Mô hình mới cho quan hệ lao động

Trao đổi với báo Sài Gòn Tiếp Thị, ông Nguyễn Mạnh Cường, vụ trưởng, giám đốc trung tâm Hỗ trợ phát triển quan hệ lao động (CIRD) cho biết, mô hình quan hệ lao động mới này sẽ xác định hai vấn đề phát triển cốt lõi, đó là công đoàn và đối thoại thương lượng. Với chủ đích của mình, Nhà nước sẽ không thể dùng các công cụ hành chính như hiện nay mà sẽ chủ yếu điều phối quan hệ lao động bằng những giải pháp mềm.

Dự kiến, một hội đồng ba bên quốc gia về quan hệ lao động sẽ được thành lập bao gồm cơ quan nhà nước, công đoàn và đại diện giới chủ. Hội đồng này sẽ giống như một cơ quan tham vấn cho Chính phủ về các chính sách lao động và quan hệ lao động. Đây không phải là một tổ chức, mà chỉ là cơ chế hoạt động tham vấn ý kiến ba bên về lĩnh vực này. Tuỳ theo yêu cầu thực tiễn, hội đồng sẽ thành lập ra các tiểu ban về lương tối thiểu, an toàn vệ sinh lao động, năng suất lao động… Các tiểu ban này sẽ tổ chức ra những cuộc thương lượng cấp quốc gia về các vấn đề tiêu chuẩn lao động như vậy nhằm định hướng cho các cuộc thương lượng ở cấp dưới.

Hội đồng lao động này sẽ được thành lập ở cấp doanh nghiệp, cơ chế này tồn tại song song với công đoàn và không thay thế công đoàn. Ở những doanh nghiệp có tổ chức công đoàn thì công đoàn sẽ tham gia, ở những doanh nghiệp không có tổ chức công đoàn cơ sở, người lao động có thể bầu ra các đại diện cho mình để tham gia vào hội đồng này.

Việc thành lập hội đồng lao động cấp doanh nghiệp sẽ giải quyết được thách thức tồn tại trong cả mô hình hiện nay và mô hình mới này, đó là độ bao phủ thấp của tổ chức công đoàn đối với toàn bộ lực lượng lao động. Hiện tại ở nước ta, số lao động làm công ăn lương (khu vực chính thức) chỉ chiếm khoảng 25% tổng lực lượng lao động với khoảng 15 triệu lao động, trong đó chỉ có 6 triệu lao động là đoàn viên công đoàn. Nếu so với tổng lực lượng lao động thì độ bao phủ của tổ chức công đoàn đối với tổng lực lượng lao động còn quá thấp. Kể cả khi tổ chức công đoàn bao phủ 100% lực lượng lao động khu vực chính thức thì vẫn có một số lượng lớn lao động chưa được bảo vệ.

Để tăng cường vai trò của giới chủ trong đàm phán, Nhà nước có thể ban hành và tổ chức các cơ chế diễn đàn tham vấn với giới chủ như mô hình diễn đàn doanh nghiệp hàng năm. Các tổ chức, hiệp hội có tư cách pháp nhân đều có thể trở thành bên đối thoại với công đoàn để hình thành nên cơ chế đối thoại hai bên ở cấp cụm, nhóm doanh nghiệp.

Cơ quan nhà nước vừa làm nhiệm vụ quản lý nhà nước về quan hệ lao động với ba nội dung trọng tâm bao gồm: bảo vệ công đoàn, hoạt động đối thoại thương lượng và hành động đình công. Cơ quan này sẽ làm trung gian hoà giải cho suốt quá trình diễn ra quan hệ lao động, bắt đầu từ trước khi, trong khi thương lượng và kể cả khi xảy ra đình công. Cơ quan này sẽ ngồi ở vị trí trọng tài và hỗ trợ các kỹ năng đàm phán, thương lượng giữa hai bên.

Tuy nhiên ông Cường cho biết, chuẩn bị cho mô hình này ra đời và đi vào hoạt động, chắc chắn bộ luật Lao động sẽ phải được sửa đổi theo hướng chỉ quy định về các tiêu chuẩn lao động. Để điều chỉnh quan hệ lao động sẽ phải có một bộ luật khác mang tính hệ thống và bao trùm hơn.

Khi vấn đề đại diện của người lao động được giải quyết thông qua hội đồng lao động cấp doanh nghiệp và cơ chế đối thoại tại hội đồng này, những cuộc đình công tự phát, trái luật có thể sẽ được giảm thiểu so với hiện nay. Như vậy, luật về quan hệ lao động sẽ quy định kỹ hơn về trình tự, thủ tục và các vấn đề kỹ thuật của đình công. Luật có thể sẽ chỉ cho phép người lao động đình công dưới sự lãnh đạo của người đại diện đang tham gia vào cuộc thương lượng tại hội đồng doanh nghiệp, nhưng cuộc thương lượng đó đang bị bế tắc. Những cuộc đình công tự phát sẽ được quy định trình tự, thủ tục giải quyết riêng.

Luật về quan hệ lao động có thể bao gồm bốn nội dung chính. Đó là các quy định, xác nhận và bảo vệ các tổ chức đại diện cho hai bên (người lao động và chủ sử dụng) trong quan hệ lao động, quy định về quá trình đối thoại, thương lượng, quá trình tranh chấp, đình công. Bên cạnh đó, luật này cũng sẽ quy định về các thiết chế chính thức trong quan hệ lao động như cơ quan quản lý, hoà giải, toà án…

SOURCE: BÁO SÀI GÒN TIẾP THỊ – TÂY GIANG

Trích dẫn từ:http://sgtt.com.vn/