1. Người dưới 18 tuổi phạm tội
Thứ nhất, áp dụng bộ luật hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, cụ thể là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định của Chương xii; theo quy định khác của Phần thứ nhất của Bộ luật này không trái với quy định của Chương XII Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017.
Vậy hiện nay ở Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung, chưa có một khái niệm nào cụ thể, nhất định quy định chung cho người dưới 18 tuổi hay còn gọi là người chưa thành niên.
Ở Việt Nam, độ tuổi chịu trách nhiệm dân sự trong các vụ việc được bộ luật dân sự quy định cụ thể và chia ra thành nhiều giai đoạn khác nhau. Đối với Bộ luật hình sự, điều 90 quy định: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định của Chương xii; theo quy định khác của Phần thứ nhất của Bộ luật này không trái với quy định của Chương XII Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017.
2. Điều kiện áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục
– Cơ sở pháp lý: Điều 92 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017.
Điều 92. Điều kiện áp dụng
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án chỉ quyết định miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp khiển trách, hòa giải tại cộng đồng hoặc biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, nếu người dưới 18 tuổi phạm tội hoặc người đại diện hợp pháp của họ đồng ý với việc áp dụng một trong các biện pháp này.
Theo điều luật này, điều kiện duy nhất để áp dụng 3 biện pháp: Khiển trách, hòa giải tại cộng đồng hoặc biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là phải có sự đồng ý của người dưới 18 tuổi phạm tội hoặc người đại diện hợp pháp của họ.
Vậy với điều kiện chung của ba biện pháp: Khiển trách, hòa giải tại cộng đồng hoặc biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội này chỉ là có sự đồng ý, luật chưa quy định sự đồng ý đó phải được thể hiện như thế nào và thực hiện ra sao?
Đối với mỗi biện pháp quy định sẽ có từng điều kiện khác nhau.
Cơ quan có thẩm quyền quyết định miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp khiển trách, hòa giải tại cộng đồng hoặc biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn là các cơ quan: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án. Mới có thẩm quyền này.
3. Khiển trách trong Bộ luật hinh sự hiện hành
khách hàng: Kính thưa Luật sư LVN Group, biện pháp khiển trách người dưới 18 tuổi phạm tội được áp dụng trong trường hợp nào? Cơ quan nào được áp dụng biện pháp khiển trách cho người dưới 18 tuổi ạ? Xin cảm ơn!
Trả lời:
– Cơ sở pháp lý: Điều 93 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017.
Điều 93. Khiển trách
1. Khiển trách được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây nhằm giúp họ nhận thức rõ hành vi phạm tội, hậu quả gây ra đối với cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ:
a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;
b) Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.
2. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án quyết định áp dụng biện pháp khiển trách. Việc khiển trách đối với người dưới 18 tuổi phạm tội phải có sự chứng kiến của cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp của người dưới 18 tuổi.
3. Người bị khiển trách phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:
a) Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc;
b) Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu;
c) Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp.
4. Tùy từng trường hợp cụ thể cơ quan có thẩm quyền ấn định thời gian thực hiện các nghĩa vụ quy định tại điểm b và điểm c khoản 3 Điều này từ 03 tháng đến 01 năm.
Khiển trách được hiểu là sự nhắc nhở, phê phán của Nhà nước đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự nhằm giúp họ nhận thức rõ hành vi phạm tội và hậu quả gây ra cho cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ.
Theo khoản 1 điều luật, khiển trách được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
Theo đó, Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm.
theo điểm a khoản 2 điều 91 quy định như sau:
Điều 91. Nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
…
2. Người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật này, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp quy định tại Mục 2 Chương này:
a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ tội phạm quy định tại các điều 134, 141, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này
Tức là ngoài các tội tại các điều 134 (Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác), 141 (Tội hiếp dâm), 171 (Tội cướp giật tài sản), 248 (sản xuất trái phép chất ma túy), 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy), 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy), 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy) và 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy) của Bộ luật này sẽ được áp dụng biện pháp khiển trách.
b. Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án
Theo Điều 17 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định:
Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm. Người đồng phạm bao gồm người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức. Vậy khi người dưới 18 tuổi phạm tội mà chứng minh được họ có vai trò không đáng kể trong vụ án thì sẽ được áp dụng biện pháp khiển trách.
Câu hỏi tiếp theo của bạn là: “Cơ quan nào được áp dụng biện pháp khiển trách cho người dưới 18 tuổi?”
Theo khoản 2 điều luật quy định: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án quyết định áp dụng biện pháp khiển trách. Việc khiển trách đối với người dưới 18 tuổi phạm tội phải có sự chứng kiến của cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp của người dưới 18 tuổi.
Người dưới 18 tuổi phạm tội phải thực hiện những nghĩa vụ nhất định theo quy định của pháp luật.
Trân trọng!
4. Biện pháp hòa giải tại cộng đồng
Khách hàng: Kính thưa Luật sư LVN Group, người dưới 18 tuổi bị áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng trong trường hợp nào ạ? Khi người đó bị áp dụng biện pháp này thì người đó sẽ có nghĩa vụ gì? Cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp này đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được miễn trừ trách nhiệm hình sự là ai ạ?
Xin cảm ơn!
Trả lời:
Ta căn cứ theo điều 94 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định:
Điều 94. Hòa giải tại cộng đồng
1. Hòa giải tại cộng đồng được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;
b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
2. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự.
3. Người được áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:
a) Xin lỗi người bị hại và bồi thường thiệt hại;
b) Nghĩa vụ quy định tại khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này.
4. Tùy từng trường hợp cụ thể, cơ quan có thẩm quyền ấn định thời điểm xin lỗi, thời gian thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại quy định tại điểm a khoản 3 Điều này và nghĩa vụ quy định tại điểm b và điểm c khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này từ 03 tháng đến 01 năm.
Thứ nhất, các trường hợp được áp dụng hòa giải tại cộng đồng của người dưới 18 tuổi phạm tội
a. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
Theo đó, Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;
Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù.
b. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
Theo đó, Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật.
Điểm b khoản 2 đièu 91 quy định về: ” Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật này, trừ tội phạm quy định tại các điều 123, 134, 141, 142, 144, 150, 151, 168, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này.”
Thứ hai, nghĩa vụ của người dưới 18 tuổi phạm tội bị áp dụng biện pháp này như sau:
– Xin lỗi người bị hại và bồi thường thiệt hại;
– Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc;
– Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu;
– Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp.
Tùy từng trường hợp cụ thể, cơ quan có thẩm quyền sẽ ấn định thời điểm xin lỗi, thời gian thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại quy định tại điểm a khoản 3 Điều này và nghĩa vụ quy định tại điểm b và điểm c khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này từ 03 tháng đến 01 năm.
Thứ ba, Cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp này đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Theo khoản 2 điều luật quy định: “Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự.”
Trân trọng!
5. Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn
Khách hàng: Thưa Luật sư LVN Group, biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được quy định như thế nào theo pháp luật hiện nay? Biện pháp đó có những điều gì cần lưu ý ạ?
Cảm ơn!
Trả lời:
– Cơ sở pháp lý: điều 95 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định như sau:
Điều 95. Giáo dục tại xã, phường, thị trấn
1. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn từ 01 năm đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;
b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
2. Người được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:
a) Chấp hành đầy đủ nghĩa vụ về học tập, lao động;
b) Chịu sự giám sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, thị trấn;
c) Không đi khỏi nơi cư trú khi không được phép;
d) Các nghĩa vụ theo quy định tại khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này.
3. Nếu người được giáo dục tại xã, phường, thị trấn đã chấp hành một phần hai thời hạn và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã được giao trách nhiệm giám sát, giáo dục, Cơ quan đã áp dụng biện pháp này có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
Theo điều luật, biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn bao gồm 3 khoản.
Thứ nhất, điều luật quy định về các trường hợp sẽ được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn từ 01 năm đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, đó là:
a. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
b. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.
Thứ hai, quy định về nghĩa vụ của người được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục đó là:
– Chấp hành đầy đủ nghĩa vụ về học tập, lao động;
– Chịu sự giám sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, thị trấn;
– Không đi khỏi nơi cư trú khi không được phép;
– Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc;
– Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu;
– Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp.
Theo khoản 3 điều luật, nếu người được giáo dục tại xã, phường, thị trấn đã chấp hành một phần hai thời hạn và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã được giao trách nhiệm giám sát, giáo dục, Cơ quan đã áp dụng biện pháp này có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn.
Trân trọng!