So sánh dấu hiệu pháp lý của tội loạn luân với tội hiếp dâm có tính chất loạn luân?

Câu hỏi: So sánh dấu hiệu pháp lý của tội loạn luân quy định tại Điều 184 Bộ luật Hình sự năm 2015 với tội hiếp dâm quy định tại điểm e Khoản 2 Điều 141 Bộ luật Hình sự năm năm 2015 ?

Đáp:

Điều 184 Bộ luật hình sự năm 2015: Là hành vi thuận tình giao cấu giữa những người cùng dòng máu về trực hệ, với anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha.

Điểm e Khoản 2 Điều 141 là trường hợp người có cùng dòng máu trực hệ hoặc trường hợp là anh chị em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, hoặc lợi dụng tình trạng không thể chống cự của nạn nhân hoặc lợi dụng tình trạng khác để giao cấu trái ý muốn với họ.

Những điểm giống và khác nhau của tội loạn luân và tội Hiếp dâm với tình tiết có tính chất loạn luân quy định tại điểm e Khoản 2 Điều 141 Bộ luật hình sự năm 2015 như sau:

– Giống nhau:

+ Chủ thể: Đều được thực hiện bồi những con người có năng lực trách nhiệm hình sự, đạt độ tuổi theo luật định, có cùng chung huyết thống.

+ Lỗi: Cố ý.

+ Đối tượng: Đều là những người có cùng dòng máu về trực hệ, với anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha.

– Khác nhau:

+ Mặt khách quan:

Điều 184 Bộ luật hình sự năm 2015: Người phạm tội có sự thuận tình giao cấu trong khi đó ở điểm e Khoản 2 Điều 141: Người thực hiện hành vi phạm tội không có sự thuận tình mà người thực hiện hành vi phạm tội dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể chống cự của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác để giao cấu trái ý muốn.

+ Khách thể:

Bên cạnh xâm phạm đến các quy định về thuần phong mỹ tục, Điều 141 còn xâm phạm đến quyền tự do về tình dục của con người, xâm phạm đến nhân phẩm danh dự của con người.

Luật LVN Group phân tích chi tiết quy định pháp lý về vấn đề trên như sau:

1. Phân biệt tội loạn luân, tội hiếp dâm có tính chất loạn luân 

Tội được quy định tại Điều 184 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 là tội loạn luận. Đây là trường hợp có hành vi thuận tình giao cấu giữa những người có cùng dòng máu về trực hệ, là anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha. Trong đó, theo khoản 17 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì những người cùng dòng máu về trực hệ là những người có quan hệ huyết thống, trong đó, người này sinh ra người kia kế tiếp nhau.

Tội được quy định tại điểm e khoản 2 Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 là tội hiếp dâm có tính chất loạn luận. Đây là trường hợp phát sinh ra hành vi giao cấu có tính chất loạn luân đồng thời có sử dụng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể chống cự của nạn nhân hoặc lợi dụng tình trạng khác để giao cấu trái ý muốn của họ. Hành vi “có tính chất loạn luân” trong tội này được quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành ngày 01/10/2019 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các Điều 141, 142, 143, 144, 145, 146,147 của Bộ luật Hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi. Theo đó, hành vi có tính chất loạn luân là một trong các trường hợp sau đây:

– Phạm tội đối với người cùng dòng máu về trực hệ, với anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha;

– Phạm tội đối với cô ruột, dì ruột, chú ruột, bác ruột, cậu ruột, cháu ruột;

– Phạm tội đối với con nuôi, bố nuôi, mẹ nuôi;

– Phạm tội đối với con riêng của vợ, con riêng của chồng, bố dượng, mẹ kế;

– Phạm tội đối với con dâu, bố chồng, mẹ vợ, con rể.

Mặc dù tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân đều là có yếu tố loạn luân, tuy nhiên tội loạn luân là trường hợp xuất hiện hành vi loạn luân, còn tội hiếp dâm có tính chất loạn luân lại là trường hợp xuất hiện hành vi có tính chất loạn luân. Hành vi loạn luân và hành vi có tính chất loạn luân có sự khác nhau trong cách xác định. Trong đó, hành vi có tính chất loạn luân sẽ bao hàm các trường hợp được xác định là hành vi loạn luân.

Như vậy, để xác định hành vi của một người phạm tội loạn luân theo quy định tại Điều 184 thì phải xác định có hành vi giao cấu thuận tình giữa những người có cùng dòng máu về trực hệ hoặc giữa anh chị em cùng cha mẹ, giữa anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha.

Để xác định chủ thể phải chịu tình tiết tăng nặng “có tính chất loạn luân” ở tội hiếp dâm thì phải xem xét cấu thành tội phạm của tội đó và quan hệ của những người này có thỏa mãn một trong số các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hay không.

Tuy nhiên, đối với những người tuy có quan hệ giữa cha, mẹ đối với các con; giữa ông bà với cháu nội, cháu ngoại, nhưng đó không phải là người có dòng máu trực hệ thì cũng không thuộc đối tượng điều chỉnh của tội loạn luân, như: Giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa bố chồng với con dâu; giữa mẹ vợ với con rể; giữa bố dượng với con riêng của vợ; giữa mẹ kế với con riêng của chồng.

Cần phân biệt trường hợp khi nào thì truy cứu một người phạm tội loạn luân và khi nào thì áp dụng tình tiết “có tính chất loạn luân” trong một số điều luật. Trong trường hợp hành vi thỏa mãn dấu hiệu “loạn luân” như đã phân tích ở trên kèm theo dấu hiệu dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác, thì tùy trường hợp người thực hiện hành vi đó phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 về các tội như: tội Hiếp dâm (tại điểm e khoản 2 Điều 141) hoặc tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi (theo điểm a khoản 2 Điều 142); nếu hành vi loạn luân kèm theo dấu hiệu lợi dụng quan hệ lệ thuộc khiến bên kia phải miễn cưỡng cho giao cấu, thì tùy trường hợp người thực hiện hành vi đó phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Cưỡng dâm (quy định tại điểm d khoản 2 Điều 143) hoặc tội Cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi (quy định tại điểm a khoản 2 Điều 144); trong mọi trường hợp hành vi loạn luân được thực hiện đối với trẻ em dưới 13 tuổi, thì người thực hiện hành vi loạn luân phải bị truy cứu truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi (căn cứ vào điểm b khoản 1 Điều 142).

2. Sự giống nhau giữa tội loạn luân với tội hiếp dâm có tính chất loạn luân 

Tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân có một số điểm tương đồng như sau:

– Cả tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân đều có yếu tố loạn luân.

Hiện nay không có văn bản nào hướng dẫn tội loạn luân theo Điều 184 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 nên ta có thể tham khảo tinh thần tại Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC hướng dẫn tội loạn luân theo Bộ luật Hình sự năm 1999 thì loạn luân được hiểu là hành vi giao cấu giữa những người có cùng dòng máu trực hệ giữa cha mẹ, với con, giữa ông bà với cháu nội, cháu ngoại, giữa anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha.

– Chủ thể thực hiện hành vi loạn luân và hành vi có tính chất loạn luân đều là những người có năng lực trách nhiệm hình sự, đạt độ tuổi theo quy định và có cùng huyết thống với người bị hại.

– Đối tượng bị xâm hại của cả hai tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân đều là những người có cùng dòng máu về trực hệ, với anh chị em cùng cha cùng mẹ hay anh chị em cùng mẹ khác cha hoặc cùng cha khác mẹ.

– Tội loạn luân và tội hiếp dâm đều được thực hiện với lỗi cố ý khi có hành vi giao cấu hoàn thành.

– Tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân gây ảnh hưởng đến thuần phong mĩ tục làm đảo lộn các mối quan hệ trong gia đình. Do đó, cần phải được trừng trị một cách nghiêm khắc.

– Điều kiện về độ tuổi của nạn nhân trong tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân là điều kiện bắt buộc để cấu thành những tội này.

3. Sự khác nhau giữa tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân 

Ngoài những điểm tương đồng thì tội loạn luân và tội hiếp dâm có tính chất loạn luân có những đặc điểm khác nhau như sau:

Thứ nhất, về căn cứ pháp lý

– Tội loạn luân được quy định tại Điều 184 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017

– Tội hiếp dâm có tính chất loạn luân được quy định tại điểm e khoản 2 Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017

Thứ hai, về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự

Theo quy định của pháp luật hình sự hiện nay, độ tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự là người từ đủ 14 tuổi trở lên và được quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Cụ thể:

– Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.

– Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.

Như vậy, đối với tội loạn luân thì người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này. Đối với tội hiếp dâm có tính chất loan luân là trường hợp tội hiếp dâm có tình tiết tăng nặng với khung hình phạt từ 07 đến 15 năm nên được xác định tội rất nghiêm trọng. Do đó, căn cứ vào khoản 2 Điều 12 Bộ luật Hình sự hiện hành thì ngoài người từ đủ 16 tuổi trở lên thì người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm có tính chất loạn luân.

Trên đây là nội dung tư vấn của Công ty Luật LVN Group muốn gửi đến quý khách hàng. Mọi vướng mắc chưa rõ hoặc có nhu cầu hỗ trợ vấn đề pháp lý khác, quý khách vui lòng liên hệ với Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại 24/7, gọi ngay tới số: 1900.0191 hoặc gửi email trực tiếp tại: Tư vấn pháp luật qua Email để được giải đáp. Cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật LVN Group.