1. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con khi ly hôn

Pháp luật Hôn nhân và gia đình ghi nhận, sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Đối với con đã thành niên có khả năng lao động (đủ điều kiện về thể lực, trí lực và thời gian để lao động tạo ra thu nhập) thì pháp luật không ghi nhận nghĩa vụ trông non, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục. (khoản 1 Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014)

 

2. Căn cứ xem xét giao quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn

Khoản 2 và khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình quy định: 

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con,….. trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3.  Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con”

Theo quy định này có thể thấy những yếu tố được xem xét khi xác định người trực tiếp nuôi con khi ly hôn gồm:

– Thỏa thuận của bố mẹ

– Quyền lợi về mọi mặt của con: được chăm sóc, học tập, vui chơi, bảo vệ

– Nguyện vọng của con từ đủ 07 tuổi trở lên

– Điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con của bố mẹ.

Trong các yếu tố này không thể loại trừ yếu tố nào xong yếu tố quyết định vẫn là ở điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con (khả năng về tài chính, thời gian, môi trường sống, tư cách đạo đức của cha/mẹ).

 

3. Các trường hợp người mẹ không được trực tiếp nuôi con khi ly hôn

Trên cơ sở quy định tại Điều 81, Điều 85, Điều 86 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 có thể liệt kê trường hợp người mẹ không được quyền trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn đó là:

Theo thỏa thuận:

– Mẹ sẽ không có quyền trực tiếp nuôi con trong trường hợp cha mẹ đã thỏa thuận cha là người trực tiếp nuôi con khi ly hôn hoặc thỏa thuận giao con cho người khác trực tiếp nuôi phù hợp với lợi ích của con.

Trường hợp có tranh chấp và Tòa án giải quyết:

– Mẹ không có đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con cả với con dưới 36 tháng tuổi và từ đủ 36 tháng tuổi ngay cả khi con từ 7 tuổi có nguyện vọng được sống với mẹ nhưng nếu mẹ không đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì mẹ cũng sẽ không được giao quyền trực tiếp nuôi con (vì nguyện vọng của con từ đủ 7 tuổi theo quy định pháp luật là yếu tố cần phải xem xét chứ không phải là yếu tố quyết định)

– Mẹ đang trong thời gian bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên (không cho trông nom, chăm sóc, giáo dục, quản lý tài sản riêng của con hoặc đại diện diện theo pháp cho con) theo quyết định của Tòa án.

Người mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên theo quyết định của Tòa án khi: (i) bị kết án về một trong các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con; (ii) phá tán tài sản của con; (iii) có lối sống đồi trụy; iv) xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.

 

4. Có thể giành quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn được không?

Trong vụ án ly hôn có tranh chấp về quyền trực tiếp nuôi con, chúng tôi luôn nhận được câu hỏi từ khách hàng rằng làm sao để giành được quyền trực tiếp nuôi con? Nhưng thực chất sử dụng từ “giành” là không phù hợp bởi nếu bạn đủ điều kiện theo quy định pháp luật bạn sẽ được giao quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn, còn một khi bạn đã không đủ điều kiện theo quy định thì bạn có giành cũng không được, vì Tòa án xem xét quyết định giao con cho ai trực tiếp nuôi trên cơ sở chứng cứ hợp pháp và có xác thực, kiểm tra, nếu bạn ngụy tạo các chứng cứ về thu nhập hay trình bày không trung thực điều kiện về thời gian dành cho con, môi trường sống cho con theo hướng có lợi cho mình thì trong quá trình xác thực Tòa án cũng sẽ phát hiện. 

Không bàn tới trường hợp cha mẹ tự thỏa thuận được, trường hợp có tranh chấp yêu cầu Tòa án giải quyết quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn, nguyên tắc mà pháp luật hôn nhân và gia đình ghi nhận để xem xét quyết định luôn phải trên cơ sở đảm bảo tốt nhất quyền lợi về mọi mặt cho con (đó là được chăm sóc toàn diện về thể chất (ăn uống), tinh thần (yêu thương, vui chơi), học tập, giáo dục. Do đó, yếu tố tiên quyết trong trường hợp này sẽ là phải xác định cha/mẹ ai là người đáp ứng điều kiện:

– Có đủ tài chính chăm lo cho nhu cầu thiết yếu của con;

– Có thời gian trực tiếp chăm sóc, giáo dục, đồng hành cùng con;

– Có môi trường sống lành mạnh đảm bảo cho sự phát triển nhân cách, trí tuệ của con;

– Có đủ tư cách đạo đức để giáo dục con.

Tất cả những yếu tố trên đều phải được xem xét toàn diện thì mới có thể đưa ra quyết định giao con cho cha/mẹ trực tiếp nuôi con khi ly hôn đảm bảo  quyền lợi về mọi  mặt cho con.

 

5. Quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn bị thay đổi khi nào?

Trên thực tế nhiều người không nắm được quy định pháp luật về vấn đề này nên có ý nghĩ được giao quyền trực tiếp nuôi con khi Tòa án giải quyết ly hôn thì sẽ triệt tiêu hoàn toàn quyền trực tiếp nuôi con của người còn lại. Tuy nhiên, trên nguyên tắc đảm bảo quyền lợi về mọi mặt cho con thì pháp luật Hôn nhân và gia đình còn ghi nhận quyền thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn (Điều 84 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014). Theo đó, việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được Tòa án giải quyết khi có một trong các căn cứ sau:

– Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con;

– Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trong nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

Quyền yêu cầu Tòa án quyết định việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được ghi nhận cho các chủ thể sau: cha, mẹ, người thân thích, cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em, Hội liên hiệp phụ nữ.

 

6. Không được trực tiếp nuôi con khi ly hôn thì cũng không được thăm nom con?

Đây là hiểu nhầm của nhiều người dẫn đến tình trạng khi ly hôn cả cha và mẹ đều cố cùng giành giật để được trực tiếp nuôi con. Nhưng theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, sau khi ly hôn người không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở và đồng thời cũng có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con (Điều 82).

Trường hợp, trong nội dung chia sẻ còn điều gì khiến bạn đọc chưa hiểu rõ hoặc bạn đọc có vướng mắc pháp lý khác trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình cần giải đáp vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline 1900.0191 để được Luật sư tư vấn thủ tục ly hôn trực tuyến, đội ngũ Luật sư của LVN Group giàu kinh nghiệm của Luật LVN Group luôn sẵn sàng lắng nghe và giải đáp mọi vướng mắc của quý khách hàng. Trân trọng cảm ơn