1. Khái quát về chính sách pháp luật hành chính
Chính sách pháp luật hành chính là loại chính sách pháp luật đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội nói chung, trong đời sống nhà nước nói riêng. Đến nay, khoa học pháp lý Việt Nam chưa quan tâm nghiên cứu về chính sách pháp luật hành chính, do vậy, chưa hình thành nên định hướng nghiên cứu chính sách về luật hành chính. Sự chậm trễ này cần được sớm khắc phục.
Trong sách báo nước ngoài, chính sách pháp luật hành chính được quan tâm nghiên cứu một cách có hệ thống, đã tạo ra một hệ thống tri thức lý luận và thực tiễn rất phong phú. Các nhà khoa học luật hành chính đã đưa ra các quan niệm tổng thể về chính sách pháp luật hành chính làm cơ sở cho việc xây dựng và thực hiện chính sách pháp luật hành chính.
Trong điều kiện đẩy mạnh tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế, tiến hành công cuộc cải cách hành chính, cải cách tư pháp, cải cách pháp luật, chính sách pháp luật hành chính có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trên nhiều phương diện.
2. Khái niệm chính sách pháp luật hành chính
Chính sách pháp luật hành chính được hiểu là hoạt động có căn cứ khoa học, nhất quán và hệ thống của các cơ quan nhà nước và của các thiết chế phỉ nhà nước để xây dựng chiên lược và sách lược phắt triển pháp luật hành chính, nâng cao hiệu quả của cơ chế điêu chỉnh pháp luật hành chính, tôỉ ưu hóa việc tiến hành công cuộc cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay.
Chính sách pháp luật hành chính xác định hình dáng của các chế định và các công cụ (phương tiện) cụ thể của điều chỉnh pháp luật hành chính, thực trạng pháp luật hành chính và các phương thức hoàn thiện pháp luật hành chính với tư cách là cơ sở pháp luật của các quan hệ giữa các cơ quan nhà nước, công dân và các chủ thể khác nẩy sinh trong lĩnh vực hoạt động của quyền hành pháp và các bộ phận khác của bộ máy nhà nước được hợp nhất lại bởi bản chất quản lý thống nhất. Đó là các quan hệ pháp luật hành chính vật chất hoặc quan hệ pháp luật tố tụng hành chính theo nội dung.
3. Nội dung của chính sách pháp luật hành chính
Chính sách pháp luật hành chính, trước hết, là tổng thể các ưu tiên pháp luật xác định chế độ pháp luật hoặc mô hình hoạt động của quyền hành pháp. Loại chính sách pháp luật này có nhiệm vụ xác định các phạm vi và nội dung của điều chỉnh pháp luật hành chính đối với các quan hệ xã hội.
Vấn đề chính, cơ bản mà chính sách pháp luật hành chính có nhiệm vụ giải quyết là các câu hỏi về những vấn đề cụ thể cần được giải quyết của luật hành chính hiện nay với tư cách một khoa học và một ngành pháp luật và về các phương thức giải quyết các vầh đề đó – những vấn đề có thể mang tính chất địa phương hoặc mang tính chất hệ thống đòi hỏi phải có các phương tiện tương ling.
Đây là loại chính sách pháp luật gắn liền chặt chẽ với chính sách pháp luật hiến pháp.
4. Mục tiêu của chính sách pháp luật hành chính
Mục tiêu của chính sách pháp luật hành chính là bảo đảm hiệu quả của các quy phạm pháp luật chuyển tải quá trình quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng của hành chính công với sự hỗ trợ của việc xây dựng cơ sở pháp luật đầy đủ và phù hợp cho hoạt động hành chính công, phát triển cơ chế pháp luật về sự tương tác lẫn nhau của nhà nước, các cơ quan nhà nước và xã hội, các thiết chế xã hội trong lĩnh vực quyền hành pháp, định hướng hành chính công đến việc làm thỏa mãn các nhu cầu, lợi ích của công dân và pháp nhân với tư cách là những người tham gia quản lý công, nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo dựng các điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển với sự hỗ trợ của các biện pháp như: ghi nhận và mở rộng tối đa các quyền và tự do của cá nhân và tổ chức trong lĩnh vực điều chỉnh pháp luật hành chính, các khả năng để thực hiện các quyền và tự do đó, cũng như việc tạo ra các bảo đảm pháp luật dầy đủ trong lĩnh vực hoạt động của các chủ thể phi nhà nước tham gia quan hệ pháp luật hành chính.
5. Yếu tố phản ánh các quá trình của chính sách pháp luật hành chính
Chính sách pháp luật hành chính Việt Nam hiện nay được xây dựng và thực hiện trên cơ sở cân nhắc và phản ánh các quá trình diễn ra trong lĩnh vực này. Đó là các yếu tố phản ánh các quá trình sau đây.
Thứ nhất, Nhà nước ngày càng quan tâm nhiều hơn đến việc xây dựng các mối quan hệ với các thiết chế phi nhà nước trên cơ sở tham gia bình đẳng trong việc giải quyết các nhiệm vụ xã hội. Nhiều vâh đề trong các mối quan hệ lẫn nhau giữa chính quyền và xã hội được giải quyết bằng cách phối họp các loại lợi ích, xác định các nhiệm vụ chung, ký kết các thỏa thuận, thiết chế, cơ chế “người cùng chơi” công – tư. Không phải khi nào các quan hệ đó đều có hình thức pháp lý, nhưng điều đó không ảnh hưởng đến bản chất quản lý nhà nước của chúng.
Thứ hai, quá trình thay đổi tính chất của sự tương tác giữa Nhà nước và công dân trong việc thực hiện các chức năng của Nhà nước đã và đang diễn ra. Lĩnh vực can thiệp của quyền lực vào đời sống cá nhân đang được thu hẹp; các chức năng mang tính quyền lực của quản lý nhà nước, tức là của quản lý bắt buộc và cưỡng chế đang được thay đổi dựa trên chức năng của quản lý nhà nước tích cực, sáng tạo, quản lý cung cấp các dịch vụ công cho các công dân ở nhận thức rộng lớn nhất của chúng.
Thứ ba, cùng với những điều phân tích trên, các phương thức tác động của Nhà nước cũng đang có những thay đổi nhất định. Trong quản lý nhà nước, các biện pháp tác động không mang tính bắt buộc hoặc không mang tính cưỡng chế quyền lực, các biện pháp thuyết phục và hoạt động mang tính tổ chức ngày càng đóng vai trò to lớn. Tưong ứng, tính chất của các quan hệ hành chính, mà thực chất là tính chất của các mối quan hệ lẫn nhau giữa các bên đang được thay đổi.
Thứ tư, quá trình chuyển giao một phân các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước cho các thiết chế phi nhà nước cũng đang diễn ra. Các quá trình nêu trên cũng liên quan đến lĩnh vực pháp luật công và mang tính chất quản lý, tức là mang tính chất tổ chức, còn các quan hệ phát sinh do có việc chuyển giao một phần các chức năng, nhiệm vụ đó và việc trao các thẩm quyền nhất định cho các thiết chế phi nhà nước vẫn là các quan hệ pháp luật hành chính.
Xét cả trên phương diện lý luận lẫn trên phương diện thực tiễn không chỉ các biện pháp tác động mới của quản lý nhà nước của một bên đến bên khác (nói chính xác hơn, sự chuyển đổi từ các phương pháp tác động đến các phương pháp tương tác lẫn nhau), mà còn các hình thức pháp luật mới trung chuyển các kết quả của các quan hệ đó, nói một cách đúng nghĩa, sự xuất hiện các quan hệ mà các hình thức pháp lý đó hướng đến, cần phải phù hợp với tất cả các quá trình hiện đại hóa nói trên các mối quan hệ xã hội.
6. Mục tiêu cần đạt được về phát triển pháp luật hành chính
Chính sách pháp luật hành chính hoàn toàn có thể trở thành cơ sở cho việc phát triển pháp luật hành chính (các văn bản pháp luật hành chính), trong đó có việc xây dựng quan niệm tổng thể về phát triển pháp luật hành chính. Quan niệm tổng thể về phát triển pháp luật hành chính hướng đến việc đạt được các mục tiêu sau đây:
– Dựa trên cơ sở các văn bản luật và các văn bản khác có nội dung pháp luật hành chính đúng nghĩa đã được làm sáng tỏ, biên tập lại các quy phạm về “sự tự tổ chức” của ngành pháp luật hành chính và pháp điêh hóa thành các bộ luật và các luật chuyên ngành khác;
– Xây dựng các kiến nghị về việc điều chinh các quy chế của các chủ thể của pháp luật hành chính, thẩm quyền, các mối quan hệ lẫn nhau và trách nhiệm của các chủ thể đó;
– Xác định các khả năng phát triển các quy phạm tố tụng hành chính và các quy phạm thủ tục để phòng ngừa chủ nghĩa quan liêu và tham nhũng trong hoạt động của các chủ thể của pháp luật hành chính;
– Xác định ý nghĩa pháp lý của các văn bản quy định các quy tắc, các tiêu chuẩn, các quy phạm mang tính chất kỹ thuật, các hợp đồng và các thỏa thuận về sự hợp tác công – tư để nâng cao chất lượng của điều chỉnh pháp luật hành chính;
– Xác định các trường hợp có mâu thuẫn, trùng lặp của các quy phạm pháp luật và các chỗ hổng pháp luật; đưa ra các phương án khắc phục các mâu thuẫn, các chổ hổng pháp luật nói trên.
Thực trạng và viễn cảnh phát triển lĩnh vực điều chỉnh pháp luật hành chính có ý nghĩa quan trọng đối vói việc nhận thức về các nhiệm vụ của chính sách pháp luật hành chính Việt Nam hiện nay. Do đó, trên cơ sở nghiên cứu đó có thể đưa ra một số định hướng và các nhiệm vụ ưu tiên cơ bản của chính sách pháp luật hành chính có ý nghĩa đối vói hiện thực Việt Nam hiện nay.
7. Định hướng và nhiệm vụ ưu tiên cơ bản của chính sách pháp luật hành chính
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, chính sách pháp luật hành chính Việt Nam hiện nay có các định hướng và các nhiệm vụ ưu tiên cơ bản sau đây:
– Cải cách mạnh mẽ quyền hành pháp, xây dựng hệ thống quản lý (quản trị) nhà nước mới;
– Phát triển hệ thống các điều chỉnh pháp luật hành chính;
– Bảo đảm tính ưu tiên, tính đứng đầu của các đạo luật trong điều chỉnh các quan hệ hành chính trên cơ sở phát triêh các thủ tục hành chính tích cực và các thủ tục về xung đột hành chính;
– Xây dựng các quan điểm về xây dựng bộ luật về xử lý vi phạm hành chính và bộ luật về thủ tục hành chính và các luật khác điều chỉnh các quan hệ hành chính;
– Phát triển tư pháp hành chính;
– Phát triêh quy chế pháp luật của các cơ quan thực hiện quyền hành pháp;
– Phát triển cơ sở pháp luật của việc công dân tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội;
– Hoàn thiện công cụ nhà nước;
– Cải cách mạnh mẽ các văn bản pháp luật hành chính, điều chỉnh các quan hệ kinh tế theo hướng thu hẹp thẩm quyền tùy nghi, khắc phục tư duy, quan niệm hành chính hóa trong quản lý nhà nước, xây dựng hệ thống điều chỉnh pháp luật phù hợp vói bối cảnh kinh tế thị trường hiện thực, khắc phục tối đa tính có thể bị lợi dụng các văn bản pháp luật kinh tế, hành chính để tham nhũng, xác lập trong thực tiễn quản lý các mục tiêu điều chỉnh và phát triển các quá trình kinh tế, mở rộng sự tự điều chỉnh và áp dụng các nền tảng kế hoạch hóa của nhà nước đối với các quá trình kinh tế;
– Xác lập các chế độ pháp luật hành chính cho quản lý tổng thể, liên ngành;
– Phát triển pháp luật trong lĩnh vực thông tin và thông tin hóa pháp luật về công nghệ thông tin.
Những định hướng và các nhiệm vụ ưu tiên cơ bản nói trên chỉ là sự phác họa một số hệ vấn đề của chính sách pháp luật hành chính Việt Nam hiện nay, chưa thể phản ánh một cách đầy đủ bức tranh về chính sách pháp luật hành chính, nhất là trong bối cảnh, bức tranh đó thường xuyên được thay đổi cùng vói quá trình đổi mói ở nước ta. Khoa học luật hành chính Việt Nam đang phát triển, nhưng chính sách pháp luật hành chính Việt Nam chưa phát triển tương ứng, chưa giữ vị trí hàng đầu trong các định hướng nghiên cứu của khoa học luật hành chính. Một số lĩnh vực của luật hành chính chưa được nghiên cứu đầy đủ, chẳng hạn như: xã hội học luật hành chính, luật hành chính so sánh… Điều này cho thấy chưa có vai trò tiên phong của khoa học luật hành chính đối với chính sách pháp luật hành chinh. Do đó, chính sách pháp luật hành chính Việt Nam hiện nay gắn liền chặt chẽ với sự cần thiết giải quyết nhiệm vụ phát triêh nhanh, hiệu quả khoa học luật hành chính.
Trên đây là nội dung Luật LVN Group sưu tầm và biên soạn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.0191 để được giải đáp.
Rất mong nhận được sự hợp tác!
Trân trọng./.