Quá trình hình thành và phát triển Tòa Hành chính; Đặc điểm của giải quyết tranh chấp hành chính

4. Thẩm quyền của Tòa án đối với khiếu kiện hành chính

Không phải cứ có các khiếu kiện về một trong các trường hợp này là Toà án có trách nhiệm xem xét, giải quyết.

Thủ tục tố tụng hành chính có điểm khác biệt đặc trưng so với thủ tục tố tụng dân sự là ở điều kiện khiếu nại “tiền tố tụng”, có nghĩa là Toà án chỉ thụ lý, giải quyết vụ án hành chính khi người khỏi kiện đã thực hiện thủ tục khiếu nại đôì vối cơ quan hành chính nhưng không được giải quyết hoặc không đồng ý với kết quả giải quyết. Các trường hợp cụ thể được quy định tại Điều 2 Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính. Thêm nữa, người khởi kiện phải thực hiện việc khởi kiện trong thời hiệu khởi kiện được quy định tại Điều 30 Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, nếu đã quá thời hiệu này thì họ mất quyền khởi kiện.

Toà án có thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hành chính được quy định tại Điều 12 Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính; theo Luật tố tụng hành chính hiện hành.

Theo đó, Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước từ cấp huyện trở xuống trên cùng lãnh thổ vối Toà án và của cán bộ, công chức của cơ quan nhà nưóc đó; khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu cơ quan, tổ chức từ cấp huyện trở xuống trên cùng lãnh thổ với Toà án đối với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý của cơ quan, tổ chức đó; khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân của cơ quan lập danh sách cử tri trên cùng lãnh thô vối Toà án. Toà án nhân dân tỉnh, thành phô’ trực thuộc Trung ương giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoặc cơ quan chức năng thuộc một trong các cơ quan này và quyêt định hành chính, hành vi hành chính của thủ trưởng, cán bộ, công chức các cơ quan đó mà người khỏi kiện là cá nhân có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc người khỏi kiện là cơ quan, tổ chức có trụ sở trên cùng lãnh thổ vối Toà án; Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước cấp tỉnh trên cùng lãnh thổ vối Toà án và của cán bộ, công chức của cơ quan nhà nưốc đó; Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trên cùng lãnh thổ vối Toà án đối với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý của cơ quan, tổ chức đó; Khiếu kiện quyết định của Chủ tịch uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phô’ trực thuộc Trung ương trên cùng lãnh thổ với Toà án giải quyết khiếu nại đối vối quyết định của Ban chủ nhiệm, Hội đồng khen thưởng, kỷ luật của Đoàn Luật sư của LVN Group; Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh mà người khỏi kiện là cá nhân có nơi cư trú, nơi làm việc hoặc người khởi kiện là cơ quan, tổ chức có trụ sở trên cùng lãnh thố với Toà án; Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án cấp huyện mà Toà án cấp tỉnh lấy lên để giải quyết.

5. Đặc điểm của giải quyết tranh chấp hành chính

Không giống như việc giải quyết vụ án hình sự hay giải quyết tranh chấp dân sự, tranh chấp hành chính và việc giải quyết tranh chấp hành chính có những điểm đặc trưng riêng biệt. Đó là:

– Trong tranh chấp hành chính, bên khởi kiện là cá nhân hoặc tổ chức có quyền, lợi ích giả thiết là bị xâm phạm còn bên bị kiện là cơ quan nhà nước đã có quyết định, hành vi hành chính cụ thể. Nói một cách hình tượng, đó chính là việc “dân kiện quan”.

– Thủ tục khởi kiện rất khác với thủ tục khởi kiện dân sự hay tố tụng hình sự, người khởi kiện trước khi kiện ra Tòa hành chính cần phải qua một thủ tục là đã khiếu nại tại chính cơ quan đã ra quyết định hành chính, hành vi hành chính lần đầu (điều kiện khiếu nại “tiền tố tụng” nói trên).

– Thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính rất khác so vối thời hiệu khởi kiện các loại vụ án khác.

– Khi nhận được đơn khởi kiện vụ án hành chính Toà án phải xác định rõ vụ việc có thuộc thẩm quyền giải quyết của mình không (thẩm quyền theo vụ việc, theo cấp Toà án và theo lãnh thổ), nếu có thì phải xem người khởi kiện đã làm đúng thủ tục khiếu nại “tiền tố tụng” chưa, xác định thời hiệu khởi kiện còn hay đã hết… Khi đã xác định có đủ các điều kiện theo quy định Toà án mới thụ lý vụ án hành chính.

– Việc thu thập chứng cứ, tài liệu của bên khởi kiện trong một số trường hợp rất khó khăn vì bên bị kiện là cơ quan nhà nưốc. Trách nhiệm thu thập chứng cứ thuộc về Toà án.

– Nhiệm vụ của Tòa hành chính là phải đưa ra phán quyết về tính hợp pháp (về hình thức và nội dung) của quyết định hành chính, hành vi hành chính (một phần hay toàn bộ).

– Việc giải quyết các vụ án hành chính đòi hỏi thẩm phán phải nắm được các quy định của pháp luật về nhiều lĩnh vực quản lý hành chính.

– Việc thi hành phán quyết của Tòa hành chính cũng rất đặc trưng, vì người phải thi hành án có thể là cơ quan nhà nước đã bị khởi kiện.

Trên đây là nội dung Luật LVN Group sưu tầm và biên soạn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.0191 để được giải đáp.

Rất mong nhận được sự hợp tác!

Trân trọng./.

Luật LVN Group (Sưu tầm và Biên soạn).