơ quan tiến hành tố tụng có thể từ chối dẫn độ nếu người bị yêu cầu dẫn độ đang truy cứu trách nhiệm hình sự ở Việt Nam về hành vi phạm tội được nêu trong yêu cầu dẫn độ.

Người có thể bị dẫn độ theo luật tương trợ tư pháp thì người có hành vi phạm tội mà bộ luật hình sự Việt Nam và pháp luật hình sự của nước yêu cầu quy định hình phạt tù có thời hạn từ một năm trở lên, tù chung thân hoặc đã bị tòa án của nước yêu cầu xử phạt tù mà thời hạn chấp hành hình phạt tù còn lại ít nhất 6 tháng. Hành vi phạm tội quy định không nhất thiết phải cùng một nhóm tội danh, các yếu tố cấu thành tội phạm không nhất thiết phải giống nhau theo quy định của pháp luật Việt Nam và pháp luật của nước yêu cầu. Không phải trường hợp nào người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ Việt Nam cũng đều bị dẫn độ.

Để chủ động phòng ngừa và đấu tranh với người nước ngoài phạm tội tại Việt Nam, Bộ Công an đã triển khai đề án công tác Công an đảm bảo an ninh, chỉ đạo các đơn vị chức năng phối hợp với các doanh nghiệp triển khai các phương án phòng ngừa tội phạm trong quá trình quan hệ hợp tác làm ăn với các phía đối tác nước ngoài và chỉ đạo các lực lượng tăng cường công tác quản lý người nước ngoài từ khâu nhập cảnh đến cư trú, hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. 

Nếu quý bạn đọc có bất cứ vấn đề hay thắc mắc gì liên quan đến bài viết thì xin hãy liên hệ với chúng tôi qua tổng đài 1900.0191 để được đội ngũ chuyên chuyên hỗ trợ khách hàng Luật LVN Group tư vấn trực tiếp. Trân trọng !