Giới thiệu tác phẩm “Tinh thần pháp luật” của nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ

I. Giới thiệu nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ

Nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ sinh ngày 18 tháng 1 năm 1689 tại Bordeaux  và mất ào ngày 10 tháng 2 năm 1755 tại Paris. Ông là một nhà bình luận xã hội và tư tưởng chính trị Pháp sống trong thời đại Khai sáng, Nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ thường được biết đến dưới tên Montesquieu. Ông nổi tiếng với lý thuyết tam quyền phân lập…

Sau khi nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ tốt nghiệp chủng viện thì ông cưới Jeanne de Latrigue một giáo đồ Calvin khi ông mới 26 tuổi. Năm sau ông thừa kế tước hiệu Nam tước xứ Montesquieu và Chủ tịch Hội đồng Bordeaux.

Nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ bắt đầu được biết đến với tác phẩm Lettres persanes (Những lá thư của người Ba Tư, 1721), một tác phẩm chỉ trích xã hội đương thời dưới hình thức thư gửi của một người phương Đông đến thăm Paris. Ông xuất bản tiếp theo cuốn Considérations sur les causes de la grandeur des Romains et de leur décadence (Cân nhắc về các nguyên nhân của sự vĩ đại và sự diệt vong của La Mã, 1734). Cuốn De l’Esprit des Lois (Tinh thần Pháp luật) được xuất bản vô danh vào năm 1748 và nhanh chóng có nhiều ảnh hưởng không chỉ riêng nước Pháp. Bên cạnh việc quan tâm đến chính trị và xã hội ông còn đi nhiều nước châu Âu như Áo, Hungary và dành sống một thời gian tại Ý và Vương quốc Anh trước khi trở về Pháp. Thị lực ông giảm sút nhanh chóng những năm cuối đời và ông hoàn toàn mù hắn trước khi mất vì sốt cao năm 1755. Ông được chôn cất tại Paris, Pháp.

S.Đ. Môngtexkiơ (Montesquieu S.D.) là một trong những nhà sáng lập ra triết học Khai sáng Pháp thế kỷ XVIII. Ông sinh ra trong một gia đình quan chức cao cấp của nghị viện có tinh thần tiến bộ. Ngay từ nhờ ông đã say mê văn học cổ và luật học. Sau này, bên cạnh việc tham gia các công tác xã hội, như làm chủ tịch nghị viện Boócđô, ông còn đặc biệt say mê nghiên cứu các vấn đề triết học, vật lý. Năm 1728, ông được cử làm thành viên của Viện hàn lâm khoa học Pháp.

Hai tác phẩm quan trọng nhất của nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ là Những bức thư Ba Tư và Tinh thần của những luật lệ (Tinh thần pháp luật). Mặc dù những tác phẩm này có chung một số chủ đề – đáng chú ý nhất là niềm đam mê với các xã hội không thuộc châu Âu và nỗi kinh hoàng của chế độ chuyên quyền – chúng khá khác biệt với nhau và sẽ được đối xử riêng biệt.

Vậy, tác phẩm “Tinh thần pháp luật” có cấu trúc và nội dung như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu cụ thể ở dưới đây:

II.  Tác phẩm phẩm “Tinh thần pháp luật” của nhà triết học Sáclơ Đờ Môngtexkiơ

1. Hoàn cảnh ra đời tác phẩm

Bàn về tinh thần pháp luật là tuyệt tác triết học của Montesquieu, là một trong những tác phẩm vĩ đại trong lịch sử triết học chính trị và trong lịch sử luật học.  Mục đích cuốn sách, như chính tác giả đã nêu, là: Trình bày những nguyên nhân quyết định nền pháp lý cho mỗi quốc gia; trình bày sự phù hợp cần thiết giữa luật lệ và chế độ cai trị của một nước; trình bày những quan hệ giữa các luật lệ với nhau. Ông đã phải mất gần 20 năm cho tác phẩm này.

Khi trở về Pháp vào năm 1731, gặp rắc rối vì thị lực không đạt, Montesquieu quay trở lại La Brède và bắt đầu làm việc với kiệt tác của mình, đó là tác phẩm “Tinh thần pháp luật” .

Trong thời gian này, ông cũng viết Những bài cân nhắc về nguyên nhân của sự vĩ đại của người La Mã và sự suy tàn của họ , mà ông đã xuất bản ẩn danh vào năm 1734. Trong cuốn sách này, ông đã cố gắng áp dụng quan điểm của mình vào trường hợp cụ thể của La Mã, và làm như vậy để ngăn cản việc sử dụng Rome làm hình mẫu cho các chính phủ đương thời. Các phần Cân nhắc được đưa vào Tinh thần của Luật , mà ông xuất bản năm 1748. Hai năm sau, ông xuất bản cuốn sách Bảo vệ tinh thần của các quy luật để trả lời các nhà phê bình khác nhau của ông. Bất chấp nỗ lực này, Giáo hội Công giáo La Mã đã xếp Tinh thần của Luật vào Danh mục Sách bị Cấm vào năm 1751. Năm 1755, Montesquieu qua đời vì một cơn sốt ở Paris, để lại một bài luận chưa hoàn thành về hương vị cho cuốn Encyclopédie của Diderot và D’Alembert.

Tinh thần pháp luật là một luận thuyết về học thuyết chính trị được Nam tước de Montesquieu xuất bản dưới dạng ẩn danh vào năm 1748. Đầu tiên nó được xuất bản ẩn danh một phần vì Montesquieu muốn tác phẩm của mình tránh bị kiểm duyệt, sau đó nó nhanh chóng được dịch sang nhiều thứ tiếng khác. Thomas Nugent xuất bản bản tiếng Anh đầu tiên vào năm 1750. Năm 1751 Nhà thờ Công giáo liệt cuốn này vào Danh sách những Cuốn sách Bị Cấm. Tuy nhiên, luận thuyết chính trị của Montesquieu có ảnh hưởng rất lớn đến các tác phẩm của các học giả khác, mà đáng chú ý nhất có: Ekaterina II, người viết Nakaz (Hướng dẫn); Những Đại biểu Đại hội Hiến pháp Hoa Kỳ (Constitutional Convention delegates) của Hiến pháp Hoa Kỳ; và Alexis de Tocqueville, người đã áp dụng phương pháp của Monstequieu vào công trình nghiên cứu xã hội Hoa Kỳ, cuốn Dân chủ ở Mỹ (Democracy in America).

Nhà triết học Montesquieu bỏ ra gần hai mươi năm nghiên cứu và viết cuốn sách này, bao quát các chủ đề về chính trị, luật, xã hội học, nhân loại học, và cung cấp hơn 3.000 trích dẫn. Trong luận thuyết chính trị của mình, ông đã bênh vực chủ nghĩa hợp hiến và thuyết tam quyền phân lập, bãi bỏ nô lệ, bảo vệ quyền tự do công dân và nhà nước pháp quyền, và ý tưởng rằng các thể chế luật pháp và chính trị phải phản ảnh đặc tính địa lý và xã hội của từng cộng đồng riêng biệt.

2. Cấu trúc, bố cục tác phẩm

Có rất nhiều nhà phê bình tranh luận về cách bố cục tác phẩm “tinh thần pháp luật”. Có học giả cho rằng đó là bố cục hợp với một lý luận cực kỳ chặt chẽ. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có nhà phê bình thì cho rằng, Montesquieu viết không theo một bố cục nào cả. Được đánh giá là viết không có phương pháp, cách sắp xếp các Quyển, Chương không thật sự logic (có những quyển có rất nhiều chương, có quyển chỉ có 1 chương (quyển V))… Chính những điều này khiến người đọc khó nắm bắt được mạch của tác phẩm nếu không đọc một cách cẩn thận, chăm chú. Chỉ khi đi vào đọc từ câu, từng chữ, nghiền ngẫm, ta dần cảm nhận được cái hay, cái thấu đáo, cái tinh thần của tác phẩm, đạo đức của tác giả khi viết tác phẩm này.

Ta có thể chia tác phẩm phẩm thành 5 phần cụ thể:

– Phần 1: Quyển I –X: Montesquieu bàn về luật của tự nhiên, luật con người, những nguyên nhân chính trị quyết định luật pháp; ông cũng định nghĩa 3 hình thức chính thể (quyển II) và những nguyên tắc của nó (quyển III);  các yếu tố ảnh hưởng đến sự tồn vong của 3 chính thể: giáo dục (quyển IV) , các luật có liên quan, hệ thống an ninh (quyển IX), hệ thống phòng thủ (quyển X) và sự sa đoạ của 3 chính thể (quyển VIII)

– Phần 2: Quyển XI – XIII: ông tiếp tục nghiên cứu những yếu tố chính trị bằng cách phân tích trước hết những luật lệ nào cần thiết trong 3 loại chính thể; bàn về tự do chính trị chính (tam quyền phân lập – Quyển XI: tự do chính trị trong mối quan hệ với hiến pháp) và tự do công dân (Quyển XII: tự do chính trị trong mối quan hệ với công dân)

– Phần 3: Quyển XIV – XIX: Montesquieu chứng minh những yếu tố có tính chất vật chất (khí hậu, đất đai) hay tinh thần (tập quán, phong tục của một nước) tham gia vào việc tạo thành luật pháp

– Phần 4: Từ quyển XXI – quyển XXV: mối quan hệ của pháp luật với thương mại, với việc sử dụng tiền tệ, với dân số, với tôn giáo các nước

– Phần 5: Quyển XXVI – XXXI: bàn về cơ sở xây dựng nên pháp luật và bàn về nước Pháp

Với một tác phẩm đồ sộ, không thể trình bày dàn trải hết các nội dung được chính vì vậy chúng tôi chỉ phân tích và biên soạn những phần có giá trị nhất của tác phẩm, còn lại các phần khác chỉ xin được điểm qua….

3. Mục đích của Montesquieu trong tác phẩm “Tinh thần pháp luật”

Với mục đích của Montesquieu trong tác phẩm “Tinh thần pháp luật” (The Spirit of the Laws) là giải thích các quy luật và thể chế xã hội của con người. Điều này có vẻ như là một dự án bất khả thi: không giống như các quy luật vật lý, theo nhà triết học Montesquieu, được thiết lập và duy trì bởi Chúa, các quy luật tích cực và thể chế xã hội được tạo ra bởi những con người dễ sai lầm, những người “chịu … sự ngu dốt và sai lầm, vội vã ra đi bởi ngàn đam mê bốc đồng ”(SL 1,1). Do đó, người ta có thể mong đợi luật và thể chế của chúng ta không dễ hiểu hơn bất kỳ danh mục nào khác về con người, một kỳ vọng mà sự đa dạng phi thường của các luật được các xã hội khác nhau thông qua dường như sẽ xác nhận.

Tuy nhiên, tác giả Montesquieu tin rằng sự hỗn loạn rõ ràng này dễ hiểu hơn nhiều so với những gì người ta nghĩ. Theo quan điểm của ông, chìa khóa để hiểu các luật và hệ thống xã hội khác nhau là nhận ra rằng chúng cần được điều chỉnh cho phù hợp với nhiều yếu tố khác nhau, và không thể hiểu đúng trừ khi người ta xem xét chúng dưới góc độ này. Cụ thể, luật pháp cần được điều chỉnh “cho phù hợp với những người mà chúng được đóng khung …, với bản chất và nguyên tắc của mỗi chính phủ, … với khí hậu của mỗi quốc gia, chất lượng đất, tình hình và mức độ của nó. , đối với nghề nghiệp chính của người bản xứ, cho dù là chồng, thợ săn hay người chăn cừu: họ phải có liên quan đến mức độ tự do mà hiến pháp sẽ chịu; đối với tôn giáo của cư dân, khuynh hướng, sự giàu có, số lượng, thương mại, cách cư xử của họ, và phong tục. Tốt thôi, chúng có quan hệ với nhau, cũng như nguồn gốc của chúng, với ý định của nhà lập pháp, và thứ tự của những thứ mà chúng được thiết lập; Montesquieu tin rằng chúng ta nên xem xét các hệ thống luật pháp và xã hội theo những ánh sáng khác nhau. trong thực tế khá dễ hiểu.

Bản thân việc hiểu tại sao chúng ta có những luật lệ mà chúng ta làm là rất quan trọng. Tuy nhiên, nó cũng phục vụ những mục đích thiết thực. Quan trọng nhất, nó sẽ ngăn cản những nỗ lực cải cách sai lầm. Montesquieu không phải là người không tưởng, kể cả về tính khí hay niềm tin. Montesquieu tin rằng được sống dưới một chính phủ ổn định, không chuyên quyền, để các công dân tuân thủ luật pháp của họ ít nhiều được tự do sống cuộc sống của họ là một điều tốt và không nên can thiệp nhẹ vào chính phủ như vậy. Nếu chúng ta hiểu hệ thống chính quyền của chúng ta và cách thức mà nó được điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện của đất nước và con người của chúng ta, chúng ta sẽ thấy rằng nhiều đặc điểm rõ ràng là phi lý của nó thực sự có ý nghĩa, và để ‘cải cách’ những đặc điểm này sẽ thực sự làm suy yếu nó. Vì vậy, chẳng hạn, người ta có thể nghĩ rằng một chính phủ quân chủ sẽ được củng cố bằng cách làm suy yếu giới quý tộc, từ đó trao nhiều quyền lực hơn cho quân vương.

Theo quan điểm của nhà triết học Montesquieu, điều này là sai: làm suy yếu những nhóm hoặc thể chế kiểm tra quyền lực của quân chủ là có nguy cơ biến chế độ quân chủ thành chuyên chế, một hình thức chính phủ vừa ghê tởm vừa không ổn định.

III. kết thúc vấn đề

Như vậy, việc hiểu rõ luật pháp của con người nói chung cũng sẽ giúp chúng ta biết được những khía cạnh nào của chúng thực sự cần được cải cách và những cải cách này có thể được thực hiện như thế nào. Ví dụ như, Montesquieu tin rằng luật pháp của nhiều quốc gia có thể được thực hiện tự do hơn và nhân đạo hơn, và chúng thường có thể được áp dụng ít tùy tiện hơn, với ít phạm vi sử dụng quyền lực nhà nước không thể đoán trước và áp chế hơn. Tương tự như vậy, cuộc đàn áp tôn giáo và chế độ nô lệ có thể được bãi bỏ, và thương mại có thể được khuyến khích. Những cải cách này nhìn chung sẽ củng cố các chính phủ quân chủ, vì chúng nâng cao quyền tự do và phẩm giá của công dân. Nếu các nhà làm luật một mặt hiểu được mối quan hệ giữa luật pháp và các điều kiện của quốc gia họ và mặt khác là các nguyên tắc của chính phủ họ.

(MK LAW FIRM: Bài viết được đăng tải nhằm mục đích giáo dục, phổ biến, tuyên truyền pháp luật và chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước không nhằm mục đích thương mại. Thông tin nêu trên chỉ có giá trị tham khảo vì vậy Quý khách khi đọc thông tin này cần tham khảo ý kiến Luật sư của LVN Group, chuyên gia tư vấn trước khi áp dụng vào thực tế.)

Trên đây là nội dung Luật LVN Group đã sưu tầm và biên soạn. Trường hợp trong nội dung tư vấn có điều gì gây nhầm lẫn, chưa rõ ràng hoặc thông tin nêu trong nội dung tư vấn khiến quý khách chưa hiểu hết vấn đề hoặc/ và có sự vướng ngại, thắc mắc, chúng tôi rất mong nhận được ý kiến phản hồi của quý khách hàng. Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài gọi số: 1900.0191 hoặc liên hệ văn phòng để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật LVN Group

Rất mong nhận được sự hợp tác!

Trân trọng!

Luật LVN Group (Sưu tầm và biên tập).